X'JAĦSEB LI SER JIEĦU?

1. Dħalna fit-tieni sena fl-isqaq li l-oċċident jinsab fih. Illum inqumu biex niftakru li fl-24 ta’ Frar 2022, il-Federazzjoni Russa ddeċidiet li tinvadi l-pajjiż ġar tal-Ukrajna. Niftakru f’dawn ix-xhur twal li minnhom ħsara biss ħarġet. Imwiet, tkissir, devastazzjoni ġenerali u fl-aħħar mill-aħħar kollox jidher wieqaf, b’daqqa naħa u daqqa oħra timxi kilometri fuq l-avversarju tagħha. Iktar gravi f’dan kollu hu l-proċess ekonomiku fejn l-infiq huwa dejjem iktar qawwi fl-armamenti mad-dinja kollha. Il-kontra tal-ispirtu sħiħ ta’ dak kollu li l-Ġnus Magħquda tirrappreżenta. Il-kontra tal-esperjenza kiefra li t-Tieni Gwerra Mondjali tat. Il-memorja kollettiva u ċara, li minnha kien hemm identità komuni biex nimxu lejn soċjetà bbażata fuq aktar ġustizzja u paċi.

M’hemmx waqfien

2. Waqt li nisimgħu bi trattattivi sabiex il-kunflitt f’Gaża jieqaf, u jidher li hemm sinjali li jafu jwasslu lejn ftehim, hawnhekk le. Kull naħa qed tistenna l-mument meta tista’ tiddikjara li hija “rebbieħa” fuq l-oħra. Imma l-eventi ta’ dawn l-aħħar erbgħa u għoxrin xahar juru li dan diffiċli ħafna biex jiġi dikjarat. Jekk ma jibdiex, b’aktar serjetà, il-proċess lejn ftehim is-sitwazzjoni ser tkun iktar ikkumplikata. Hemm il-mument meta, fuq naħa jew oħra, l-impenn u d-determinazzjoni jieqfu. Mhux biss, imma hemm dejjem fir-riskju li l-pożizzjoni tiġi ferm iktar ikkumplikata. Iktar pajjiżi jiddaħħlu direttament fil-kunflitt. L-armamenti ma jirraġunawx ladarba jiġu sparati, u fejn ser ikunu qed joqtlu ħadd ma jaf. Imma fil-frattemp ħadd mhuwa jieħu wisq. Anzi, hemm iktar diffikultajiet u problemi li qed jiżdiedu.

Spiċċaw diversi tamiet?

3. F’dan hemm in-nuqqas tad-dinja demokratika fi ħdan il-Ġnus Magħquda li tifhem il-pożizzjoni. Wisq bnedmin mhux jirrealizzaw li l-ispirtu ta’ tiġdid u tama li din l-organizzazzjoni irrappreżentat issa, f’dawn is-sentejn, qed tonqos u tissogra li tintilef. Hemm dejjem lok għal riformi interni li jistgħu jsiru. Imma fuq in-naħa l-oħra hemm l-impass ta’ pajjiżi li jirnexxilhom iwaqqfu dak li għandu jsir. Fl-1995, rapport ikkummissjonat biex iħares lejn il-futur f’dan kien iddikjara: “We start from a positive assumption. We see that human creativity and invention have made the conditions of life across a good portion of this planet far better than they were fifty years ago. A majority of people today enjoy a standard of living considerably superior, in material terms at any rate, to that of their grandparents. The regions of the world and their peoples, still widely separated only yesterday, face the future as a community drawn ever closer by shared ideas, by communication, by economic exchanges, and we believe, by a common yearning for freedom and peace.”

Hemm element ta’ konvenjenza

4. L-għan komuni lejn il-paċi u l-libertà fid-dinja llum, wara kważi tletin sena, irid jiġi eżaminat quddiem din il-prova kbira. Irid jiġi aċċettat li dak li raw, kitbu u ffirmaw Richard von Weizsacher (1920-2015) u Moeen Qureshi (1930-2016) ma seħħx f’dan iż-żmien. Mhux mhuwiex kapaċi jseħħ, imma li preżentement hawn wisq diffikultajiet. L-ewwel f’dan jidher li d-dinja qed tnaqqas mill-pajjiżi li jħaddnu u jħaddmu livell kostanti ta’ demokrazija. Għandna wisq tentazzjonijiet li jeħduna l-bogħod minn dik is-soċjetà li kull bniedem fid-dinja għandu dritt fundamentali għaliha. It-tieni f’dak li qiegħed biċċa biċċa, fost numru ta’ mexxejja jiżviluppa f’forma ta’ konvenjenza. Komdi fil-pożizzjoni sakemm jibqgħu jżommu l-poter f’idejhom. Komdi jistennew, mingħajr l-inizjattivi li għandna bżonn biex id-dinja terġa’ tiġi lura għall-paċi.

Il-gwerer iġibu oħrajn

5. F’dak ir-rapport kien ingħad li meta l-potenzi jingħaqdu u jikkonverġu fl-interess li jkun hemm il-paċi, il-benefiċċji jikbru. Il-ġid soċjali, ekonomiku u kulturali jikber kif dawn jiġu f’daqqa. Hekk kien qiegħed sejjer, biċċa biċċa, jseħħ. Dik kienet id-direzzjoni fl-isfidi varji li missejna magħhom. Imma meta flok dan wieħed jerġa’ jmur lura lejn il-misħuta gwerra, is-sitwazzjoni tinbidel. Iġġib l-eżempju żbaljat u miegħu dak li jħajjar oħra b’ras kbira biex huma wkoll jibdew kunflitti f’reġjuni oħra. Aktar ma l-armamenti jiġu manifatturati, aktar ikunu fil-qabda mondjali u hemm uħud jaqgħu għat-tentazzjoni li mhux biss jixtruhom, imma jużawhom. Proprju f’dan iġibu gwerer oħrajn magħhom.

Soluzzjoni

6. Proprju f’dan huwa mill-iktar żbaljat min qiegħed fid-demokrazija li flok joqgħod attent li ma jinġibidx f’dan, imur warajh. Pajjiżna għandu valur uniku fin-newtralità dikjarata u li tista’ tiġi ipprattikata b’mod intelliġenti. M’għandux għalih innifsu valur li jingħaqad f’organizzazzjonijiet militari. Jista’ jkun li jkollhom oħrajn, imma ċertament mhux aħna. Diskors fil-kontra jibqa’ biss diskors vojt. Jibqa’ dak li flok iġib il-paċi jaqbad it-triq ta’ iktar ġlied. Mhux biss juri li min qalu m’għandu ebda idea tal-istorja li għaddejna minnha flimkien mad-dinja libera. Konna u bqajna l-bogħod mid-dittatorjati. Nittama li ħadd ma jrid, issa, minflok imur fid-direzzjoni kuntrarja. Ingawdu li aħna. Naħdmu f’dak li aħna biex nibdlu s-sitwazzjoni. Inkunu fil-kurrent kuntrarju u nwasslu lejn l-isforzi neċessarji biex ikun hemm ftehim.

Riżultati

7. Il-punt prinċipali f’dan kollu huwa li wieħed irid jaċċetta li t-tmiem tal-kunflitt fl-Ukrajna għandu effetti differenti. Fil-Federazzjoni Russa, kif il-gwerra ma tibqax għaddejja, Vladimir Putin (1952) irid jaffronta r-rabja interna. Dik li ġejja mill-fatt li ma kienx hemm raġuni biex daqshekk ulied Russi jitilfu ħajjithom. Mhux biss, imma mhuwiex ser ikun hemm it-tkabbir ekonomiku li wieħed jista’ jaħseb, iktar u iktar meta llum l-imbuttar ġej mill-manifattura tal-armi. Il-post-kunflitt huwa dak ta’ iktar faqar u kumplikazzjonijiet soċjali. M’hemmx futur f’dan, u proprju għalhekk iktar ma titkompla l-gwerra iktar hija konvenjenti għall-ġerarkija Russa. Fuq l-oħra, Volodymyr Zelenskyy (1978) fid-demokrazija li kibret jaf li fil-paċi jista’ jiddependi fuq l-istess fondi li qed jirċievi iżda minflok f’armi jirċevihom f’ġid materjali. Għandu dan il-prospett iktar probabbli mill-ieħor li wkoll jidħol fl-Unjoni Ewropea. Mhux biss, imma issa ser jinqatgħu iktar ir-rabtiet antiki u tradizzjonali mar-Russja post-Sovjetika.

Fl-aħħar tal-jum

8. F’dan kollu wieħed irid jistaqsi: x’jaħsbu li ser jieħdu magħhom dawn il-mexxejja dittatorjali? X’riżultati ġieb Putin, salv iktar imwiet għal żewġ popli li fir-realtà huma parti mill-istess influwenzi kulturali? Ġieb tkissir, tifrik, tberbiq u indikazzjoni ċara li fit-tiranniji m’hemmx futur. Din hi l-istorja kostanti tad-dinja. Iktar u iktar fil-bżonn li vuċijiet dissidenti, flok jiġu tollerati jridu jiġu eliminati. Il-mewt ta’ Alexei Navalny f’dawn il-jiem hija indikazzjoni iktar ċara li m’hemmx futur f’din it-triq. Il-poplu Russu m’għadux maħkum minn żmien l-Unjoni Sovjetika. Huwa wieħed kapaċi jifhem li hemm toroq oħrajn għalih. Poplu Nisrani u li huwa mimli kultura. Ċert li huwa stess qed jistaqsi: x’jaħseb li ser jieħu?