LEZZJONIJIET TAJBA

1. Tul dan is-sajf ħassejt li għandi nsir naf aktar dwar dak li għaddej fit-Renju Unit wara l-aħħar elezzjoni ġenerali. Waħda li biddlet il-Gvern minn dak immexxi mill-Konservattivi għal wieħed immexxi mill-Partit Laburista. Il-figuri huma ċari u jitolbu ċertament analiżi politika f’dak li wassal għal dan ir-riżultat. Sabiex wieħed ikun jista’ jifhem iktar il-polz soċjali u ekonomiku f’dak il-pajjiż li f’ħafna għadna, minħabba l-passat tagħna, marbuta miegħu. Però xtaqt aktar li flok nillimita ruħi għall-figuri u statistika varja nifhem ftit iktar il-bnedmin li hemm illum fir-responsabbiltà tal-Gvern. X’jaħsbu, x’qed jaraw u xi kwalità ta’ bnedmin huma. Proċess iktar twil u forsi wkoll ikkumplikat.

Proprju f’dan

2. Ħassejt li m’għandix nillimita ruħi għall-Partit Laburista u ġibt ukoll tnejn min-naħa Konservattiva. Memorji ta’ Teresa May (1956) u min kien imexxilha l-uffiċċju tagħha. Deherli però li għandi nitlaq minn dawk fil-Gvern biex nagħtihom preċedenza u fl-istess ħin nagħrbilhom xi ftit aħjar. F’kelma waħda, x’tip ta’ politiċi u ministri hemm. Huma dawk li għandhom ideat, li għandhom kultura, li għandhom formazzjoni politika. Inkella humiex persuni popolari li daqu wkoll il-velenu tal-populiżmu u sabu ruħhom bil-poter f’idejhom minħabba dan. B’hekk forsi wieħed jifhem xi ftit aktar sewwasew min ser imexxi: jekk huwiex il-ministru jew il-potenti Civil Service Ingliż. Mhux biss, imma aħjar, il-metodoloġija u d-direzzjoni ġenerali fil-konflitti li invarjabbilment f’kull soċjetà tal-bnedmin jinqalgħu u diġà nqalgħu.

Lisa Nandy

3. Bdejt f’din it-triq minn kitbet din il-politiku ta’ ħamsa u erbgħin sena magħluqa. Twieldet fl-1979 u tirrappreżenta parti mill-ġenerazzjoni l-ġdida fi ħdan il-Partit Laburista. Bħalissa qegħda tokkupa l-kariga xejn faċli ta’ Secretary of State for Culture, Media and Sport. Ħajja interessanti, okkupata b’impenn kostanti favur il-batut u dawk li huma l-iktar ’l isfel fis-soċjetà. Fix-xellug, imma forsi ferm aktar lejn iċ-ċentru xellug li Tony Blair (1953) kien u għadu jadvoka. Qrajt f’din it-triq il-ktieb tagħha All in. How we build a country that Works (2023), li ġie stampat ftit qabel l-elezzjoni ġenerali. Fih hemm diversi kapitoli li minnhom tista’ tifhem mill-ewwel li hija politiku ta’ kwalità. Taffronta l-problemi soċjali u ekonomiċi b’onestà u trasparenza diretta. Tħares lejn id-deċiżjoni Brexit b’attenzjoni u responsabbiltà. Tgħarbel dak li għadda u dak li jista’ fil-fatt isir mingħajr wegħdi fiergħa, u anzi, b’rabta kostanti mar-realtà. Kważi biża’ li tiddikjara li ser issir xi ħaġa li għada pitgħada tista’ ma sseħħx.

Qari

4. Tul il-ktieb stajt nosserva aktar li hija persuna li qrat u li għamlet ħafna riċerka. Ma titkellimx qabel tkun taf il-fatti u dak kollu li hemm fuq wara ta’ ċirkostanzi partikolari. L-isbaħ turi li għandha, fil-fatt, kultura politika. Tiċċita numru ta’ awturi li llum jiffurmaw u jsawru lil dawk li jridu politika serja, ’il bgħid mill-ipokresija. Waħda li torbot aktar ma’ trasparenza fid-deċiżjonijiet u r-responsabbiltà tagħhom. F’ħafna mumenti tiddeskrivi l-impenn soċjali tagħha flimkien ma’ diversi li raw it-tessut soċjali tagħhom jitmermer. Bnedmin li minħabba raġunijiet ekonomiċi jsibu li jingħalqu serviċċi bażiċi proprju jew għax il-Gvern naqqas l-ispiża, inkella għax kumpanniji kbar għamlu l-istess. Banek, uffiċċji tas-servizzi soċjali, dawk tal-posta, dawk fejn jinġabru l-bnedmin filgħaxija. Dak kollu li kien jikkostitwixxi ġabra u fl-istess ħin post ta’ diskussjoni.

Demokrazija

5. Il-ktieb jimmerita li jinqara minn dawk li jridu analiżi friska u differenti tax-xenarju politiku fil-pajjiż u fid-dinja wkoll. Hemm numru ta’ punti li joħorġu f’dan il-proċess. Bħal meta titkellem dwar demokrazija aħjar. Hija tgħid hekk: “Britain, a country that once was emulated across the world for its model of democracy, is failing at its own game. As we struggle to define who we are in the world after leaving one of the world’s biggest trading blocs, our democracy and our values should be our best export. Instead, we are in crisis. For all the lip service paid to moving power closer to the people, it remains too remote and too unaccountable to too many.” Proprju dan huwa wieħed mill-punti ċentrali tagħha: kif id-demokrazija ssir strument aqwa għall-ġid komuni tal-poplu.

Fiċ-Ċentru

6. Iktar interessanti huwa li hi li hi ġejja mix-xellug tal-Partit Laburista, fil-fatt taqbel mal-filosfu Amerikan Michael Walzer (1953) li jgħid li: “We have to stand in the centre and on the left at the same time. That may be complicated but it is our historical task.” Iċ-ċentru fih ħafna vantaġġi li l-istorja tgħallem u tagħti lezzjonijiet dwarhom.

X’inhija l-politika

7. Biss f’dan tiddikjara aktar, kważi bi proċess ulterjuri, x’inhija l-politika għaliha ’l quddiem. Hija tgħid hekk: “For me, politics is about negotiating shared challenges in the interest of the many. It is rarely straightforward. Just like life, it requires give and take, compromise and the ability to change your mind. Politics is complicated because life is complicated. We need a political system that doesn’t try to erase that complexity and messiness at the heart of the human condition but embraces it and finds the way through.”. Pożizzjoni politika mill-iktar interessanti u li tmiss direttament mar-realtà tal-ħajja.

Hemm iktar

8. Il-ktieb fih ferm iktar x’taqra minn dawn il-punti, imma ċertament jimmarka kwalità aqwa ta’ bnedmin fis-servizz tal-ħajja pubblika. Ovvjament, altru tikteb u altru tipprova tqiegħed fil-prattika dak li taħseb. Fis-snin li ġejjin ser inkunu nistgħu nagħrfu aħjar kemm ilkoll f’daqqa, fejn “All in”, naraw jekk irnexxiex il-pjan sabiex wieħed jara “How we build a country that Works.” Lezzjonijiet tajba anki għalina fil-Partit Nazzjonalista.