1. Jacques Pirenne (1891-1972), f’waħda mill-kitbiet interessanti tiegħu jiddikjara hekk: “History is essentially a continuity and a unity; a continuity that goes on, without men being able to escape it, from generation to generation, and which links our own times to the most distant epochs; a unity, since in any society the life of each man is bound up with the lives of all others, even as in the community of nations, the history of each nation develops, without even being aware of it, as a part of the history of all the nations of the universe.” (L-istorja hija essenzjalment kontinwità u unità; kontinwità li tkompli, mingħajr ma l-bnedmin jistgħu jaħarbuha, minn ġenerazzjoni għal ġenerazzjoni, li torbot żminijietna ma’ epoki antiki; unità, għax f’kull soċjetà tal-bnedmin kull persuna hija marbuta mal-ħajjiet tal-oħrajn, anki jekk, fil-komunità tan-nazzjonijiet, l-istorja ta’ kull nazzjon tiżviluppa, mingħajr ma tkun konxja, bħala parti mill-istorja tan-nazzjonijiet kollha tal-univers.)
Is-Sena 2024
2. F’din il-kontinwità u unità, wieħed irid jipprova jirrifletti fuq dak li għaddejna minnu. Fl-aħħar ħarġa ta’ The Economist, fl-editorjal tagħha għal dik is-sena tiddikjara, fost oħrajn, numru ta’ punti ta’ riflessjoni. Fil-qosor, tgħid hekk: (a) “2024 holds a more hopeful message” (L-2024 għandha messaġġ mimli b’aktar ottimiżmu); (b) “... it affirmed the resilience of capitalist democracies” (... affermat is-saħħa tad-demokraziji); (ċ) “... it laid bare some of the weakness of autocracies” (kixfet id-dgħjufijiet tal-awtokrati); (d) “There is no easy road back to the old order.” (Ma hemmx triq faċli lura lejn l-ordni tal-passat.) F’dan hemm affermazzjoni ċara favur id-demokrazija fis-sena fejn il-maġġoranza tad-dinja marret tivvota. Hija dik li kapaċi tibdel u tieħu vantaġġ miċ-ċirkostanzi sabiex tibni aħjar. Skont l-istess, jingħad hekk li hija abbli f’dan: “In 2024 democracies showed that they are built to take advantage of these opportunities – by sacking bad leaders, jettisoning obsolete ideas and choosing new priorities. That process is often messy, but it is a source of enduring strength.” (Fl-2024 id-demokraziji wrew li huma mibnija biex jieħdu vantaġġ mill-opportunitajiet – billi jneħħu mexxejja mhux tajba, jarmu ideat li huma antikwati u jagħżlu prijoritajiet ġodda. Dak il-proċess jista’ jkun ikkumplikat, imma huwa fonti ta’ saħħa li tibqa’.)
Is-Sena 2025
3. Hemm diversi kitbiet dwar dan kollu, fejn jispikka b’mod ċar li diversi qed jippretendu bidliet sodi. Qed iħarsu li fid-dinja jkun hemm lura l-paċi, l-ordni u l-istabilità. Li jieqfu l-kunflitti koroh li wasslu biss għal iktar telf ta’ riżorsi skarsi umani u mondjali. Diġà parti sew mill-elettorat fl-2024 ivvutat għal min wiegħed il-paċi. Min issa ser ikun strument jew li attwalment ser iġib dan huwa bank ta’ prova. Tmiem ta’ gwerer, dawk li qed naraw fl-Ukrajna, f’Gaża, fil-Libanu, fil-Jemen u fis-Sudan. Ħarsa ’l quddiem lejn dak li jista’ jikber fis-sewwa fis-Sirja. L-ottimiżmu li ġie ssudat iktar bid-dikjarazzjonijiet u diskorsi li smajna fl-aħħar tas-sena mill-“protagonisti”. Id-dinja llum qegħda tistaqsi jekk dan huwiex biss kliem fl-arja jew jekk hemmx passi konkreti sabiex dak li hu għaddej jingħalaq. Jiġi wkoll iddikjarat bħala l-agħar fażi f’seklu li kien qiegħed, fil-proċess globalizzat tiegħu, jimxi ’l quddiem lejn il-progress. Jekk dan verament iseħħ, bil-kumplikazzjonijiet antiki u ġodda, ser jinfetaħ staġun ta’ rikostruzzjoni għas-snin li ġejjin.
Inħarsu lura lejn il-Progress b’wiċċna ’l quddiem
4. F’dan irridu nifhmu li f’din l-esperjenza qarsa li għaddejjin minnha, hemm iktar apprezzament għal dak li gawdejna qabel. Tul din is-sena jkunu għaddew tmenin sena minn tmiem it-Tieni Gwerra Dinjija. Bil-vantaġġi u l-iżvantaġġi li dan iż-żmien ġieb hemm sejħa sabiex l-ordni fil-paċi xejn faċli jidħol lura. Tmiem il-kunflitt tal-1945 telaq b’affermazzjoni ta’ żewġ pilastri: l-ewwel, id-drittijiet fundamentali tal-bniedem; u t-tieni, il-vantaġġi tad-demokraziji. Dawn l-ankri ser ikunu mill-ġdid determinanti sabiex tinqabad dik it-triq. Però nimxu fiha mhux billi ndawru wiċċna lura u naħsbu li qed nimxu, imma aktar fl-għarfien tal-programmi li l-partiti taċ-ċentru, il-forzi moderati u li jiggarantixxu stabilità jridu jibnu mill-ġdid f’soċjetà li tilfet ħafna mir-ritmi tagħha. Dak li seħħ u għadu barra minn xtutna jaffettwana ċertament. Għalhekk tul l-2025, fil-proċess ta’ kontinwità u għaqda tagħna bħala nazzjon ma’ dawk ta’ madwarna, irridu nifhmu b’attenzjoni dawk l-opportunitajiet li ser jinfetħu. Il-pajjiż immexxi minn dak il-partit li ser ikun kapaċi jifhem dan kollu ser ikun jista’ jwettaq il-ġid.
No comments:
Post a Comment