1.
Tul dawn l-aħħar snin biż-żieda kbira ta’ bnedmin li
jsiefru minn post għall-ieħor inbidel il-mod ta’ kif il-wirt kulturali jiġi
kkunsidrat mill-bniedem. Filwaqt li għal
sekli sħaħ il-ħsieb ta’ vjaġġ sabiex tara bliet oħra kien marbut
prinċiparjament ma’ 'l
hekk imsejjaħ “Grand Tour”, l-Ewropej
kienu jaraw li jew huma jew uliedhom (li ħafna drabi kienu jkunu ġejjin minn
familja tal-flus) iduru sabiex jaraw l-postijiet storiċi u kulturali li kien
hemm.
2.
Hemm ħafna rakkonti ta’ dak li kienu raw dawn
il-bnedmin. Diversi ġew f’pajjiżna
wkoll. Fortunatament ħallew għalina
x’sabu u x’raw. Biss f’dawn l-aħħar
snin, dak il-fenomenu li nsejħu “turiżmu” kiber b’mod rapidu. Ma baqax aktar marbut u limitat ma’ dawk li
għandhom il-flus imma espanda sew.
Illum hemm volum kbir ta’ persuni li jduru minn belt għal oħra minn kull
settur tas-soċjetà. Iduru malajr,
fil-kumdità ta’ dak li jkunu qegħdin ifittxu.
Il-flessibilità u l-opportunitajiet li hemm, terġà, komplew kabbru din
il-parti mill-ħajja tal-bniedem.
3.
Il-bidliet ġabu magħhom għarfien aħjar ta’ dak kollu li
l-mużewijiet jirrappreżentaw. Filwaqt li
qabel it-Tieni Gwerra l-ħsieb kien marbut mal-bżonn ta’ espożizzjoni ta’
identità nazzjonali, iktar tard dan inbidel.
Sar issa patrimonju li qiegħed
għad-disposizzjoni ta’ kull ċittadin tad-dinja.
L-opra tal-arti ma baqgħetx limitata u marbuta territorjalment imma
nfatmet. Dan fisser li l-patrimonju sar
kalamita għall-bnedmin.
4.
Dan renda dak li qabel kien jidher bħala sempliċi “wiri”
għall-mod ta’ kif jiġu minflok ġenerati l-flus.
Filwaqt li preċedentement il-ħsieb kien dak li fih l-Istati kienu
joħorġu flejjes huma għaż-żamma ta’ dawn il-postijiet, b’dan il-kunċett ġdid
l-affarijiet nbidlu sew. M’humiex biss
il-mużewijiet li ġiebu dħul ġdid minn varjetà ta’ metodi talli rendew il-possibilità
ta’ iktar restawr, użu korrett u espożizzjoni aktar intelliġenti ta’ dak li
kien preċedentement ċass.
5.
Il-“valur” għalhekk ma baqax wieħed storiku u kulturali
imma sar evidentement wieħed ekonomiku.
Pajjiżi li wara l-aħħar Gwerra Dinija kienu moħħhom fir-rikostruzzjoni
biex jipprovdu s-servizzi bażiċi, u li sussegwentement qabdu t-triq sabiex jakkwistaw
l-indipendenza tagħhom ma rawx il-patrimonju bħala prijorità. Però llum, wara dawn is-snin, hemm għarfien
sew. Diversi Stati sabu ruħhom fil-pożizzjoni
fejn l-identità tagħhom setgħu jidħlu għaliha billi jarawha fil-mużewijiet ta’ Stati
oħra li kienu ddominawhom. Għal dan kien
hemm u għad hemm lok ta’ reazzjoni.
6.
Fis-sena 2008, l-UNESCO f’Ateni kienu organizzaw
konferenza interessanti bit-tema “The
return of cultural objects to their countries of origin”, suġġett li jolqot
numru ta’ pajjiżi, sija jekk għandhom diġà mużewijiet mimlija kif ukoll jekk
le. Dan kien iktar rilevanti invista
tal-Konvenzjoni importanti magħrufa bħala “Convention
on the Means of Prohibiting and Preventing the Illict Import, Export and
Transfer of Ownership of Cultural Property” li stabbiliet li mill-1970 ‘l
quddiem dak li jittiehed irid jiġi rritornat lura fil-pajjiż ta’ oriġini. Però
għalkemm ħalliet it-triq miftuħa għall-ftehim bilaterali ma pprovdietx li dak
li ġie meħud fis-snin ta’ qabel għandu jiġi ritornat bħala prinċipju.
7.
Wieħed jista’ jkollu dubju fuq oġġetti li għalkemm m’humiex
fil-pajjiż ta’ oriġini tagħhom jispiċċaw mitlufa sforz il-volumi li għandhom,
però fejn il-patrimonju kollu ġie meħud, tiddubita. Ftit ġimgħat ilu kelli l-opportunità li
nsegwi dokumentarju li ġie preparat mill-British
Museum dwar l-istatwi tal-bronż ta’ ‘Ile-Ife’ min-Niġerja li jinsabu f’dak
il-mużew. Tibqa’ meraviljat bil-valur
artistiku u bl-abbiltà kbira ta’ dawk in-nies li kienu kapaċi jaħdmuhom. L-iktar li però fhimt huwa li dan
l-patrimonju kollu huwa marbut fil-mużew imsemmi u l-Istat oriġinali, n-Niġerja,
m’għandux dawn l-oġġetti f’idejh sabiex jesibijhom. Sitwazzjoni li titlob soluzzjoni għax għandu
jkun hemm qbil li l-pajjiżi ta’ oriġini għandhom ikollhom il-maġġoranza ta’ dan
il-wirt storiku.
8.
Dan huwa suġġett interessanti ħafna għad-dinja kulturali li
mhux faċli ssolvi, però tajjeb li nirriflettu fuqu, iktar u iktar meta aħna fortunatament għandna
għad-disposizzjoni tagħna tant wirt li l-poplu tagħna ma jgħarrafx lilu nnifsu
dwaru.
Dan l-artikolu kien deher fl-Illum tal-25 ta Lulju 2010.
No comments:
Post a Comment