PAJJIŻ LI TILEF IL-KONTROLL

1. Il-bnedmin, ċertament, mhumiex magni. Għaldaqstant mhumiex perfetti, għalkemm però jaspiraw lejn il-perfezzjoni. Biss, f’sekli ta’ eżistenza, il-persuni jgħixu aħjar meta jkunu qed iwettqu dan fl-ordni, u mhux fin-nuqqas tiegħu. Il-liġijiet li l-bniedem ifassal u jġib fis-seħħ, ħafna drabi jsiru biex jirregolaw dak li jkun hemm il-bżonn li jiġi regolat. Meta, minflok, dan ma jsirx, il-pożizzjoni tmur lura. Is-soċjetà ma tibqax dik li tkun. Titlef mis-sabiħ tagħha u tippermetti li jkollha d-dħul tal-kaos, li miegħu ma jġibx ġid. Anzi, aktar minn dan, iwelled f’xi wħud il-ħsieb li biex jgħixu jridu huma wkoll jittolleraw il-ħażen u d-diżordni soċjali.

Kull poplu

2. Meta taqra fil-kotba tal-istorja tifhem iktar kemm dan huwa punt essenzjali għall-bniedem. Kemm minkejja li jkun hemm min jista’ fuq punt jew ieħor ma jaqbilx, il-maġġor parti tas-soċjetà tippreferi li tgħix fl-ordni. Mhux biss dan, imma soċjetajiet li jirnexxilhom, bl-għajnuna ta’ kull persuna li jkollhom dan l-ordni, iġibu r-rispett tal-oħrajn. Id-dinja tħares lejn min huwa organizzat, attent, u fl-istess ħin uman fil-mod ta’ kif jibni l-istrutturi soċjali tiegħu. Ta’ kif stat demokratiku jikber u jkompli jaħdem sabiex jiżviluppa ’l quddiem, u fl-istess ħin, jippermetti liċ-ċittadini tiegħu jimxu lejn ħajja aħjar. Waħda li almenu jistgħu jieħdu pjaċir jgħixu fiha.

Meta jintilef dan

3. Fil-ħsieb li hija l-libertà assoluta li hija dik li, fl-aħħar mill-aħħar, tirregola ’l-bnedmin, l-esperjenza turi li jekk ma tkunx marbuta mar-responsabbiltà, din żbalji twettaq. Kull min ifittex li jgħix sew f’komunità jagħraf li hemm id-drittijiet, imma għandu jagħraf ukoll li hemm id-dmirijiet. Waħda timxi ma’ oħra, u anzi d-dmir huwa aqwa għal soċjetà li trid tkun aktar ġusta u tajba għal dawk li jgħixu fiha. Kull persuna għandu d-dmir li ma jabbużax minn dak li ngħatalu. Għandu dmir jużah għall-ġid tal-oħrajn u fi ħdan eżistenza ma’ bnedmin oħra. Kif dan jiġi mitluq, jew meta min qiegħed imexxi jippermetti dan, sija fil-ħidma tiegħu, kif ukoll fil-liġijiet li huwa stess idaħħal, iġib konsegwenzi xejn tajba.

Dak li għaddejjin minnu

4. F’dak li, jum wara jum, qegħdin nisimgħu bih fl-aħbarijiet u f’dak li qegħdin naraw madwarna, huwa iktar ċar li dan huwa proprju dak li għaddejjin minnu llum. Is-soċjetà tagħna f’dawn il-gżejjer li qed nippruvaw ngħixu fihom qed tara li l-ordni mhix proprju fl-ogħla prijorità tal-Gvern. F’dawn l-aħħar żewġ leġislaturi ġie żarmat dak li kien hemm jaħdem qabel. Strutturi u istituzzjonijiet li forsi ma kinux perfetti, iżda li almenu kellhom fl-aġenda tagħhom iż-żamma tal-ordni u r-rispett lejn il-liġijiet spiċċaw tnaqqrulhom il-poteri u d-direzzjoni. Ma baqax importanti li wieħed ikun rett u attent fl-onestà, fil-verità. Minflok sar importanti li kull regola tinbidel, tiġi mdawwra jew mhux osservata għal dak u għall-ieħor.

Wara snin

5. Wara dawn l-għaxar snin, fil-preżent qegħdin immissu mar-riżultat tal-iżbalji passati. Qed naraw li l-politika li ġiet addottata mill-Gvern Laburista f’dan ġibitna fejn aħna. Min, barra minn xtutna jaqra, jew isir jaf li tlifna l-kontroll fuq in-numru ta’ persuni li hawn fil-pajjiż, li l-iskart li qed nipproduċu b’daqshekk aktar kwantità m’aħniex kapaċi niġbruh, kif id-delinkwenza iktar organizzata kibret, kif ir-reklam tagħna barra huwa ta’ post fejn tiddeverti b’iktar xorb u droga ma tantx għadu jarana bl-istess mod kif kien jarana qabel. Tħoss u tara kif pajjiż li ħdimna tant għalih qiegħed jitħalla jmur daqshekk lura. Imur lura proprju minn min kien jikkritika kemm, suppost, l-affarijiet ma kinux sejrin tajjeb qabel!

Seta’ kompla

6. F’dan, seta’ kompla b’aktar għaqal biex jibni fuq dak li kien sab. Seta’ kabbar, saħħaħ, imma dan billi kien iżomm l-ordni bħala għolja fil-prijoritajiet tiegħu. Regola ċara ħafna għal diversi li kif iddaħħal it-taħwid wara dak issib, kif bħal meta żżomm l-ordni, wara l-ordni ssib. Illum għandna esperjenza politika u memorja kollettiva tajba li tgħin biex nifhmu li hemm bilanċ u arti ta’ kif iġġib dan. M’hemmx bżonn li tkun fi stat dittatorjali, jew li tieħu linji assolutament riġidi biex iżżomm l-ordni. Anqas, ċertament, m’għandek titlaq ir-riedni minn idejk għax taħseb li b’daqshekk il-bnedmin mhux ser jabbużaw. L-esperjenza turi li fejn ma jkunx hemm kontroll, ikun hemm oħrajn li jieħdu l-okkażjoni u jaħtfu r-riedni tad-diżordni f’idejhom.

Ma jixraqx

7. Ma jixraqx li pajjiżna jiġi fil-pożizzjoni li jinsab fiha. Nieżel lura, u l-bnedmin fih mhumiex ferħanin wisq b’dak li huwa għaddej. L-istat preżenti tagħna tul dan is-sajf jikkonferma li niżlin iktar ’l isfel u mhux telgħin ’il fuq. Forsi issa l-Gvern beda jirrikonoxxi li għandu problema li ġieb hu stess. Imma s’issa għadu mhuwiex jiddikjara kif ser jaġixxi sabiex iġib lura dak li diġà ntilef. Jekk ma jkunx hemm programm li bih jiġi żarmat lura dak li ġie mibni b’mod żbaljat m’aħniex ser nimxu ’l quddiem, imma se mmorru iktar lura. Il-pajjiż, dan diġà qiegħed iħossu, u qiegħed jibgħat il-messaġġi tiegħu l-iktar f’dawk li qed jirrifjutaw li jipparteċipaw u jivvutaw fl-elezzjonijiet li ġejjin.

Wisq

8. Fil-11 ta’ Lulju ta’ dan is-sajf, l-istatistika wriet li f’sena żdidna b’4.2% fil-popolazzjoni, u li 83% minnhom huma persuni li mhumiex ċittadini Ewropej. Barra minn dan, konna l-inqas li kellna twelid. Uffiċjalment ninsabu popolazzjoni ta’ 542,051, imma fil-verità ma nafux verament kemm aħna. Nafu biss li hawn ħafna persuni li nġiebu f’pajjiżna bil-ħsieb li ser isibu xogħol li s-suq mhux neċessarjament kellu bżonnhom, jew jekk humiex neċessarjament qegħdin jaħdmu. Qed naraw ferm iktar li qed jgħixu b’diffikultajiet u fil-faqar, u aktar li qed jiġu mbuttati f’idejn id-delinkwenza u l-kriminalità. Qed naraw iktar sfruttament, u fl-istess ħin nagħrfu li m’hemmx kontroll. Pajjiżna qiegħed jimxi, pass pass, lejn pożizzjoni li ma tistax tiġi regolata aktar.

Bidliet

9. F’dan kollu huwa bl-aktar mod ċar li hemm bżonn ta’ iktar tibdiliet. Hemm bżonn li jittieħdu iktar passi li permezz tagħhom jinġiebu l-ordni u l-kontroll. Jekk dan ma jsirx ser nibqgħu, sena wara sena, inżidu fil-problemi li jġibu l-kaos soċjali. Il-pożizzjoni hija serja ħafna. Għal diversi oħra hija wkoll allarmanti. F’dan, proprju hemm bżonn bidliet qawwija li jridu jibdew isiru kemm jista’ jkun malajr. Aktar ma ndumu aktar agħar, u kull ma nkunu nistgħu nkomplu ngħidu jkun li l-pajjiż kompla jitlef iktar il-kontroll.