1. Ftit snin ilu kienet ġiet f’idejja l-gazzetta Franċiża “Le
Monde” li fiha d-dibattitu fuq ħidmet Hannah Arendt kien ċentrali. F’parti minnu ngħad is-segwenti: “L’interroger sur l’importance de l’oeuvre de
Hannah Arendt aujourd’hui, c’est entre autres se demander si les societés
democratiques pouvent être definitivement considerees comme impermeables à la
mentalitè totalitaire”. Fi ftit
kliem, nistgħu f’mument ta’ l-istorja tagħna neskludu li d-demokraziji huma
nieqsa minn mentalitajiet totalitarji.
2. Suġġett verament interessanti għal min irid jibqa’ jimxi ‘l
quddiem u jipperfezzjona t-tessut ta’ l-istituzzjonijiet demokratiċi
tal-pajjiż. Il-kredenzjali demokratiċi
tagħna jitilgħu ‘l fuq u jibqgħu sejrin hekk għax għandna għal qalbna dan
is-suġġett, anzi kommessi li nibqgħu naħdmu għalih. Huwa żgur parti vitali, fus ċentrali
tal-ħsieb politiku tagħna. Ma narawx
id-demokrazija bħala għodda konvenjenti sabiex nieħdu l-poter f’idejna, imma
kwalità essenzjali għat-tmexxija ġusta ta’ soċjetà. Mingħajrha ma nistgħux immexxu ‘l quddiem.
3. Il-punt huwa verament parti mill-ġebla tax-xewka, iktar u
iktar meta jitqiegħed fil-konfont tal-kunċetti neo-liberali li ġew xprunati żbaljatament
fis-soċjetà tagħna. Dan fih innifsu jimmerita
attenzjoni għax irridu nammettu li dak li sar ġewwa Stati Ewropej, u cioè li
rriproduċew kunċetti ta’ ekonomija kapitalista mill-iktar liberali ġewwa l-kamp
politiku kellu effett fuqna wkoll.
Id-dibattitu wassal sabiex illum, dejjem wara d-diżastri ekonomiċi li
rajna, li nerġgħu nqisu mill-ġdid dak li għaddejna minnu. Naraw kemm konna korretti u min kien għamel
l-iżball li wasalna fejn illum qed nippruvaw noħorġu minnha.
4. F’dawn l-aħħar jiem, fl-Università ta’ Turin, Luciano
Gallino f’diskors tiegħu biddel il-viżjoni ta’ dan is-suġġett. Huwa qiegħed jipprospetta linja ta’ ħsieb
kuntrarja għal dak li ġeneralment huwa kkunsidrat bħala l-kaġun u l-effett,
f’kelma waħda flok kienet l-ekonomija li nvadiet u kienet aggressiva lejn
l-ideoloġiji politiċi, is-sitwazzjoni żviluppat b’mod differenti bil-kaġun li
ġiegħlet lil ta’ l-aħħar tinbidel. Huwa jgħid
is-segwenti: “Piuttosto va constatato
che, a partire dai primi anni 80 del secolo scorso, in numerosi paesi tali
confini sono stati deliberatamente spalancate all’economia non da altri
che dalla politica, dai suoi parlamenti, e dalle leggi da questi emanate.”
5. It-twelid ta’ dak li hu kkunsidrat bħala “neo-liberaliżmu”
jitlaq proprju minn hawn. Il-libertà
tas-suq, il-ħsieb li dan ser jirregola u jikkontrolla lilu nnifsu ġieb miegħu
l-kunċett li fil-libertà mingħajr ġustizzja, is-soċjetà waħedha “spontanjament”
ser issib ordni naturali. Sar l-argument
li ma hemmx bżonn ikollok liġijiet li jikkontrollaw għax is-suq waħdu ser
jagħmel dan. Linja ta’ ħsieb żbaljata
għax l-istorja taċ-ċiviltà umana turi li dan ma jaħdimx. Għalhekk, skond dawn, l-Istat għandu jiġi
miżmum milli jintervjeni għax inkella ser iżomm lura dan l-iżvilupp “normali” u
naturali. Kif aħjar jgħid Gallino: “Di conseguenza occorre impedire che lo Stato
o il Governo per esso, interferiscano con l’attivazione e il buon finanziamento
di tale ordine”. Flok li l-politika iggwidat
l-ekonomija neo-liberali spiċċat għalhekk maħkuma minnha.
6. Forsi dan ġej ukoll minn kunċett li għandna fina li jekk
ikun hemm il-ġid materjali allura soċjetà qed titmexxa tajjeb. Ġewwa Firenze hemm żewġ pitturi li
jikkuntrastaw lil xulxin. Stat immexxi
ħażin iġib rovina, ieħor tajjeb l-affluwenza.
Però llum nafu li dak li sar sekli ilu proprju ma kienx korrett. Dan għax jista’ jkollok Stat immexxi tajjeb u
demokratiku li però m’għandux affluwenza. Stat demokratiku jrid jagħżel jekk
jorbotx lilu nnifsu ma’ bilanċ bejn il-libertà u l-ġustizzja u min irid iħalli kompletament f’idejn il-libertà. Il-konsegwenzi tat-tieni rajniehom u għadna
qed induquhom. Huma bnew soċjetà li
fl-aħħar tal-ġurnata, f’isem il-libertà, f’isem dik l-“ordni naturali” ġiebu
diżastru finanzjarju u soċjali fuq kulħadd.
Il-ġid ekonomiku kien temporanju u bbażat fuq pedamenti ħżiena. Nittama li din il-lezzjoni tinżel u jifhmuha
dawk li jaħsbu li biex jirbħu elezzjoni jridu jinsew li kienu soċjalisti biex isiru
neo-liberali.
Dan l-artikolu deher fil-harga tal-Mument tal-25 ta Frar 2010.
No comments:
Post a Comment