1. Meta
nitkellmu fuq il-politika barranija ta’ Stat, aktarx inkunu nitkellmu fuq
il-politika li jfasslu l-gvernijiet u li mbagħad iħaddmu permezz
tad-diplomatiċi tagħhom, kemm fil-Ministeru tal-Affarijiet Barranin, kif ukoll
fl-ambaxxati barra mill-pajjiż meta jittrattaw ma’ nazzjonijiet oħra. Barra minn din il-forma, suppost mgħoddija
mill-għarbiel ta’ ħafna ħsieb, u frott tal-għasir ta’ interessi ekonomiċi kif
ukoll politiċi, u ta’ tradizzjonijiet flimkien ma’ studji, hemm imbagħad dik
tal-atteġġjamenti popolari lejn nazzjonijiet oħra, li ma tissejjaħx formalment
‘politika barranija’ (foreign affairs, politica estera), iżda li tinfluwenza
dik uffiċjali, li jiddikjaraw il-gvernijiet.
Atteġġjament popolari
2. F’demokrazija,
l-atteġġjamenti popolari huma importanti ħafna, mhux biss għaliex jinfluwenzaw
il-mod ta’ kif in-nies tivvota, iżda wkoll għaliex jagħfsu wkoll fuq
il-politika uffiċjali, anki fiż-żminijiet twal bejn elezzjoni u oħra. L-atteġġjamenti popolari wkoll li jissawru
minn interessi, ġudizzji u preġudizzji.
Għalhekk huwa għaqli li wieħed jirrifletti fuq l-interessi ta’ pajjiżna,
u li din ir-riflessjoni tkun pubblika, u suġġetta għad-dibattitu pubbliku.
Reserved matters
3. Mill-Indipendenza
‘l quddiem, pajjiżna sar responsabbli direttament għall-politika barranija
tiegħu. Qabel l-1964 konna suġġetti
għall-politika barranija tar-Renju Unit, jew aħjar kif kienet tissejjaħ,
il-Gran Brittanja. Il-kwistjonijiet ta’
politika barranija kienu ‘reserved
matters’. Mhux aħna konna niddeċiedu
ma’ min jaqblilna jkollna relazzjonijiet ta’ ħbiberija u ta’ kummerċ. Konna parti mill-Imperu, u konna nitmexxew
kif kienu jitolbu l-interessi imperjali.
Mal-Indipendenza, l-ewwel Gvern Nazzjonalista ta’ Ġorġ Borg Olivier beda
jwaqqaf fuq saqajh korp diplomatiku li jħaddem politika ma’ nazzjonijiet oħra,
li issa bdiet tinħadem għal kollox fuq linji li jħarsu l-iktar lejn l-interessi
tal-Maltin, mingħajr ma jwarrbu ħbiberiji siewja, u prinċipji li barra milli
sewwa, jwasslu wkoll għall-ġid.
Il-bidla li seħħet
4. Meta ma
kellniex rajna f’idejna, l-atteġġjament popolari lejn nazzjonijiet oħra kien
kultant jiġi immanuvrat biex ikun jaqbel ma’ dak li jkunu l-interessi u l-prinċipji
ta’ min kien jaħkimna. L-istorja,
naturalment, kellha dejjem sehem qawwi fil-formazzjoni ta’ dan
l-atteġġjament. Ngħidu aħna, għal sekli
sħaħ wara l-Assedju l-Kbir, żammejna, bħall-Kavallieri tal-Ordni, lit-Torok
Ottomani bħala l-għedewwa u t-theddida għas-sigurtà tagħna. Wara li l-Maltin qamu kontra l-Franċiżi,
niesna damu s-snin jaraw theddida minn Franza u l-prinċipji revoluzzjonarji
repubblikani. Billi konna tlabna lill-Gran
Brittanja tgħinna u tiddefendina, u l-Ingliżi kellhom interess li jiftħu
l-kummerċ mal-Lvant, wara ftit aħna wkoll insejna t-theddida tat-Torok u bdejna
nikkumerċjaw mal-Imperu Ottoman. Xi
negozjanti Malti stagħnew; anzi, beda jifforma ruħu l-kapital Malti fil-banek. L-interessi tagħna bdew jikkoinċidu ma’ dawk
Brittanniċi. L-artijiet li qabel kienu
tal-Ottoman, saru artijiet fejn il-Maltin bdew imorru jikkumerċjaw u anki
jikkolonizzaw: Tripli, Lixandra, Tuneż, l-Alġier, iżda anke Smirni.
Ħbiberija ma’ Franza
5. Meta
l-Gran Brittanja għamlet ħbiberija ma’ Franza, dawk il-pajjiżi Għarab li waqgħu
taħt Franza fl-Afrika ta’ Fuq, bħal Tuneż u l-Alġerija, saru wkoll pajjiżi ta’
opportunità. Il-preġudizzju kontra
l-Franċiżi batta. La t-Torok u lanqas
il-Franċiżi ma baqgħu ta’ theddid.
Posthom bdew jeħduh l-ewwel il-Ġermaniżi, speċjalment wara r-rebħa
tal-Prussjani fuq Franza, li ġiet wara li kienu rebħu fuq l-Awstro-Ungerija, u
li allura qegħdet lill-Imperu Ġermaniku fil-quċċata tal-qawwa militari
fl-Ewropa. L-opinjoni pubblika Maltija
dawret il-kanuni kontra dawn l-għedewwa, għalina ‘l bogħod.
Il-Gwerra l-Kbira
6. Imbagħad,
fl-1914 faqqgħet il-Gwerra l-Kbira, u sibna ruħna kontra l-Ġermaniżi u
t-Torok. Battaljun ta’ Maltin marru
jiġġieldu u jgħinu lil min kien qiegħed jiġġieled, f’Gallipoli. Żewġ bastimenti tal-gwerra Tedeski kienu
jduru fil-Mediterran jaraw liema bastimenti tal-Ingliżi, tal-Franċiżi, imbagħad
anke tat-Taljani kienu sejrin jaħbtu għalihom u jgħarrquhom. Diversi feruti spiċċaw ikkurati għandna.
L-Italja Faxxista
7. Meta
tela’ Mussolini fl-Italja wara l-1922, u beda jfarfar rixu u jhedded li jrid
jiddomina l-baħar tagħna, li huwa sejjaħ bil-Latin “Mare Nostrum”, l-għadu
saret l-Italja faxxista. Mhux biss
kellna gwerra ħarxa magħhom (il-Ġermanja u l-Italja) u batejna l-bumbardamenti
u l-ġuħ, talli mbagħad konna l-aħħar tarġa li minnha l-Alleati setgħu jibdew
l-invażjoni li ħadet lura l-Italja u biċċa, biċċa l-Ewropa kollha u qerdet
lin-Nażi-Faxxiżmu. Fil-moħħ tal-poplu
tagħna l-għadu, għal ħafna snin, kienu dawn.
Meta spiċċat il-Gwerra l-Kbira taħraq, bdiet imbagħad il-gwerra bierda
kontra l-Komunisti. L-għadu prinċipali
saret ir-Russja Sovjetika. Mill-1948
sal-1989 (u l-laqgħa f’Malta bejn Bush u Gorbachev), l-għadu kienu l-Komunisti
Russi u oħrajn. Gazzetti u films hekk
kienu juru, u l-atteġġjament tal-popli tal-Punent kollu hekk kien orjenta ruħu.
Unjoni Ewropea
8. Illum,
wieħed irid jeżamina sewwa x’inhu jiġri fl-atteġġjament popolari fil-konfront
tal-Unjoni Ewropea. Il-Partit
Nazzjonalista, mill-ewwel wera li nduna li l-għaqda man-nazzjonijiet l-oħra
Ewropej kienet taqbel: hekk kienu jitolbu l-interessi ekonomiċi, l-interessi
tas-sigurtà. L-ideali u l-prinċipji
wkoll kienu jaqblu ma’ tagħna. Il-Partit
Laburista dam ma nduna. Għall-ewwel kien
kontra, iżda fl-aħħar mill-aħħar issa jidher li aċċetta.
Jisfrattaw
9. Irridu
noqogħdu attenti għaliex għad hawn ħafna forzi fid-dinja li għandhom interess
jisfrattaw din l-Unjoni. Hemm ċerti
kumpanniji kbar fl-Istati Uniti u fir-Renju Unit, kif ukoll oħra ġodda Russi,
disposti jonfqu l-flus fi propaganda kontra l-Unjoni. Il-partiti msejħa ‘populisti’ jirċievu
għajnuna minn taħt biex jimmanuvraw l-opinjoni pubblika kontra l-Unjoni. Il-kumpanniji
sopranazzjonali ma jaqblilhomx li l-Unjoni jkollha s-saħħa li trażżanhom,
timmultahom sew.
Fin-nazzjonijiet, u mhux biss fiż-żgħar bħal Malta, aktarx li dawn
il-kumpanniji jkollhom is-saħħa li jiddominaw: iktar diffiċli tiddomina
l-Unjoni sħiħa.
Difetti Ewropej
10. L-Unjoni
u l-burokraziji tagħha għandhom elf difett: xogħol l-Istati Membri huwa li
jirfinaw ħafna ħwejjeġ fl-Unjoni. Iżda,
bla dubju ta’ xejn, l-interess tal-poplu tagħna u tal-popli kollha Ewropej huwa
li l-Unjoni tissaħħaħ. Forsi anke
d-deċiżjoni tal-Brexit kienet żbaljata u kontra l-interess tal-poplu ‘komuni’
fir-Renju Unit. Żgur li minn dak kollu
li qegħdin naraw, il-Brexit ma jaqbilx għall-poplu tal-Irlanda, fuq u isfel,
għal dak tal-Iskozja u dak ta’ Wales.
Attenzjoni
11. Illum ma
naħsbux li f’pajjiżna għad fadal partit li għandu f’rasu li jerġa’ jpinġi ikrah
lill-Unjoni. Jista’ jkun hawn forzi barranin li jixtiequ jerġgħu jitfgħu
dawk ikrah fuq l-Unjoni. Jista’ jkun li
hemm forzi ġodda preżenti fil-Mediterran li għandhom aġendi differenti minn
tagħna. Jista’ jkun li l-immigrazzjoni
irregolari tiġi strumentalizzata għal dan il-għan. Imma dawn huwa l-isfidi l-ġodda tagħna
fil-politika barranija li qegħda ssir dejjem iktar dinamika u mimlija
attenzjoni. Jeħtieġ iktar tfassil ta’
linja politika nazzjonali – waħda li l-partiti prinċipali jaqblu fuqha. Jeħtieġ, fuq kollox, li ma nħallux lil min
jerġa’ jifridna u jonsobna.
No comments:
Post a Comment