Diskors Parlamentari dwar l-ABBOZZ TA’ LIĠI LI JEMENDA L-ATT DWAR ĠIEH IR-REPUBBLIKA –ABBOZZ NRU 17

IT‑TNAX‑IL PARLAMENT

SEDUTA NRU.  95

It-Tnejn, 25 ta' Novembru 2013

ABBOZZ TA’ LIĠI LI JEMENDA L-ATT DWAR ĠIEH IR-REPUBBLIKA –ABBOZZ NRU 17

Onor. Carmelo Mifsud Bonnici:  Grazzi ħafna, Mr Speaker, tal-kelma u tal-fakultà li nindirizza lill-Kamra fuq dan l-abbozz ta’ liġi. 

Quddiemna qegħdin naffrontaw tibdiliet fil-liġi li jista’ jkun li qegħdin imissu pedament importanti fit-tessut repubblikan tagħna.  Ngħid mod partikolari t-tessut repubblikan tagħna għax dan l-att dwar ġieħ ir-repubblika sar oriġinarjament fl-1975 konsegwenza tal-fatt li ma bqajniex aktar monarkija imma sirna repubblika.  Il-fatt li sirna repubblika kien loġiku li wieħed imbagħad jimxi fid-direzzjoni li dan il-kapitlu 251 jistabbilixxi.  Il-ħsieb ovvjament hawnhekk huwa affermazzjoni ċara tal-aspett sekulari, tal-aspett non monarkiku tal-istat demokratiku u repubblikan Malti.  Malta mxiet ‘il quddiem, imxiet billi affermat il-prinċipji li fir-realtà tperċu, oriġinarjament mir-revoluzzjoni Franċiża li kellha l-kliem tal-kumbattiment tagħha “Libertà, Fraternità, Ugwalità” huma dawk li xprunaw ‘il quddiem it-tneħħija kompleta tat-titli nobiljari li kienu jintirtu.  Issa t-titli nobiljari kienu jintirtu għax oriġinarjament kienu ġew mogħtija mill-monarkija.  Fortunatament wieħed mill-prinċipji tar-repubblika huwa li t-titli ma jintirtux.  It-titli jingħataw mill-Istat bħala rikonoxxenza għal dak iċ-ċittadin sia fil-grad li jkun qed jokkupa però prinċiparjament minħabba fis-servizz u l-mertu li jkun qiegħed jippresta lir-Repubblika.   Allura wieħed irid jimxi b’kawtela, jimxi b’moderazzjoni, wieħed mhemmx bżonn li jkun ultra strett jew inkella li jorbot lilu nnifsu ma’ xi kolonna ta’ prinċipji li ma jiċċaqlaqx fuqhom.   Però wieħed irid joqgħod attent li meta l-istat Repubblikan qiegħed jagħmel statement importanti speċjalment f’dawk l-onorifiċjenzi li jingħataw fil-jum li aħna niċċelebraw ir-Repubblika dak l-istatement li jsir mill-Istat fl-għażla tal-persuni li hu jiddeċiedi għall-kriterji varji li għandna fil-liġi u li wieħed irid jgħid ukoll li l-Att dwar Ġieħ ir-Republika avvanzat, ma baqgħetx mwaħħla fil-1975 imma mxiet b’attenzjoni kbira, b’kawtela kbira, biex wieħed ma jitlifx is-sustanza fundamentali tagħha.   Is-sustanza fundamentali tagħha hija dejjem u kienet dejjem u hawnhekk f’dan l-Att hawn il-perikolożità, hawn żgur it-tentazzjoni li ma tibqax timxi fuq il-linja li min qed jingħata, qed jingħata xi ħaġa li fiha mertu mhux għax qed tixxerred fuq diversi nies imma qegħda tibqa’ konċentrata fuq numru ta’ nies.   Issa ma rridtx ninstemà b’din li jien elitista jew li jiena qed nipprova ngħid li għandu jkun hemm xi numru ta’ nies ristretti fiha.  Però wieħed irid joqgħod attent li bl-emendi li qegħdin nagħmlu f’dan l-abbozz qegħdin niddevalwaw f’numru ta’ sensi l-impostazzjoni li kienet ingħatat oriġinarjment minn Gvern Laburista, dak iż-żmien Alla jagħtih il-ġenna l-Ministru tal-Ġustizzja Anton Buttiġieġ wara President tar-Repubblika ta’ Malta li kien qiegħed jagħmel dikjarazzjoni fundamentali li għandna ninqatgħu mill-passat u għandna nimxu ‘l quddiem li nagħmlu lista ta’ Maltin li jkollhom il-kburija, s-sens kbir li ngħataw unur li fih sustanza.   Hija xi ħaġa normali fil-ħajja li meta onorifiċenzi, min jaqra l-istorja taċ-ċiviltajiet kollha jaf li meta wieħed jaqbad ċertu onorifiċenzi u jqassamhom b’liberalità żejda jkun qiegħed jitlef mis-sustanza proprja tal-affarijiet.   Il-monarkija ma kenitx liberali bil-barunijiet, bil-markiżi u bit-titoli li kull tip ta’ monarka vvinta, jien ma nħarisx xi forma ta’ ideal lejn dak il-perjodu però wieħed irid jaċċetta wkoll li kien hemm l-għaqal li nżamm ukoll f’dan l-Att ta’ Ġieħ ir-Repubblika li ma tiftaħx il-bieb li inti tippermetti lill-Istat li f’xi mument ta’ tentazzjoni iżżid in-numru tan-nies involuti b’mod li jkisser is-sustanza oriġinali tiegħu.  Issa kif tagħmel ċ-ċaqliq ‘l quddiem biex inti żżomm is-sustanza però fl-istess ħin ma tibqax marbut ma’ ċerti restrizzjonijiet hija xi ħaġa ta’ delikatezza kbira.   Jien ngħid li fiha delikatezza għal żewġ raġunijiet fundamentali, l-ewwel ħaġa għall-persuni li diġà ngħataw dawn l-onorefiċenzi u jħossuhom kburin speċjalment il-Maltin ta’ barra minn Malta, dawk il-Maltin li llum għandna liġi li għamlet kumitat, li tieħu ħsieb tisma’ l-vuċijiet tagħhom, li dan il-pajjiż ħa ħsieb ukoll jagħmel numru ta’ emendi biex jassigura li dawn il-persuni jingħataw ukoll ċ-ċittadinanza fejn qabel skond il-liġijiet li kellna ma kienx jippermetti.  Dawn in-nies li ngħataw din l-onorefiċenza diġà ma jħossux li din qed tiġi devalwata.  Din f’ċertu sens fiha wkoll ħafna xebħ mal-kwestjoni tal-liġi tal-bejgħ taċ-ċittadinanza.  Hemm forsi ċertu linja ta’ ħsieb li fih wieħed jgħid the bunking of the myth, ejja ngħidu: isma’ dak li għandna mhux xi ħaġa daqshekk importanti, nistgħu nibdluh fil-konċett u nistgħu addirittura niddeklassawh fl-importanza tiegħu, l-importanti li jkollna iktar nies li nagħtuhom din l-onorefiċenza.   Fiha d-diffikultà tagħha, mhemmx dubju li l-kumitat tan-nomini li xtaqt ukoll nitkellem dwaru ftit iktar tard għandu d-diffikultà f’min iressaq għall-konsiderazzjoni biex skond l-mekkaniżmu li hemm jingħata d-diversi onorefiċenzi.   Però wieħed irid joqgħod ultra attent li ma jiddeklassax għal dawk li diġà għandhom kif ukoll ma jkunx hemm l-ħsieb li għal min se jingħata li din mhijiex onorefiċenzja ta’ mportanza għax hemm ħafna nies li diġà għandhom.  U din hija xi ħaġa li hija mportanti għax tippreokkupa lili partikolarment fis-sens li hija ta’ preokkupazzjoni għax hija attakk għal fundament, għal piż, għal pedament tal-fatt li aħna soċjetà Repubblikana.   U allura din il-liġi qegħda ngħid ġiri iktar milli jmissu u forsi jekk tippermetti ngħid li nkwetat ftit fil-lista ta’ prijoritajiet li l-Gvern għandu fl-importanza tal-liġijiet li għandhom jersqu hawnhekk għall-konsiderazzjoni.  Diġà kellna liġi li din in-naħa tal-Kamra kkritikat li kienet kif inti tipprova ddaħħal numru ta’ membri parlamentari f’kumitati varji f’diversi liġijiet li skond l-opinjoni li aħna esprimejna f’din il-Kamra ma kellhiex issir.  Imbagħad kellna l-kwestjoni taċ-ċittadinanza u ngħidu li ma kellhiex issir u ngħidu hawnhekk li l-mod ta’ kif qed isir, qed isir b’mod li qed tibgħat il-messaġġ hemm barra għal kull min għandu diġà minnhom dawn l-onorefiċenzi jew inkella li jaspira jew jieħu pjaċir li jiġi rikonoxxut f’dawn l-affarijiet, li qed iħoss li mhux se jingħata r-rikonoxximent li l-liġi fiha innifisha qegħda titlob li jkollha.  Naħseb li min-naħa waħda nifhem, u wieħed jgħid għaliex għandi nkun ristrett jien fl-ammont ta’ nies li nagħti, għaliex għandu jkun hemm capping,  m’għandux ikun hemm dan kollu però l-verità hija li hija ħaġa tajba li jkun hemm dan il-capping, jekk trid żidha b’attenzjoni, żidha b’moderazzjoni imma mhux tagħmilha b’mod u manjiera li dak li jkun ikollu f’rasu li dak li qed jiġi onorat bih mhux qed ikollha s-sustanza ....

MR SPEAKER:   Onorevoli, point of explanation, l-Onor. Owen Bonnici.

ONOR. OWEN BONNICI:   Napprezza l-ġentilizza tal-Onor. Mifsud Bonnici.   Xtaqt nagħmel dan il-punt ta’ informazzjoni biss,  diġà għamiltu qabel, forsi l-Onor. Mifsud Bonnici kien impenjat b’xogħol ieħor.  Hawnhekk mhux se jitneħħa capping globali li se jsir huwa dan, li fil-liġi llum hemm żewġ tipi ta’ cappings, hemm cappings b’mod totali però imbagħad hemm capping kemm tista’ tati kull sena onorefiċjenzi lill-persuni.  Li se jiġri huwa li effettivament ħa jinżamm il-capping ta’ kemm tista’ tati onorefiċenzi lil persuni kull sena.  Pereżempju, Ġieħ ir-Repubblika mhux iktar minn tlett persuni kull sentejn.  Jekk naraw il-kumpanji tal-unur, mhux iktar minn tlett persuni fl-istess waqt.  Sekonda ħa nispiċċa.  Fl-oronoviġenzi kollha mhux iktar minn żewġ persuni fis-sena, mhux iktar minn tlett persuni fis-sena.  Jiġifieri l-capping ħa jibqa’.  Li ħa jitneħħa hija r-restrizzjoni li trid tistenna li persuna tiġi nieqsa qabel ma tkun tista’ tati in all effect onorofiċenza oħra.

ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI:  U l-capping ġenerali wkoll se jitneħħew.  Jiena nifhem dak li qed tgħid li inti li żżid l-ammont ta’ nies li kull sena tati.  Li ma sarx biżżejjed attenzjoni, jekk tippermettili, huwa li inti trid toqgħod attent li fihom dawn timxi b’attenzjoni kbira, għaliex inti kif tneħħi kompletament dik ir-restrizzjoni tal-mewt, kif inti tneħħi wkoll il-capping tal-limitu, allura l-ħaġa tista’ – jekk ma toqgħodx attent – tiftaħ il-bieb biex tiddeklassa dak li inti għandek!  Naħseb li ż-żewġ naħat tal-Kamra m’għandnix dak il-ħsieb għax għandna nżommu għoli l-ħsieb li aħna pajjiż Repubblikan u għandna nżommu għoli wkoll il-fatt li xi ħadd qed jiġi onorat mir-Repubblika ta’ Malta!  Jien niftakar meta sar ir-rikonoxximent tal-għajnuna u tax-xogħol li sar minn Jacques Barreau; li kien Kummissarju għall-Ġustizzja u l-Intern fuq livell ta’ l-Unjoni Ewropea.  Il-Gvern Malti, ta’ dan ix-xogħol irrikonoxxih billi tah onorefiċjenza.  Dan il-fatt lil Jacques Barreau, lill-poplu Franċiż, kien messaġġ ta’ rikonoxximent tagħna tax-xogħol tajjeb li huwa għamel.  Issa jekk inti tgħid lil Jacques Barreau, lil xi ħadd fil-futur li jrid jonora l-Gvern tal-ġurnata jew li ż-żewġ naħat tal-Kamra iridu jonoraw; wieħed jgħidlu iva, din qiegħda għal kulħadd, m’hemmx limitu, m’hemmx restrizzjoni.  B’hekk tnaqqas mill-importanza tagħha!  Din ħadd ma jista’ imeriha!  Jien iktar ngħid li nkwetat fuq din il-liġi għax  ...  Mhux qed ngħid li, mhux se nuża l-kelma saret malajr, għax din il-kelma saret malajr forsi tista’ tweġġa’, però, forsi kienet titlob ftit iktar sħieb, li seta’ jsib mod kif jagħmilha aħjar u seta’ ukoll wieħed isib mekkaniżmu iktar feliċi ta’ kif jistgħu jitneħħew dawn l-onorefiċenzji.  Jien niftakar li meta qamet il-kwestjoni tal-onorefiċjenza li kienet ingħatat lill-President tat-Tuneżija, lil Gaddafi, qamet il-kwestjoni f’mument wara r-revoluzzjonijiet Għarab tal-2011.  Kif se tneħħihilhom lil dawn in-nies?  Hija ftit tqila, peżanti li trid tagħmel resoluzzjoni tal-Parlament Malti biex il-Parlament Malti uffiċjalment ineħħi din l-onorefiċjenza.  Naħseb li hemm – u tajjeb li wieħed jaħseb fiha Onor. Owen Bonnici, jekk inti tippermettili – hi li wieħed isib mekkaniżmu li jkollna wieħed mill-Kumitati li għandna, fejn jiġi dibattuti, jkun hemm qbil fuqhom u l-ħaġa timxi minn hemmhekk.  Naħseb li dik hija ħaġa li timmerita li jkun fiha iktar attenzjoni.  Però, naħseb li l-capping ġenerali ta’ kemm għandu jkollok f’numru minnhom dawn huwa essenzjali biex, kif ngħidu fl-użufrutt, salva rèrum substàntiam, inżommu s-sustanza tagħha!  Minn dak li qed isir hawn, jista’ jkollok l-effett għax inti m’għandekx kontroll.  Il-kontroll ifisser li inti tista’ tipprova tiddeklassa l-ħaġa billi kull min jiġi trid tagħmilha!  Issa jien nippreokkupa ruħi li bħala linja ta’ politika l-Gvern m’għadux iżomm ferm li jkun hemm rasna għolja fuq l-aspett repubblikan.  It-tieni, ninkweta ruħi li bħala prijorità l-Gvern, din hija l-opinjoni tiegħi, iżomm għoli dawn l-affarijiet ta’ kif jista’ jkun, għax il-messaġġ kif joħroġ hemm barra, l-messaġġ qed joħroġ hemm barra li qed nagħmlu din il-liġi biex nakkomodaw lil xi ħadd u lil xi ħadd ieħor!  Irridu nakkomodaw lil dawn in-nies malajr kemm jista’ jkun!  Naħseb li jien qed indaħħal subaja fil-ferita għax dan huwa l-punt; huwa ovvja.  Dik naħseb li ma tagħmilx ġid, lill-ebda naħa ta’ din il-Kamra għaliex inti, min ħaqqu, ħaqqu a bażi ta’ meritu, u trid tkun ġustifikata.  Issa, jiena nippreferi nħares lejn il-Kumitat tan-nomini, lejn kif issir il-proċedura hemmhekk, li wieħed jagħmel ripensament ta’ kif qed jagħmel dawn, ta’ kif iressaq u anke forsi jagħmilha iktar faċli li l-poplu in ġenerali jressaq għal konsiderazzjoni ta’ dan il-kumitat tan-nomini nies li verament ħaqqhom li jingħataw din l-onorefiċjenza.  Sfortunatament wieħed irid jgħid li min ikun qiegħed imexxi fil-Gvern, wara ftit, minħabba ix-xogħol, jiżola ruħu mill-poplu; jinqata’ ftit mill-poplu.  Dak il-proċess jaqtgħu wkoll milli jifhem biżżejjed x’ikun qiegħed jiġri.  Naħseb li għandna nagħmlu mekkaniżmu iktar faċli, iktar user friendly, li xi ħadd mill-poplu jagħmel dawn it-tip ta’ rapreżentazzjonijiet.  Illum għandna vantaġġ ieħor; il-vantaġġ li għandek numru ta’ kunsilli lokali li bnew esperjenza pożittivi li jagħtu ġieħ lil ċittadin jew lil xi ħadd li fil-belt jew raħal tagħhom jew għamel xi ħaġa jew għandu konnessjoni partikolari.  Il-bieraħ jien u l-Onor. Segretarju Parlamentari konna qegħdin nattendu attività tal-Każin tal-Banda tal-Belanda ġoż-Żejtun u tħabbar li s-Surmast Ray Sciberras ingħata ġieħ mill-Kunsill Lokali ta’ Bormla għax-xogħol li għamel hemmhekk.  Naħseb li dik l-esperjenza fil-kunsilli lokali kollha, li wieħed ipoġġi bil-qegħda u jgħid: isma’, l-kunsilli lokali, x’kriterji użaw biex jagħtu hemmhekk il-ġieħ lil wieħed jew lill-ieħor?  X’kienu l-kriterji?  U anke forsi jibni ġo din il-liġi kriterji apposta, b’avviż legali iktar dettaljat jew iktar attent biex jagħti gwida lil diversi kunsilli lokali biex ma jkollniex affarijiet li m’għandux ikollna.  Naħseb li din il-liġi kienet timmerita li aħna, ż-żewġ naħat tal-Kamra, ngħidu: isma’, din il-liġi, x’inhuma l-punti nevralġiċi tagħha li jimmeritaw verament attenzjoni iktar minn dik?  Jiena, anke l-istil ta’ kif tagħmel l-affarijiet  ...  L-emenda l-ġdida taħt l-Artiklu 3m, subartiklu h, li fih qed ngħidu li l-President ta’ Malta jista’ jagħti l-ħatra ta’ kumpann tal-unur tal-ordni ukoll lil persuna li tkun mietet, li tkun serviet bħala aġent president ta’ Malta għal perijodu ta’ mhux inqas minn sena, li matulu, l-Uffiċju tal-President kien vakanti.  Naħseb li din l-emenda, li tissustanza wieħed jifimha u li fiha sens ukoll.  Però, m’għandix tkun limitata b’mod daqshekk restrittiva: aġent president għal perijodu ta’  ...  mhux għax ma ħaqqux, ma rridx ninftihem li ma ħaqqux, però, tista’ tiġi maqluha ftit u tiġi użata wkoll b’diskrezzjoni u b’attenzjoni wkoll għal persuni oħrajn li l-Istat, il-Gvern tal-ġurnata jħoss li jimmeritah.  X’inhija l-iktar ħaġa importanti però?

L-iktar ħaġa importanti f’din il-liġi hija l-mertu, il-mertu hu l-iktar importanti, kif tagħmel il-kriterju tal-mertu.   Mhux qed ngħid fuq dan is-subartikolu, qed ngħid in ġenerali u hawnhekk huwa l-preokkupazzjoni fundamentali għal din.  Jekk wieħed jaqra ċ-ċiviltajiet isib li diversi, speċjalment l-imperaturi Rumani taħt il-prinċipat imbagħad taħt id-dominat kienu kapaċissimi biex joħolqu dawn il-ħafna ismijiet ta’ perfettissimu u reverendissimu, dawn l-ismijiet li kienu jużawhom għal skopijiet tagħhom, pero’ wara xi ftit taż-żmien bl-abbuż tagħhom, bl-użu żejjed tagħhom itteklassawhom.  Aħna ma rridux immorru f’din it-triq u naħseb li l-Gvern għandu jagħti widen għall-Oppożizzjoni li jagħmel capping ġenerali.  Intom issa żidtu n-nies li jistgħu jingħataw kull sena, fiha x’tiddibatti.  Għandha tkun daqshekk ammonti ta’ nies?  Għandha tkun inqas?  Għandha tkun iktar?  Inqas ma tkun iktar dak li jkun jirrikonoxxi li dak li qed jieħu fih sens u fih sustanza.  Iktar ma tkabbarha tista’ tixħetha l-baħar.  Pero’ il-capping ġenerali għandu jibqa’ u hija bis-sens li jibqa’, għax inti qiegħed tiġbor grupp ta’ nies u dawk il-grupp ta’ nies qed jibqgħu b’mod permanenti.  Jiena kont f’dibattiti wkoll fuq dan is-suġġett u dan li inti jkollok il-capping hu veru, fih l-odjożità li trid tistenna sakemm xi ħadd isejjaħlu l-Bambin.  Pero’ meta qed tagħmel grupp ta’ nies daqshekk ristrett, inti qed tibgħat il-messaġġ hemm barra li għalik dik l-onorifiċenza hija tant importanti, tant fiha sustanza li n-nies qiegħed tirrestrinġihom.  U naħseb li ngħidu x’ngħidu u  naħsbu x’naħsbu, min jieħu din l-onorifiċenza, min diġa’ ħadha, jew min għada pitgħada se jeħodha għandu jagħtiha u jagħtiha żgur valur fundamentali.  Allura wieħed irid joqgħod u jimxi bi ftit kawtela fuqha din il-liġi, għax inkella dak kollu li bnejna ....   U wieħed irid jgħid – biex inkunu ċari – li din hija waħda mil-liġijiet li hemm kunsens fuqha, hemm kunsens bejn iż-żewġ naħat tal-Kamra, fis-sens li l-Kapitolu 251 ma kienx xi liġi ta’ kontroversja, jiġifieri meta saret oriġinarjament kien hemm il-ġbid tas-saqajn fuq il-barunijiet jew il-ġbid tas-saqajn fuq min in-nobbiltà .......  Imma bażikament ladarba l-Partit Nazzjonalista għamel id-deċiżjoni tajba li ngħaqad biex f’dan il-pajjiż ikun hawn Repubblika, allura l-pass l-ieħor kien inevitabbli.  U din il-liġi gawdiet bil-kritika u gawdiet minn  ħafna u ħafna kunsens bejn iż-żewġ naħat tal-Kamra u nixtiequ li dan il-kunsens ma jintilifx, li din il-bażi ma tintilifx u din il-liġi ma ssirx liġi tal-ping pong.  Meta inti tiftaħ se jkollok dejjem l-argument għax dan bħal min hu mejjet fis-sakra u min hu mejjet għal qatra.  Mela inti kif tagħmel din ristretta se jkollok min igerger għax ma ħadhiex, pero’ jixtieq jeħodha, meta tiftaħha żżejjed se jkollok iktar tgergir ta’ nies għax jgħidulek:  Għandek tant ċans, tista’ tagħmel tant nies, lili m’għamiltx?  U naħseb wieħed jekk irid juża l-fatt li qiegħed fil-Gvern biex iġib kunsens ta’ natura differenti, din mhijiex il-liġi indikata biex jew iżżid il-voti, jew inkella iġġib il-kunsens ta’ nies li jkollhom ir-raġunijiet partikolari tagħhom.  Naħseb hija liġi li trid tibqa’ mhux konservattiva biex ngħidu baqgħet konservattiva, pero’ hija liġi li titlob li tibqa’ ankra, hija liġi li tibqa’ soda fit-tradizzjoni li hi stabbilit, it-tradizzjoni tagħha hija ħajja u jekk din it-tradizzjoni tneħħiha, tarmi kollox.  Aħna diġa’ ħadna fama mhux proprju eċċellenti f’din il-kwestjoni taċ-ċittadinanza u ngħidu x’ngħidu, noqogħdu nilagħbu bil-ping pong politiku għamlitilna l-ħsara u rridu naraw kif nirkupraw minnha.  Noqogħdu attenti li b’din il-liġi ma nerġgħux nagħmlu forma ta’ colpo di gratia  għal dan il-Kapitolu 251.  Jekk kemm-il darba għandna tabib, professur barra minn Malta li rnexxa f’xi ħaġa partikolari u qegħdin nonorawh, qed nagħtuh waħda mill-unuri li hawn f’dan l-att, irridu noqogħdu attenti li lil dak il-bniedem li se jgħid bi pjaċir fil-komunità fejn jaħdem, fl-isptar fejn qiegħed, fil-pazjenti li għandu, li hu ngħata ġieħ mir-Repubblika Sovrana ta’ dawn il-gżejjer ta’ Malta mhux biċċa karta, imma xi ħaġa ta’ valur u dik aħna għandna d-dmir li nipproteġuha.  U llum nitkellem għax għal dawn id-diversi persuni li jirrikonoxxu, jieħdu pjaċir jiġu rikonoxxuti fix-xogħol li jagħmlu, biex ngħidu hekk għalihom hija kif jgħidu l-Ingliżi, iċ-ċirasa fuq il-cake, li dawn in-nies ma narmuhielhomx din il-ħaġa.  U rridu noqogħdu attenti li nibagħtu b’mod ċar il-messaġġ li ċ-ċaqliq li qed isir hawnhekk mhuwiex ċaqliq li se jarmiha l-liġi u din hija l-biża’ tagħna bħala Oppożizzjoni, hija l-biża’ tagħna li din il-liġi se tarmi  dak li ilna nistabilixxu u hija radikali f’dan, u hija ta’ tibdil u ngħid tibdil li  mhux  ibbażat fuq xi ras iebsa, mhux ibbażat fuq xi koċċutiżmu bla sens, hija bbażata fuq qbil taż-żewġ naħat tal-Kamra li dan l-ammont ta’ nies ma jisplodix, ma joħroġx  barra minn postu.  U allura naħseb li l-Gvern ikun qiegħed jiżbalja li ma jagħtix widen għal dak li qed tgħid l-Oppożizzjoni li tajjeb jew ħażin illum l-Oppożizzjoni tiġi fl-Oppożizzjoni u ġiet fl-Oppożizzjoni b’ħafna esperjenza tal-Gvern u l-esperjenza tal-Gvern nafuha, nafu kif jaħdem il-mekkaniżmu u l-Gvern il-ġdid għandu jagħti widen, issa mbagħad jekk jikkonsidrahiex jew le dik affari tiegħu, pero’ id-dmir tagħna rridu nagħmluh u nibqgħu nagħmluh biex inwasslu li anke din il-ħaġa ta’ Ġie ir-Repubblika ma nkissruhiex, ma nġibuhiex fix-xejn, ejja  nieħdu ħsieb li nippreservawha.  Jekk intom tridu żżidu n-numerus clausus ejja niddiskutuh, imma mhux tagħmlu unlimited għax il-verità hi li kif tagħmlu unlimited jispiċċa li m’hemmx valur iktar fih.  Din hi r-realtà.  Nixtiequ li le.  Jekk inti tgħidli:  Għandna nagħtu dawn il-midalji lil iktar nies?  Ngħidlek:  Oqgħod attent kif tagħmilha u kif ma tagħmilhiex.  Jiena bħala prinċipju, bniedem egwalitarju, jiġifieri tal-ugwaljanza bejn kulħadd u ma jagħmlux biha dawn.  Pero’ dawk id-diversi nies - u għandi quddiemi diversi nies li servew il-pajjiż b’umiltà u b’dinjità -  meta l-istat jirrikonoxxi dak ix-xogħol, għalihom tkun ħaġa li tagħlqilhom il-karriera tagħhom bi pjaċir u  tagħlqilhom is-servizz li għamlu bi pjaċir.  Meta inti dawn tarmilhom dak li diġa’ tajt  lil numru ta’ nies jew lill-oħrajn tgħidilhom din qed nagħtihilkom, pero’ m’għadhiex tas-sustanza tal-oħrajn, jiena ngħid li minflok inkunu qed nagħmlu pass ‘il quddiem, inkunu qegħdin nagħmlu pass lura.  U wieħed joqgħod attent għax id-diversi emendi li aħna għamilna tul l-aħħar 25 sena għal din il-liġi -  għax wieħed irid jgħid li saru emendi fl-1990, fl-1991, fl-1993, imbagħad saru fl-2008 u fl-2011, jiġifieri saru ħames passi minn Gvern Nazzjonalista fl-aħħar 25 sena, - ma kissrux dan il-bażi fundamentali  ta’ liġi, ta’ pedament li hija repubblikana fl-ispirtu li għandha tibqa’ b’saħħitha fir-repubblikaniżmu tagħha.  Nirringrazzjak, Mr Speaker.