KIF JILBSU L-POLITIĊI

1. Kull żmien iġib miegħu modi differenti. L-ilbies estern jinbidel spiss kull staġun u ħafna jippruvaw iżommu ruħhom mal-mument, mal-moda fil-kelma sħiħa tagħha. Fil-ħajja mod u fil-politika, magħha hemm toroq differenti oħra. Għax ma’ dan hemm dak li jistennew mill-ilbies tal-politiċi tagħhom il-bnedmin li jivvutaw. Hemm ukoll il-kategorija ta’ dawk il-politiċi li jdaħħlu f’rashom huma dak li għandhom ixiddu. Daqqa għal raġuni u daqqa għal oħra, ħafna drabi għax jaħsbu li sejrin, b’dan, proprju b’ilbieshom jibgħatu messaġġ politiku naħa jew oħra. Hemm esperjenzi varji dwar dan li jolqtu u jiġbdu l-interess tagħna.

Mexxejja fuq ix-xellug

2. F’dan, mingħajr ma nonqos b’xi mod, jiġi f’moħħi l-magħruf ilbies tal-Perit Dom Mintoff waqt li kien Prim Ministru. Il-ġlekk kien jitqiegħed fuq l-ispalliera u minflok kien jilbes bl-istil tiegħu. Ma kienx xi wieħed antik, anqas modern, imma dak partikolari tiegħu. Kien ġie bi kwalità karatteristika li jrid jibdel id-drawwiet, imma li bihom ċertament ried jibgħat messaġġ politiku. Dak li jiddikjara ruħu mal-poplu, imma mhux biss, għax ma’ dan kien hemm ukoll dak li kien evidenti: li l-poter kien ikkonċentrat f’idejh. Dawk li qrawh u rawh jiftakru ċertament fil-bokkla, anzi, il-bokkli varji li kien jilbes u li kien iġorr maċ-ċintorini varji tiegħu. Kien il-Kap tax-xellugin u ma setax jilbes differenti mill-klassi tal-ħaddiem. Anzi, forsi f’dan kien iktar ħaddiem mill-ħaddiema nfushom.

Dixxendenti tax-Xellug

3. Mingħajr ma trid, anzi tiftakar f’kemm dan huwa kollu sensittiv u importanti. Ftit forsi jiftakru kemm daħal f’inkwiet Fausto Bertinotti (1940) ftit tas-snin ilu, wara li libes flokk tal-kaxmir aħmar ta’ ditta identifikata mal-kapitaliżmu, wieħed li martu kienet għaddietlu b’rigal. Il-Kap tal-Partit Komunista, anzi tar-Rifondazzjoni tal-Komuniżmu ġie kkritikat bl-aħrax proprju minħabba din l-eleganza ġdida tiegħu. Biss kien iddefenda ruħu sew. Dan anki jekk ftit ’il bgħid, fl-istess arja kien hemm Tony Blair (1953), avukat u l-Kap tal-Partit Laburista Ingliż, li beda jidher bi ħwejjeġ iktar eleganti mill-mexxejja ta’ qabel jew dawk fil-Partit Konservattiv. Qomos, ingravajjet varji u ġlekkijiet ukoll. Rari ħafna mingħajrhom. Identifika ruħu magħhom. Ma tarax ritratti tiegħu jekk mhux bil-ġlekk u l-ingravata. Dieħel u ħiereġ mingħand il-magħruf Armani.

Oħrajn warajhom

4. Dak li sarraf fil-famuż New Labour ried b’dan juri li x-xellug iċċaqlaq sew. Kien irnexxilu. Maġġoranza, waħda wara l-oħra għal tlett darbiet infila. L-ideat u l-politika tiegħu għenu, imma magħhom l-ilbies tipiku ta’ dik li kienet il-ġenerazzjoni l-ġdida tal-Partit Laburista Ingliż. Dan, bħal ma jiġri, kabbar iktar il-ħajra sabiex il-Partit Laburista f’pajjiżna jimxi fuq l-istess linja. Kif hekk rajna proprju lil Joseph Muscat (1974) li beda jilbes ġlekkijiet kemm jista’ u ngravajjet li kemm jista’ jkun ikunu fiċ-ċelest. Eleganza li ma’ kull sena kienet trid tissupera lil ta’ qabilha. Wirt politiku interessanti ħafna, li m’inix ċert kif qiegħed jieħu, jew jiċħad, il-Partit Laburista llum warajh.

Qed jerġgħu jitħajru

5. Biss il-modi jiġu, u kif nafu jmorru imma għal dawk li jsegwu, ħafna drabi jippruvaw jiġu lura b’xi mod jew ieħor. Hekk qed naraw lura fil-Partit Laburista Ingliż, issa mmexxi mill-avukat ukoll Keir Starmer (1962) wara Jeremy Corbyn (1949). Dak li kien kollox barra xempju tal-eleganza. Anzi kien apposta l-kontra fejn l-immaġini ma kinitx tgħoddx għalih imma kienu jgħoddu biss kitbietu u diskorsu. B’dak in-nuċċali li ġej mis-seklu l-ieħor u b’ilbiesu miegħu. Estremi bħal b’ħafna mill-ideat politiċi tiegħu. Imma issa r-riħ qiegħed jinbidel lura. Kif irrappurtat il-Corriere della Sera li f’pajjiż fejn l-eleganza politika hija neċessità, għalhekk hija attenta għal dan ukoll. Ingħad li l-pożizzjoni hija “Giacca e cravatta”. Fejn, anzi, qed jingħad li huwa: “Anni luce dai furori ideologici di ultra sinistra dell’era Corbyn, sotto la guida del suo successore Kier Starmer il labour si è ora saldamente riposizionato al centro.” (Snin twal ’il bgħid mill-estremi ideoloġiċi tax-xellug ultra ta’ żmien Corbyn, taħt it-tmexxija ta’ Keir Starmer il-Partit Laburista ġie sod lura fiċ-ċentru.)

Kawtela

6. Bil-Partit Laburista fuq quddiem fl-elettorat u bil-Partit Konservattiv tas-simpatiku Rishi Sunak (1980) sejjer dejjem lura jħallas tal-passat riċenti tiegħu, l-affarijiet fir-Renju Unit huma interessanti. Wara t-tmexxijiet traġiċi ta’ Boris Johnson u Liz Truss, qiegħed biċċa biċċa jħallas il-prezz huwa għalkemm qiegħed jipprova jidher jaħdem kontra l-kurrent waqt li hemm għajta għal dak li The Economist sejjaħ riċentement “the country needs a fresh team of leaders” (il-pajjiż għandu bżonn ġabra ta’ mexxejja friski fl-ideat). F’xenarju fejn hemm l-għarfien li l-fażi Konservattiva spiċċat u li l-pajjiż ser jagħżel, tajjeb jew ħażin, b’mod differenti. Kif jgħid dan il-ġurnal b’ittra ċarissimi: “Wiser Tories appreciate that their time is probably up. Banking on dumb luck is their best best. Things happen so mindless optimism becomes the only option.” (Membri aktar għaqlin fil-Partit Konservattiv jifhmu li żmienhom probabilment wasal. Li jistgħu hu li jafdaw f’xorti stramba. L-affarijiet jiġru, u għalhekk ottimiżmu razzjonali jsir għażla.)

Il-pożizzjoni hemm hi

7. Fid-dellijiet passati, il-Partit Konservattiv li jkompli jħares lejn żmien Margaret Thatcher (1925-2013) u l-Partit Laburista lejn żmien Tony Blair, l-ilbies estern ġie iktar rilevanti. Biss, minn dak li qed jingħad fil-partit ta’ Keir Starmer, barra minn dan hemm bini ta’ programm elettorali serju. Fl-aħħar laqgħat tiegħu jidher li kien hemm iktar dożi ta’ dak li qed jissejjaħ bħala “Bidenomics”, kif deskritt fost l-oħrajn bħala “a mixture of vast subsidies and trade restrictions with the aims of boosting domestic manufacturing, reducing and tackling climate change.” Pożizzjoni li qed tikber proprju fl-aħħar diskors ta’ dak li jidher ċar li fi żmien sena ser ikun il-Prim Ministru Ingliż, li ddikjara: “Every new era of growth must start with an expansion of the country’s productive capabilities. That is an iron law.”

Biex tmexxi

8. Ċertament, biex tmexxi programm politiku ekonomiku f’din id-direzzjoni trid tikkonvinċi lill-elettorat. Biss, quddiem l-iżbalji tal-Gvern, it-triq hija iktar wiesgħa biex jasal. Diskorsu huwa aħjar minn dak ta’ qablu, jew ta’ dak li kien jgħid qabel hu stess imma l-ġlekk u l-ingravata qed jgħinuh. Warajhom hemm ukoll sustanza politika. Dan aktar għax jidher li huwa l-ilbies li dak li l-elettorat irid jara lill-mexxejja tiegħu jilbsu, anke jekk huma fiċ-ċentru xellug u mhux fuq il-lemin lemin.