DEMOCRACY IN AMERICA

1. Fl-1835, Alexis de Tocqueville (1805-1859) stampa ktieb b’dan it-titolu De la demoratie en Amerique. Dan il-politiku u osservatur mill-iktar attent għal dak li kien għaddej fi żmienu ħalla warajh ktieb mill-iktar interessanti. Mhuwiex dak li huwa magħluq f’perjodu partikolari, imma huwa wieħed li, taqrah meta taqrah, fih issib minjiera ta’ għerf u gwida. Mhux biss ta’ informazzjoni fuq dak li l-pajjiż kien, fi proċess liberu qiegħed jinbena fuqu, imma wkoll fuq direzzjonijiet li kull min irid imexxi poplu sewwa għandu jieħu. De Tocqueville seta’ jħalli dan warajh għal kellu mħallta tajjeb fih il-kwalitajiet li jiġu minn storiku, ġurista u politiku. Kien jaf x’inhuwa jgħid u kellu wkoll viżjoni li diversi li jridu jibdlu jistgħu jieħdu minnu.

Jibqa’ rilevanti

2. F’dan kien il-bniedem li sostna li dak li kien ġara matul, u l-ideali tar-Rivoluzzjoni Franċiża, ma kellhomx jintesew imma jitkomplew u jitwettqu b’attenzjoni sabiex il-pajjiż jiġi modernizzat. Proprju b’dawn l-ideali li seta’ jifhem aktar dak li ra u osserva fid-diversi Stati tal-Amerika li huwa mar fihom. Kitba li, għalkemm voluminuża, timmerita li tinqara minn dawk li jixtiequ jaqbdu, jew diġà qabdu, it-triq lejn il-ħajja pubblika. M’hemmx paġna waħda li ma timlikx b’ideat u riflessjonijiet. De Tocqueville kien f’dan ukoll konvint li d-direzzjonijiet żbaljati li qabbdet ir-Rivoluzzjoni Franċiża ġew proprju minħabba l-fatt li kien hemm diversi deputati nieqsa mill-esperjenza u l-formazzjoni politika. Kitbietu, kif ukoll dak sussegwenti, L’Ancien Regime et la Revolution, fl-1856, jindikaw li kien jara l-proċess demokratiku bħala wieħed neċessarju u inevitabbli. Dan għad-differenza ta’ awturi u politiċi oħra intelliġenti bħal François Guizot (1787-1874), li waslu għal pożizzjonijiet differenti.

Proprju f’dan

3. F’dan iktar u iktar hemm ir-realtà sħiħa ta’ dak li dan il-bniedem kien identifika. Il-bżonn, f’kull żmien, li soċjetà tagħraf: l-ewwel, li għandha verament bżonn il-politiċi u li dawn ikunu iffurmati kulturalment u storikament sabiex hija timxi ’l quddiem; u t-tieni, li m’għandhiex tibqa’ tistenna, imma li hija stess għandha dmir li tassigura li jkollha proċess jew sistema ta’ proċessi sabiex jiġu kkultivati. Il-bnedmin jistgħu jitwieldu b’diversi talenti u wkoll ambizzjonijiet, imma jridu aktar. Diversi drabi hemm l-element ta’ vanaglorja li jimbotta xi persuni ’l quddiem. Imma hemm aktar. Hemm ukoll dawk li jsibu ruħhom fil-pożizzjoni inevitabbli li jekk iridu jaraw bidliet, jifhmu loġikament li jridu jieħdu sehem huma stess. Imma f’din il-ġenerazzjoni, u dan f’diversi Stati fid-dinja, qegħdin insibu li l-medja, li tant għandha responsabbiltà, li in ġenerali qed tressaq ’il quddiem persuni biex jibdew il-karriera. Dawk li jitħalltu mal-artisti li inevitabbilment naraw fil-films. Dawk li għalkemm ikun ovvju li ma jkunux ippreparati, jibdew jiġu jidhru li huma. Dawk li jgħidulhom x’jgħidu, anke jekk ma jkunux jafu x’inhuma jgħidu. Idoqqu d-diska, qishom politiċi iffurmati u tajba, meta fil-fatt mhumiex. Din hija proprju l-pożizzjoni llum, bil-konsegwenzi sħaħ tagħha.

Partit Demokratiku

4. F’dan huwa iktar ċar dak li seħħ u li qiegħed fil-fatt għaddej fl-Istati Uniti tal-Amerika. Ċertament fuq livell superjuri, imma li huwa quddiem tagħna punt ta’ konsegwenza. Il-pożizzjoni kienet u għadha għaddejja tbaqbaq fuq jekk il-President attwali Joe Biden għandux ikompli jkun il-kandidat għall-Partit Demokratiku jew għandux jirtira. Diversi, fuq in-nuqqasijiet fiżiċi tiegħu, jidher li qegħdin jitolbuh biex jirtira lura mill-ġirja sabiex tiġi magħżula persuna oħra. Oħrajn mhumiex tant konvinti minn dan u jippreferuh jibqa’ hemm. Huwa stess jinsisti li jrid jibqa’. F’dan mhuwiex faċli u f’ħafna Biden, li għandu esperjenza politika akbar u aqwa minn ta’ diversi, jista’ jkollu aktar raġun. Huwa jaf x’hemm, jaf l-istat preżenti tal-Partit Demokratiku, jaf dak li sar b’mod żbaljat minn Donald Trump u jaf ukoll li huwa verament kapaċi jiqaflu.

Dak li seħħ

5. Biss, is-sitwazzjoni ġiet issa ulterjorment ikkumplikata bl-attentat fuq il-ħajja tal-ex-President Donald Trump, li seħħ ftit jiem ilu. Wieħed li huwa gravi ħafna fih innifsu. Sija fil-fatt li persuna bħalu kienet esposta b’dan il-mod, kif ukoll għall-fatt li s-servizzi ta’ sigurtà ma kinux kapaċi jikkuntrastaw dan l-attentat qabel. Ċertament, il-pożizzjoni politika f’dan inbidlet sew. Iktar u iktar fid-dawl li wħud qed jaraw li ġie salvat għax huwa msejjaħ għal opri oħra. Żgur mhux forsi hemm dubju li dan ser ikun l-ogħla punt fil-kampanja tiegħu huwa u sejjer tul dawn il-jiem lejn il-Konvenzjoni tal-Partit Repubblikan. Kemm din ir-rankatura tibqa’ sejra sal-aħħar ta’ Novembru, meta jkun hemm il-vot, wieħed għad irid jara. Kull jum fil-politika, kif illum nafu iktar, jista’ jibdel il-perkors tal-affarijiet.

Ix-xenarju

6. Dak li ġej f’dak il-pajjiż, li bit-tajjeb u bil-ħażin tiegħu, baqa’ tul dawn is-snin l-iktar demokratiku, għad irridu naraw. Ser ikun hemm bżonn ta’ deċiżjonijiet politiċi attenti, u ċertament, iktar għaqlin. Il-futur ta’ dak il-pajjiż, u f’ħafna, anki tad-dinja, jiddependi fuq dawk l-għażliet. Iktar u iktar jekk flok ikollna passi lura lejn il-paċi, ikollna minflok iktar konfrontazzjoni. Għażliet li jiddependu minn kemm il-bnedmin fil-politika f’dak il-pajjiż jagħrfu jieħdu. Deċiżjonijiet li fl-aħħar mill-aħħar jiddependu fuq il-formazzjoni politika tagħhom. Dawk sija fil-Partit Demokratiku, kif ukoll f’dak Repubblikan. F’dan, ċertament kien ikun iktar interessanti Alexis de Tocqueville x’kien jikteb issa, wara kważi mitejn sena, dwar id-demokrazija fl-Amerika. Nistgħu biss nittamaw li d-deċiżjonijiet ikunu tajba u jwasslu lejn paċi f’dinja mimlija nkwiet.