1. Għal darb’oħra, bħal sajjetta fil-bnazzi
ġejna nfurmati li l-kumpannija Actavis kienet ser tkeċċi mitejn ħaddiem
Malti. Dan sar mingħajr ebda
spjegazzjoni loġika, salv dik ta’ dawk li jidhru li jħarsu ‘l-ekonomija bħala
iktar importanti mill-bniedem. Bħal ma
anqas kien hemm wisq raġuni għala l-pajjiż sab żewġ ministri prominenti
quddiemu jindirizzaw konferenza tal-aħbarijiet funebri. Ftit fehmu għala kellhom, fir-realtà jkunu
dawn iż-żewġ vuċijiet li jgħaddu din l-aħbar u m hux l-istess kumpannija. Spiċċaw messaġġiera diretti ta’ daqqa ta’
ħarta kiefra. Spiċċaw jgħaddu dak li
għalih, reazzjoni vera u proprja ma kellhomx, salv li jaċċettaw passivament dak
li wettaq ħaddieħor.
Ġlieda soda
2. Dan huwa iktar gravi għax minkejja
l-propaganda kontinwa ta’ ċifri fuq is-suċċess fis-settur tax-xogħol, dawn
il-ħaddiema ser jingħaqdu ma’ diversi oħra li diġà tilfu l-impieg. Ser ikunu flimkien ma’ dawk il-11,941 li bejn
Marzu 2013 u Novembru 2015 spiċċaw bla xogħol u ma’ dawk li tul din is-sena
spiċċaw hekk. Dan huwa ta’ nkwiet akbar
għax għalkemm huwa minnu li f’kull ekonomija hemm min isib u min jitlef
l-impieg, però fil-klima li bnejna, suppost “pro business”, inqabdet
sfortunatament linja passiva. Għax jekk
ħaddiem f’dan il-proċess jitlef minn naħa, però jirbaħ xogħol b’kundizzjonijiet
awqa, wieħed jifhem u jaċċetta. Biss,
meta l-linja hija preċiżament il-kontra, wieħed jistenna iktar determinazzjoni,
perseveranza u almenu ġlieda soda favur li l-ħaddiem jibqa’ jżomm postu.
Punti purament ekonomiċi
3. Wieħed għandu jinnota li l-attakk
ekonomiku li qiegħed isir huwa preċiżament fuq, jew minn kumpanniji fejn
il-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-ħaddiem huma ogħla fuq dawk normali. Ftit xhur ilu, il-Partit Nazzjonalista semma’
leħnu sew favur il-ħaddiem tad-De La Rue, li kien ser isib ruħu fl-istess
triq. Is-sitwazzjoni llum inbidlet,
fortunatament. Biss, dan ma seħħx mertu
ta’ xi miżura jew deċiżjoni jew ftehim tal-Gvern magħha, imma
b’kunsiderazzjonijiet oħra.
Il-kumpannija ddeċidiet fuq punti purament ekonomiċi, fuq dak li jaqbel
lilha. L-ewwel riedet tkeċċi tlett mitt
ruħ biex tiffranka, issa biddlet kollox u ser iżżid sa ħames mija, għax hekk
jaqbillha. Ma kien hemm ebda intervent
tal-Gvern.
Difensur tal-ħaddiem
4. M’huwiex biżżejjed li wieħed sempliċement
jilmenta kif qiegħed jagħmel il-Gvern quddiem il-fatt li din it-tieni fabbrika
tal-Actavis ser tkeċċi ‘l dawn il-ħaddiema.
Hemm bżonn ferm iktar minn press conference fejn il-ħaddiem jiġi
fl-aħħar mitlub jibgħat email jew iċempel biex jinsablu xogħol
alternattiv. Wieħed kien jistenna li
almenu jinbdew diskussjonijiet u interventi diretti, kif kien sar taħt
amministrazzjoni Nazzjonalista meta kien hemm theddida simili fuq 64 ħaddiem. Biss, dan la jidher li sar u wisq inqas li
sejjer isir. Il-Gvern f’dawn is-snin
evidentement għadda l-messaġġ li fid-dinja tax-xogħol huwa l-bniedem li ġie
għas-servizz tal-ekonomija u mhux kif narawha aħna, il-kontra. B’hekk jidher li qiegħed jabdika iktar
mid-dmir tiegħu li jkun difensur veru tal-ħaddiem.
Riżultati evidenti
5. Forsi nħossu iktar għal dawn mhux biss
għax il-maġġoranza tal-ħaddiema huma Maltin u Għawdxin, imma wkoll għax
il-kumpannija ġiet kontinwament sostnuta minna.
Ħdimna strateġija magħha, hija kompliet tinvesti u r-riżultati huma
evidenti. Hemm mijiet ta’ ħaddiema hemm
jaqilgħu l-għixien tagħhom proprju għax kien hemm viżjoni u direzzjoni ċara,
fejn il-Gvern Nazzjonalista kien jagħraf li m’għandux iwarrab jew idawwar
wiċċu. Għax kull settur ekonomiku f’dawn
il-gżejjer irid jiġi sostnut u m’għandniex naċċettaw il-ħsieb li huwa s-suq li
għandu jiġi permess libertà assoluta li jsuq.
Il-ħaddiem ġustament jippretendi mingħand il-Gvern tal-ġurnata li
jintervjeni għalih. Jippretendi li jiġi
protett u mhux espost għall-elementi ekonomiċi li ma jiflaħx għalihom.
Inxommu l-kafè
6. Dan huwa iktar u iktar relevanti
fis-settur tad-dinja tax-xogħol ta’ pajjiżna, meta għandek fuq naħa wieħed u
tletin elf ħaddiem li m’huwiex ċittadin ta’ dawn il-gżejjer jaħdmu hawn u
l-fatt li x-xogħol għan-nisa huwa fil-maġġor parti tiegħu dak fil-part-time u
fl-iskali l-iktar ‘l isfel. Kif qed
naraw, m’huwiex biżżejjed li nisimgħu ‘l-Kap tal-Gvern jitkellem il-Ħadd
filgħodu fuq dawn is-setturi. Huwa
almenu pożittiv li qiegħed ixomm ir-riħa tal-kafè huwa wkoll. Biss dan, kif qed naraw, f’dawn l-isfidi
m’huwiex adegwat. Id-diskors it-tajjeb
jibqa’ dak li huwa, imma għandu jiġi wkoll segwit minn azzjonijiet
diretti. Għax nafu li dawn il-fatturi
qegħdin jikkundizzjonaw is-suq u m’huwiex isir kumbattiment biex jiġu
kontrollati.
Bidliet strateġiċi
7. Hemm bżonn bidliet strateġiċi li ministeru
wieħed jista’ jwettaq. Għax wieħed
jinkwieta meta jara li d-dinja tax-xogħol hija maqsuma bejn żewġ ministeri
prinċipali u partijiet imqassma f’idejn oħrajn.
Ma hemmx min qiegħed jiddefendi u għandu wkoll l-għodda sabiex jagħmel
dan. Proprju għalhekk li diversi
ħaddiema jagħrfu li m’għandhomx protezzjoni u bħal ma ġara lil ħaddiema oħrajn,
għada pitgħada ser tmiss lilhom ukoll.
Hemm bżonn ta’ bidla f’dan. Hemm
bżonn li l-Gvern jifhem it-theddidiet ġodda fid-dinja tas-suq tax-xogħol u li
jintervjeni. Seta’ jagħmel dan
għall-ħaddiema tad-De La Rue u m’għamilhiex.
Nittamaw li issa forsi jiċċaqlaq u jagħmilha ma’ dawk tal-Actavis.
