TELLIEFA

1. Għad hawn min jaħseb li għalih għad fadal il-glorji fil-gwerer li jidħol għalihom. Għad hawn min jilludi ruħu li fid-dinja huma l-kunflitti militari dawk li jsolvu l-problemi soċjali u politiċi. Anke jekk fil-passat dan seta’ b’xi mod kien minnu, għalkemm diversi jiddubitawh, illum ċertament mhuwiex hekk. Fil-pożizzjonijiet li ninsabu fihom hija anzi ħasra li wara tant progress u esperjenzi nibqgħu ma nsibux tarf tal-problemi b’soluzzjonijiet li ilhom ġejjin għandna fis-snin. Forsi lesti wisq li naqtgħu qalbna jew ma nimxux il-pass li jmiss u nħallu bnedmin jissieltu kontra xulxin. Anke jekk ma jiġġieldux bl-armi, xorta m’aħniex lesti li ngħinu, jew b’xi mod nikkollaboraw biex inġibu l-paċi u l-istabilità bejn il-bnedmin.

Fil-preżent

2. Illum ninsabu fejn ninsabu proprju minħabba n-nuqqas ta’ sforzi diplomatiċi, inkella minħabba r-ras iebsa li twieldet u tkattret. Fis-snin imgħoddija smajna dwar diversi inizjattivi li kienu jkunu ser jittieħdu minn diversi, imma kif rajna, il-pożizzjoni baqgħet dejjem l-istess. F’dan iż-żmien ukoll, fil-kontra u sfortunatament, minflok il-prospetti li jista’ jintlaħaq ftehim, kibru aktar fis-saħħa tagħhom l-estremiżmi. Ingħata aktar appoġġ elettorali lil dawk li fil-programm politiku tagħhom kienu qed jintrabtu li ma jilħqux ftehim aktar milli lil dawk li riedu jsibu soluzzjoni. Ninsabu fejn ninsabu proprju minħabba l-intransiġenzi u r-riżentimenti varji li żviluppaw tul dawn is-snin. Ir-responsabbiltà hija ċertament, f’dan ukoll, waħda kollettiva. F’dan, iktar u iktar fuq l-istati l-oħra li, għal raġunijiet varji, flok solvew irnexxilhom ikomplu jikkumplikaw.

Fuq kollox

3. Dan iktar fl-għarfien li ma’ kull ġurnata huwa iktar evidenti li l-avversarji ma tistax, anke jekk tipprova, fil-fatt teliminahom. Tonqsilhom is-saħħa militari temporanjament, imma jerġgħu jqumu u jissudaw f’jiem oħra fil-futur. Bil-pożizzjonijiet politiċi li kibru u żviluppaw, rimedju wieħed veru hemm: dak tan-negozjati. Jekk il-partijiet ma jersqux madwar mejda u jissiġillaw trattati, kollox jibqa’ miftuħ beraħ. Iktar u iktar meta l-gwerer ma jiddependux fuq kemm għandek truppi, imma fuq x’tip ta’ kwalità ta’ teknoloġija militari tħaddan. Dan iktar fl-isfond li hemm ġlieda dwar l-armi sofistikati f’kemm dawn huma “intelliġenti”, kemm hemm bħala kwantità, u min qiegħed iħallas għalihom. Iktar u iktar meta fix-xenarju, apparentement sekondarju, hemm dejjem l-interessi tal-produtturi tal-armamenti biex jaraw kemm dak li qed jipproduċu huwa effikaċi u kif, għalhekk, jista’ jsir aktar devastanti.

Hemm limitu

4. F’dan iktar hemm linja li qegħda viċin li tinqabeż. Il-kunflitti preżenti fiż-żewġ xenarji tal-Ukrajna u dak tal-Medju Orjent waslu f’punt fejn il-kumplikazzjonijiet huma kbar. F’dinja li qegħda l-ħin kollu tara parti sew mir-riżorsi ekonomiċi tagħha jmorri fi sforzi belliċi li għalihom ma hemmx tmiem, hemm min qiegħed jipprotesta. Inkella aħjar jifhem li f’din it-triq, jekk ma niqfux, ser ikun hemm aktar telf ekonomiku. Huwa f’dan indikattiv kif il-ġurnal li ma jirrappreżentax il-ġustizzja soċjali biddel id-direzzjoni tiegħu u issa qiegħed jinsisti li tinstab soluzzjoni fl-Ukrajna. F’edizzjonijiet passati kien hemm sostenn lejn dak il-poplu u l-messaġġ kien li Vladimir Putin kien qiegħed fit-triq it-telliefa.

Editorjal

5. F’editorjal prinċipali reċenti, The Economist jibda b’dawn il-kliem: “If Ukraine and its Western backers are to win, they must first have the courage to admit that they are losing.” (Jekk l-Ukrajna u l-Punent iridu jirbħu, irid l-ewwel ikollhom il-kuraġġ li jammettu li qegħdin jitilfu.) Kliem li fil-fatt qiegħed jipprova jġib lill-partijiet għar-realtà li ż-żewġ naħat qegħdin jitilfu. Anzi aħjar, li kull min b’xi mod huwa nvolut qiegħed jitlef. Ħadd mhu qiegħed jirbaħ. Bit-telfien tal-bnedmin, ta’ distruzzjoni ta’ bliet, infrastruttura u armi militari ħadd ma jista’ jiddikjara li huwa, b’xi mod, rebbieħ. Triq waħda iktar diffiċli u iktar ikkumplikata hemm dik li twassal lill-partijiet biex, bil-krozzi li t-tnejn li huma qegħdin fuqhom, jaslu fi ftehim.

Dik id-direzzjoni

6. L-istess editorjalista, ġustament jikteb li dan huwa l-futur, meta jgħid hekk: “Whether or not a formal peace deal is signed, that is the only way to wind down the fighting and ensure the security on which Ukraine’s prosperity and democracy will ultimately rest.” (Jiġix iffirmat jew le patt formali ta’ paċi, dan huwa l-uniku mod ta’ kif tasal għall-waqfien mill-ġlied u tassigura s-sigurtà li fuqha, fl-aħħar mill-aħħar, jiddependu l-prosperità u d-demokrazija f’dak il-pajjiż.) B’dak li jista’ jseħħ fl-elezzjonijiet presidenzjali Amerikani, jiġi min jiġi elett, ser ikun hemm ċertament min jaħseb iktar fit-tul fuq iktar fondi militari. Dan mhux biss għax jidher li l-pożizzjoni ma nbidlitx wisq għall-aħjar fuq il-kamp tal-battalja, iżda wkoll għax infetaħ xenarju ieħor. Dak li hu għaddej fil-Medju Orjent juri li l-pajjiż inġibed f’kunflitt ieħor, fejn ser ikun hemm iktar infiq u fondi militari, b’żieda ta’ riskji oħra gravissimi.

Fil-mument

7. F’dan kollu huwa ċar li l-problemi ser ikomplu jikbru proprju għax l-armi ma jsolvux il-problemi politiċi, iżda jikkumplikawhom. Bħala poplu fid-dinja u fir-reġjun għandna dejjem iktar interess li dan jirrisolvi ruħu. Iktar ma jdum, iktar ser naraw dewmien biex naqbdu lura t-triq li twassal għall-iżvilupp u l-progress li jixraq. F’dan għandna nifhmu li iktar milli nieħdu parti, irridu ninsistu li jkun hemm ftehim. Aktar ma jdum ma jasal dak il-jum, aktar nistgħu niddikjaraw fis-sħiħ li ninsabu lkoll telliefa.