F’dinja oħra.

1.   F’din it-tieni ġimgħa ta’ dieqa, rajna għal darb’oħra ‘l-Gvern jagħmel ħiltu biex jaħrab ir-realtà.  Huwa ċar li l-ħsieb huwa li iktar ma jgħaddi żmien, iktar il-poplu ser jinsa, u allura ma hemmx bżonn li tiġi affrontata l-verità.  Kien hemm atti varji ta’ insensittività grossolana lejn dak li huwa għaddej.  Lejn il-memorja tal-persuna, ċittadina ta’ dawn il-gżejjer li tilfet ħajjitha.  L-ewwel, l-insistenza fuq il-familja li taqbel li jkun hemm premju għal min iwettaq dmiru u jikxef.  It-tieni, li l-Prim Ministru jaħrab f’pajjiż ieħor biex ikompli bl-iskema li jbiegħ il-passaporti, dik l-istess li smajna ħafna kritika dwarha.  It-tielet, li bil-fatti irrifjuta li jsir dibattitu parlamentari urġenti dwar l-akkadut.  Il-Gvern għandu jiġi reġistrat li naqas lil din il-familja li tinsab f’dan il-mument ta’ dulur, u li fih qed tifhem iktar li l-istat abbanduna lil ommhom.

L-Anti-Mafia

2.   Forsi hemm min jaħseb li s-sejħiet tal-Oppożizzjoni għar-riżenji huma parti minn xi attakk partiġġjan.  Fir-realtà hija talba bżonnjuża sabiex l-Istat ikollu l-għodda f’postha biex iwieġeb għal dan l-attakk faħxi.  Ma kontx ngħid li ser nara dawn l-eventi jseħħu f’pajjiż li The Economist sejjaħ din il-ġimgħa “Murder in Paradise”.  Wisq inqas li ser insib lili nnifsi, flimkien mal-Kap Dr Adrian Delia u l-Viċi Kap Dr Beppe Fenech Adami niltaqa’ mal-Kummissjoni Anti-Mafia Taljana, immexxija mill-Onor. Rosy Bindi.  Dak li smajt u dak li ġie diskuss ġieb lura quddiem għajnejja, l-ewwel id-diversi kotba li qrajt minn Giovanni Falcone, Giuseppe Ayala u Angelino Alfano dwar l-operat u l-konsegwenza tal-illegalità u l-kriminalità.  It-tieni, l-għarfien li l-istat demokratiku tagħna taħt din l-amministrazzjoni dgħajjef sew lilu nnifsu u m’għadux f’pożizzjoni li jikkumbatti.

L-ikreh żmien

3.   The Economist, fl-artikolu tiegħu jibda billi jikkwota dak li qal il-Kap tal-Partit: “The darkest moment in the country’s political history”.  Dan hekk huwa.  F’dik il-laqgħa, li nittama li ma tkunx l-aħħar waħda, fhimt u rajt ċar li l-Kummissjoni taf ferm iktar dwarna milli naħsbu.  Taf, imma m’għandniex min hawn qiegħed jifhem il-gravità tad-delinkwenza u l-pussess li dieħel.  Kien ċertament żball kbir li ħadd mill-Korp tal-Pulizija ma ltaqa’ magħhom. Nittama li xi ħadd fil-Gvern, li għadu qiegħed jgħix fid-dinja tagħna, fehem u ħa nota.  Jidher ċar li għandna bżonn li naġġornaw il-liġijiet tagħna biex nieqfu għal dan il-fenomenu.  Biex dan isir, il-Gvern irid jinżel lura u jifhem sewwa s-sinjali taż-żminijiet.  Għandi dubju kemm dan kapaċi jsir, jew kemm hemm min huwa lest li jaffronta din ir-realtà.

L-effett fuq is-sigurtà

4.   Il-pajjiż irid jifhem li l-aġenda nazzjonali tiegħu b’dan l-omiċidju nbidlet.  Irid isir aktar biex il-livell tas-sigurtà fit-toroq tagħna, għal dawk li jgħixu f’dawn il-gżejjer, jerġa’ jogħla ‘l fuq lejn dak li kien qabel.  Dan ifisser li l-istituzzjonijiet demokratiċi tagħna jridu jiġu ssudati, il-liġijiet tajba applikati u l-pratiċi tajba passati riapplikati.  Ma jistax issa, wara dak li ilu ġej is-snin taħt din l-amministrazzjoni, jitqiegħed taħt it-tapit.  Ma nistgħux naħarbu dak li huwa evidenti f’għajnejn u qlub in-nies.  Irid jiġi konfrontati.  Hawn wisq preferenzi u deċiżjonijiet politiċi żbaljati.  Hawn wisq kriminalità organizzata.  Hawn wisq korruzzjoni istituzzjonali.  Il-bieb fetħuħ beraħ.

L-effett ekonomiku

5.   Kien iktar ċar dak li rriżulta tul din il-ġimgħa fil-konferenza organizzata minn EY, imsejħa Malta’s Annual Attractiveness Event.  Fuq id-domanda dwar l-istabilità, it-trasparenza fl-ambjent regulatorju tal-isferi legali u politiċi, waqt li bejn l-2015 u l-2016 inżilna 15%, issa nżilna 12% oħra.  Jekk dan mhuwiex sinjal għal dawk li qed jgħixu f’din id-dinja u mhux f’oħra, ma nafx.  Dan ċertament ser iżid fil-gravità wara d-delitt politiku tas-sinjura Daphne Caruana Galizia.  Min kien ferħan u kuntent bil-miżuri tal-Budget għandu jifhem li jrid jibdel il-linja tiegħu.  Jekk jilludi ruħu f’dan, u jibqa’ għaddej, ikun qiegħed jiżbalja.  L-istrateġija ekonomika tagħna trid tiġi mfassla b’attenzjoni lejn is-sena li ġejja proprju minħabba dak li seħħ.

Niddefendu ‘s-soċjetà

6   Rajt, qrajt u smajt diversi jitkellmu fuq dak li seħħ.  Hemm min jaħseb li huwa aktar perfett mill-oħrajn, b’tali mod li jimmaġina li huwa biss għandu d-dritt li jitkellem fuq dak li ġara.  Biss, dawk li jgħixu fuq dawn il-gżejjer jafu li r-realtà hija li huwa l-Partit Nazzjonalista li, jingħad x’jingħad fuqu, huwa kapaċi jaqbeż u jiddefendi lis-soċjetà.  Huwa hu li għandu l-esperjenza, l-abbiltà u qiegħed diġà jwieġeb għas-sejħa.  Diġà fil-Parlament ngħadu messaġġi varji minn ħafna deputati mill-Oppożizzjoni, li ma qagħdux lura u stqarrew pubblikament il-pożizzjoni tagħhom. Pajjiżna qiegħed f’sitwazzjoni diffiċli u gravi ħafna.  Però dan ma jfissirx li m’hawnx diversi bnedmin ta’ rieda tajba li huma determinati li jikkumbattu għas-sewwa.  L-ewwel, sabiex jinstab min wettaq dan id-delitt tal-mistħija fuq persuna politika; u t-tieni, biex din is-soċjetà terġa’ tissoda primarjament it-tessut morali tagħha, u sekondarjament l-istituzzjonijiet li suppost jiddefenduha u li mhumiex.  Jekk, kif qed naraw, il-Gvern qiegħed jgħix fid-dinja tiegħu, aħna qed ngħixu mar-realtà vera ta’ pajjiżna.

Ma hemmx kliem.

1.  Ma hemmx kliem biex wieħed jispjega dak li ġara nhar it-Tnejn, 16 ta’ Ottubru f’pajjiżna.  Pajjiżna tilef.  Dan il-poplu qiegħed, ma kull ġurnata jifhem li huwa ġie ferut fl-iktar parti importanti fil-ħajja tiegħu.  Direttament fit-tessut demokratiku u f’dak soċjo-ekonomiku.  Jingħad x’jingħad, jinkiteb x’jinkiteb, ħadd ma jista’ jaħrab mill-fatt li l-Istat Malti tilef il-battalja sabiex iżomm u jipproteġi l-ħajja ta’ persuna li ddominat ix-xenarju politiku għal dawk l-aħħar snin.  Ma hemmx skuża politika jew mill-aspett ta’ sigurtà li wieħed jista’ jaċċetta.  Il-pajjiż huwa tellief.

Daħlet realtà ġdida

2.  Jingħad x’jingħad, ir-reputazzjoni tagħna ser tkompli tieħu daqqa ta’ ħarta kbira.  Kienet parti mill-kontenut, mis-sustanza demokratika tagħna li nuru li għandna tant tħaddim tad-drittijiet fundamentali tal-bniedem li kellna ġurnalista, opinjonista tal-kalibru tagħha.  Li kellna din il-persuna li setgħet tkompli dan fil-libertà u fis-sigurtà li konna kapaċi niggarantixxu u noffru.  Dan illum m’għadx nistgħu ngħiduh.  M’aħniex iktar fil-pożizzjoni li konna.  Minflok, daħlet realtà ġdida.  Daħlet issa li m’għadniex iktar fl-istess abbiltà li kellna.  Il-forzi tal-ordni m’għadhomx iktar organizzati u b’saħħtihom b’mod li jżommu dan milli jsir.

Inżilna pass ‘l isfel

3.  Id-demokrazija tagħna niżlet pass kbir ‘l isfel.  Ġejna fl-iskala ta’ stati oħra li fihom, ġurnalisti varji u li dejqu b’kitbiethom sabu ruħhom vittmi innoċenti ta’ delitti.  Spiċċaw inqatlu.  Ħajjithom tneħħiet.  Il-pinna u l-vuċi tagħhom ġiet eradikata minn wiċċ id-dinja.  Nafu li minkejja dak li ngħidu meta ġurnalista prominenti, bħal ma kienet, tinqatel bil-mod li ġiet maqtula, ma jkunx hemm ħafna li jieħdu eżempju minnha.  Il-biża’ tidħol.  Dawk li qabel setgħu jagħmlu kuraġġ biha ser joqogħdu lura.  Biex stat jerġa’ jibni l-ambjent u ċ-ċirkostanzi biex ikun hemm il-kontra jrid jgħaddi ħafna żmien.  Dik kienet il-pożizzjoni li kellna qabel xi ħadd ikkommetta dan id-delitt faħxi u mill-agħar.

Il-kriminalità kibret

4.  Hemm delinkwenza varja.  Hemm bnedmin li jikkommettu delitti f’ċirkostanzi varji u differenti.  Huma gravi.  Speċjalment meta dawn jiġu kommessi b’mezzi daqshekk koroh daqs dawn li qegħdin naraw.  Il-verità hija li tul dawn is-snin rajna wisq delitti li twettqu permezz tal-użu ta’ bombi mwaħħla f’karozzi.  Għal dan ma kienx hemm risposta tal-Istat.  Għal dan huwa iktar evidenti llum li s-settur tal-kriminalità akkwista spazju li fih jista’ jopera b’ferm iktar libertà milli kellu qabel.  Id-delitti li twettqu għadhom, sfortunatament, sallum mhux solvuti.  Issa għandna preċedent ieħor, iktar serju, iktar gravi.  Huwa delitt li twettaq fuq persuna li kienet prominenti fil-ħajja politika tagħna.  Proprju għalhekk li din mhix delinkwenza ordinarja, imma hija waħda politika.

Delitt politiku

5.  Għalhekk dan huwa delitt politiku.  Twettaq fuq persuna li kellha tiġi protetta.  Twettaq għax it-tessut demokratiku u dak tal-forzi tal-ordni ma marx ‘il quddiem, imma lura.  Ir-realtà politika turi li ma żidniex tul dawn is-snin, imma naqqasna proprju minħabba żewġ fatturi importanti.  L-ewwel: mhix prijorità fil-ħidma tal-Gvern li jdaħħal iktar kultura demokratika.  It-tieni: l-għażliet li saru fil-persuni li tneħħew u dawk li tqegħdu ma kinux, kif qed naraw, fl-abbiltà u l-kapaċità li jwieġbu għall-isfidi li għaddejjin minnhom illum.  Qegħdin fejn qegħdin proprju għax ġie traskurat u abbandunat dak li huwa d-dmir u d-dover, tal-amministrazzjoni tal-ġurnata, li twettaq.

Naffrontaw

6.  Proprju għalhekk li wieħed jitlob u jħares li jekk irridu li d-demokrazija timxi ‘l quddiem u tissaħħaħ, wieħed irid jieħu ċerti deċiżjonijiet.  Mir-realtà ma nistgħux naħirbu, imma naffrontawha.  Hawn, proprju fuq dan il-punt, li għandek żewħ xenarji li jitolbu t-tnejn tweġibiet ċerti.  L-ewwel: dak legali, u t-tieni: dak politiku.  F’dak legali għandu jkun hemm l-għodod, l-aqwa għad-disposizzjoni tagħna, sabiex wieħed jara li min wettaq id-delitt jinqabad u jitressaq.  Dan huwa mistenni mill-poplu tagħna fil-proċess li kull delitt minnu nnifsu jwelled.  Huwa l-minimu li jista’ jagħmel biex jagħti ġieħ u jrendi ġustizzja mal-memorja u l-membri tal-familja.  Biss, hemm aspett ieħor.

During his watch

7.  Hemm l-aspett politiku.  Dan ma jsegwix ir-regoli tal-liġi tal-Kodiċi Kriminali, imma jimxi għal rasu.  Hemm regoli li bihom, u fihom, wieħed jieħu r-responsabbiltà politika.  Kif sibt tant tajjeb f’dawn l-iljieli li ma nistax norqod fihom, fi kliem Rudolph W. Giuliani: “More than anyone, leaders should welcome being held accountable.  Nothing builds confidence in a leader more than a willingness to take responsibility for what happens during his watch”.  Din hija r-realtà li għandu dan il-Gvern quddiemu.  Dik li jifhem li dan id-delitt politiku seħħ taħtu.  Proprju għalhekk li f’soċjetà demokratika, f’dawn iċ-ċirkostanzi, wieħed irid jerfa’.

Ċirkostanzi straordinarji

8.  Jerfa’ għax huwa tajjeb għad-demokrazija li minnha tikber is-soċjetà tagħna.  Tikber fid-dimensjonijiet kollha tagħha.  Għandna ekonomija soda għax għandna demokrazija li wellditilha ambjent fejn taħdem.  Kif din tonqos, waħda tiġbed lill-oħra.  F’dawn il-jiem nittama li l-poplu ser jifhem ferm u ferm iktar dan.  Ser jifhem li għandu sħaba sewda u xejn sabiħa fuqu.  Ser jifhem li qiegħed iġorr dell politiku ikrah li mhuwiex faċli li jneħħi.  Dak li ġara, ma hemmx kliem biex wieħed jiddeskrivih.  Hemm biss il-bżonn li l-klassi politika tieqaf taħseb u tirreaġixxi tajjeb.  Dak li ma kellux jiġri, ġara.  Iċ-ċirkostanzi huma verament straordinarji, però mhumiex fl-aspett kriminali biss, imma wkoll f’dawk politiċi.

Stennejna ferm aħjar.

1.     Għalkemm fil-pubbliku, bis-soltu mekkaniżmu li bih il-Gvern Laburista preżenti jipprova jimmanipula l-imħuħ, il-messaġġ kien li billi suppost li kull min jiġi elett fl-ewwel sena jdaħħal taxxi ġodda, billi huwa ma daħħalx, allura b’daqshekk il-budget, skont hu, għandu jiġi definit bħala “tajjeb”.  Biss, fortunatament, fis-soċjetà mhux kull persuna temmen dak li ried ibella’ l-Gvern.  Il-maġġoranza fir-realtà, minflok dak li ngħad, stenniet li jkun hemm dokument li fih tiġi mmarkata l-linja politika, il-viżjoni, il-mira li għaliha ser jaħdem tul il-leġislatura li ġejja.  Il-kitba kienet, f’ħafna mumenti, tixbaħ x’kellu jkun l-aħħar budget tal-aħħar leġislatura.  Ġustament ingħad minn diversi li huwa wieħed mingħajr ebda forma ta’ pjan.

L-istess diskors tas-snin ta’ qabel

2.     Ħafna ppretendew li d-diskors ikun fih ferm iktar sens u sustanza milli fil-fatt kellu.  Wieħed kien jistenna, speċjalment meta wieħed jikkonsidra l-għerf ta’ min qraħ, ferm u ferm iktar kwalità.  Għarbiel aqwa ta’ dak li għaddej fl-ekonomija mis-sempliċi l-istess linji ta’ propaganda, li nafu li ma jgħidux il-verità sħiħa.  Mhux biss, imma f’aktar minn tmenin fil-mija tiegħu, il-linja kienet ripetittiva, bħal tas-snin preċedenti.  Smajna l-istess suġġetti li, sena wara sena ta’ din l-amministrazzjoni, ilna nisimgħu f’dan id-diskors annwali bi ftit li xejn ġdid jew progressiv.  Mhux biss, imma biex wieħed jinsulta iktar l-intelliġenza, issemmew ukoll punti li diġà ġew finalizzati tul is-snin li għaddew, bħallikieku għad iridu jsiru.  Smajna bl-istess proġetti li sena wara sena nisimgħu bihom, imma ma jsirux.  Rajna fuq kollox l-istess tal-istess tal-istess.  Ippretendejna ferm aħjar.

Is-suq tal-kera injorat

3.     Hemm diversi setturi li ma smajna xejn dwarhom.  Il-Ministeru tal-Affarijiet Barranin, fost l-oħrajn, kien għal darb’oħra assenti.  Miegħu rajna, minflok, preżenzi ta’ ministeri oħra li l-kontenut dwarhom ma jgħid assolutament xejn ġdid.  Spikkat, fuq kollox, il-biża’ tal-Gvern milli jaffronta ħafna problemi fis-soċjetà li ilna nħossu li qed jakkumulaw tul l-aħħar snin.  Prinċiparjament dik li s-suq tal-kera tad-djar qiegħed joħloq fis-soċjetà tagħna.  Għandna fuq naħa tant permessi ta’ iktar bini ta’ djar, u fuq l-oħra l-kirjiet, flok jonqsu, qed jiżdiedu.  Meta wieħed jaqra dak li ngħad fl-istess diskors isib li l-Gvern ser issa jibda jistudja x’qiegħed jiġri u wara “beħsiebu” joħroġ white paper għal diskussjoni ġenerali.  Sinjal, jekk qabel ma kien hemm bżonn, mill-iktar ċar li ħadd ma jidher li qiegħed iħoss il-karba li hemm hemm barra ta’ diversi persuni li qed jaraw il-kirjiet ta’ fejn jgħixu jiżdiedu b’rati kbar u inkontrollabbli, b’diffikultajiet biex isibu saqaf fuq rashom.  Pożizzjoni mill-iktar kiefra għal dawk li jgħixu, għal xi raġuni jew oħra, waħedhom.

Ebda sens ta’ urġenza

4.     Ma hemmx sens ta’ urġenza għal dak li t-tessut soċjali qiegħed iħoss.  Bħal lanqas ma hemm f’dak li qiegħed jiġri fid-dinja tax-xogħol.  Meta fl-istess diskors isir ftaħir ta’ kemm żdiedu l-bnedmin fid-dinja tax-xogħol, ħadd ma huwa jgħid li l-maġġoranza ta’ dan ġejja mhux  minn iktar Maltin u Għawdxin, imma minn persuni li ġejjin minn barra, ħafna drabi b’salarji baxxi.  Il-pagi baqgħu fejn kienu; ma żdidux.  Anqas f’dan ma huwa jingħad li n-nisa li daħlu lura fid-dinja tax-xogħol deħlin f’impjiegi part-time u f’dawk li huma l-iktar ‘l isfel fl-iskala tal-kwalità.  Ħadd ma huwa jara l-impatt ta’ dan, kif anqas ma smajna x’miżuri ġodda qed jinbnew biex dawk li huma fil-kategorija msejħa “NEET”, jiġifieri li la huma jaħdmu, la jistudjaw u lanqas f’xi forma ta’ taħriġ, ser jinġiebu lura.

Paga minima nazzjonali

5.     Tal-mistħija iktar kif, fil-budget, l-ewwel insibu qisu ser isir xi ħaġa issa dwar l-aġġustament, mhux iż-żieda, tal-paga minima nazzjonali.  Id-dokument qisu jagħti x’jifhem lil min semgħu li ser ikun hemm żieda f’daqshekk.  Minflok huwa rappurataġġ ta’ dak li kien ġie qabel maqbul.  Xejn ġdid, u xejn dħul iktar għal din il-klassi tal-proletarjat.  Mhux talli, imma anqas jitwemmen kif Gvern li suppost għandu għal qalbu l-ħaddiema, ħalla lil dawk li qegħdin fl-hekk imsejħa “Community Worker Scheme”, li tant ikkritikajna fl-aħħar leġislatura għall-inġustizzja tal-kundizzjonijiet prekarji tagħhom, sentejn sħaħ wieqfa.  Issa qed jitħabbar li fl-aħħar ser jibdew jieħdu mitejn ewro (€200) oħra fix-xahar.  Jekk il-Gvern irid jindirizza inġustizzja passata verament, għandu jagħti lil dawn in-nies l-arretrati ta’ sentejn.

Ebda miżura fuq il-prekarjat

6.     Anqas fuq il-prekarjat ma smajna xi miżura konkreta.  Jidher ċar li l-Gvern iddeċieda li din jinjoraha.  Il-famuż bord li għamel b’tant pompa sabiex isir il-blacklisting spiċċa falliment kbir.  Ħadd ma jrid jirreaġixxi għalih, u s-sitwazzjoni baqgħet għaddejja.  Għax jekk hemm dan is-surplus kollu li qed jingħad, allura fejn huwa jekk dawn il-punti ma rajnihx b’edba mod.  Il-Gvern, jidher għalhekk ċar ħafna, li nixef mill-ideat.  Tilef anke mill-ħeġġa li jipprova jbiddel sitwazzjonijiet li żviluppaw taħtu.  Dan b’mod mill-iktar ċar fl-edukazzjoni.  Il-bżonn ta’ iktar għalliema, ta’ iktar persuni juri ċar li ma kienx hemm pjanar tajjeb.  Il-fatt li din il-ġimgħa saret, terġa’, sejħa lill-istudenti li għaddejjin fl-istudju tagħhom biex jidħlu huma part-time hija iktar u iktar prova ta’ dan in-nuqqas.  L-MUT qalet kelma jew tnejn dwar dan, però jidher ċar li hija wkoll qed tiġi injorata.

Gvern bla pjan

7.       Dawn huma ftit punti minn dan il-budget li huru kemm dan ma sarx biżżejjed tajjeb biex jaffronta r-realtajiet soċjali u ekonomiċi li żviluppaw b’mod iktar qawwi taħtu.  Sewwa qal il-Kap tal-Oppożizzjoni, Dr Adrian Delia, li dan huwa wieħed bla pjan.  Ser nikkritikawh, però dan ma jfissirx li m’aħniex lesti li noffru l-għajnuna tagħna.  Għax għalkemm id-dawl kien fuqna f’dawn ix-xhur, minn dak li smajna u qrajna jidher li ġewwa l-Gvern hemm inkwiet ieħor ibaqbaq.  Inkwiet minn dak li ma jħallix ideat ġodda jiżviluppaw.  Konna qegħdin nippretendu ferm u ferm aħjar minn dan il-budget, però kuljum nifhmu għala dan ma kienx.

Mexxej Uniku u Ewropew

1.     F’dawn il-jiem, il-mezzi tax-xandir huma mimlija b’aħbarijiet ta’ dak li hemm għaddej preżentement fil-kontinent Ewropew.  Għalkemm diversi ma jaqblux u jippruvaw jargumentaw il-kontra, il-verità hija li, għal snin twal, il-Ġermanja u Franza ddominaw l-istorja.  F’mumenti kienu għedewwa, f’oħrajn alleati.  Biss, ħadd ma jista’ jħares lejn l-eventi tal-popli Ewropej mingħajr ma jagħraf ħidmiethom.  Ċertament, din ir-realtà hija iktar qawwija llum f’Unjoni Ewropea li anke jekk kibret fil-membri, flok naqqsitilhom fl-importanza iktar żdiditilhom.

2.     L-elezzjonijiet reċenti fiż-żewġ pajjiżi m’għandhomx effett limitat għall-popli rispettivi, imma jimxi iktar ‘il bgħid minn hekk.  L-istabilità politika u ekonomika tagħhom tfisser l-istess għall-oħrajn, aħna nklużi.  Ir-riskji f’dawn iż-żewġ appuntamenti din id-darba kienu ikbar mis-soltu.  Dan għax huwa rikonoxxut li l-movimenti fuq il-lemin estrem ħabtu sew mal-bibien tal-poter, l-iktar minħabba l-kriżi tal-immigrazzjoni irregolari.  Kriżi li, kif nafu aħna, mhix faċli li taffronta.  Nafu li fi Franza, il-Partit Republique en March tal-President il-ġdid Emmanuel Macron żamm lil dak il-pajjiż fil-linja politika Ewropea li tħares ‘il quddiem f’tiġdid demokratiku.  Min qiegħed jaqra l-ktieb reċenti tiegħu ‘Re’evolution’, u min qiegħed isegwih jagħraf iktar li hemm ideat ġodda li qed jitolbu attenzjoni.

3.     Ftit ġimgħat ilu rajna l-elezzjonijiet politiċi ġewwa l-Ġermanja.  Art li mit-Tieni Gwerra Mondjali kellha, u għad għandha sehem fiż-żamma tal-paċi u l-istabilità.  Art li rat f’dan il-perjodu tlett mexxejja demokratiċi nsara li servew lill-pajjiż f’mumenti kruċjali.  L-ewwel Konrad Adenauer mill-1949 sal-1963, it-tieni Helmut Kohl mill-1982 sal-1998, u issa Angela merkel mill-2005 sallum.  It-tlieta ħallew l-impatt tagħhom, u fil-każ ta’ Merkel, għadha.  Mara li għaddejja minn staġun politiku diffiċli.  B’żewġ leġislaturi f’alleanza politika mas-soċjal-demokratiċi u issa b’parlament fejn il-partiti żdiedu aktar mis-soltu.  Biss, irnexxielha żżomm il-Partit Demokratiku Kristjan fuq quddiem anke jekk, kif għidna, il-kumplikazzjonijiet tal-immigrazzjoni irregolari kienu qed jagħtu vantaġġi lill-partit tal-lemin estrem.  Partit li daħal, sfortunatament, wara dawn is-snin kollha f’dak il-parlament.

4.     Dak li ġara tul dawn ix-xhur tas-sajf kellhom, u għad għandhom, l-effett tagħhom.  Huma żgur suġġetti ta’ artikoli oħra għall-futur.  Biss, bil-permess tagħhom, f’dan xtaqt infakkar politiku Kattoliku kbir.  Ilni minn tul l-aħħar xhur irrid infakkar lil Konrad Adenauer, li kien l-ewwel Kanċillier demokratiku fil-Ġermanja maqsuma f’biċċiet wara t-Tieni Gwerra Mondjali.  Din is-sena jaħbat il-ħamsin anniversarju mill-mewt tiegħu, li ġrat fis-16 ta’ April 1967.  Tifhmu, għalhekk, li ilni dawn ix-xhur nipprova nsib il-ħin u l-okkażjoni li nikteb u nfakkru.  Jimmerita din l-attenzjoni għal numru ta’ raġunijiet, fosthom, speċjalment, il-fatt li kien hu li minkejja li kien ġew mill-iżvantaġġ ta’ pajjiż maqsum f’erbgħa, emmen fl-Ewropa ispirata mill-valuri Nsara, magħquda biex tinżamm il-paċi u biex jitkattar il-ġid.  Mhux biss, imma rnexxielu b’diffikultajiet xejn żgħar, iġib lura l-fiduċja tal-alleati biex it-tlett biċċiet li kienu taħt l-Istati Uniti tal-Amerika, Franza u r-Renju Unit jiġu lura f’daqqa u lura indipendenti.

5.     Kien huwa wkoll li qabad it-triq tar-rikostruzzjoni tal-pajjiż li ġie mkisser u mħarraf, mertu tal-iżbalji politiċi u militari li ttieħdu min-Nażiżmu.  Kif ukoll li fehem l-importanza għal pajjiżu li jkun parti min-North Atlantic Treaty Organisation (NATO).  It-theddida Sovjetika kienet qawwija ħafna u ma setax jissogra.  Dan seħħ prinċipalment minħabba d-doni u t-talenti li kkoltiva tul ħajtu.  Kien tgħallem il-virtujiet tal-puntwalità, l-ordni, il-paċenzja, il-persistenza.  Kien żviluppa mod ta’ kif jgħix, li fih kien jaħrab kull forma ta’ eċċess.  Il-fatt li tgħallem jiddixiplina ruħu daqshekk ġiebu persuna kapaċi taħdem siegħat itwal milli kien jagħmel ħaddieħor, b’inqas sforzi, kapaċi jikkonċentra fit-tul, u li jiffoka fuq il-miri li huwa stess stabilixxa.  Li kapaċi jinnegozja madwar il-mejda b’perseveranza qawwija.

6.     Dan il-mexxej veru, li l-Ġermanja magħquda fl-2003 ivvutat bħala l-aqwa li qatt kellhom, jimmerita attenzjoni tajba anke ġewwa pajjiżna.  Ngħid dan għax kien il-bniedem li spiċċa daħal fil-politika attiva fl-età ta’ 70 sena.  Qabel serva u ra ħafna tul erba’ mumenti tal-Istat.  L-ewwel taħt żmien l-Imperu Tedesk, ‘l hekk imsejjaħ “Kaiserreich”.  It-tieni tul il-perjodu tar-Repubblika ta’ Weimar.  It-tielet waqt iż-żmien tan-Nażiżmu.  Fl-aħħar fi żmien id-demokrazija u l-kostruzzjoni.  Kien f’dan l-aħħar perjodu li ħareġ il-kwalitajiet tiegħu ta’ amministratur u politiku.  Wieħed li ġie fdat proprju għax f’ebda mument ma aċċetta n-Nażiżmu, anzi li tul dak iż-żmien bata sew fih b’persekuzzjoni kbira.  Filwaqt li oħrajn f’din l-età “avvanzata” jħossu li għandhom jirtiraw, huwa spiċċa minflok fil-bidu ta’ ħajja ġdida.

7.     Dan seħħ prinċipalment għax waqt li kienu l-Amerikani li kellhom fiduċja fih u ħaduh magħhom lura bħala Sindku tal-belt ta’ Cologne, appena din ġiet f’idejn l-Ingliżi huwa tneħħa inġustament.  F’dak il-mument partikolari, fit-6 ta’ Ottubru 1945, fl-Ingilterra kien ġie elett il-Partit Laburista, li kien jippreferi s-soċjal demokratiċi Tedeski iktar mill-Kattoliku Adenauer, li kienu kkalkulaw żbaljatament li ma kienx bniedem influwenti u politikament b’saħħtu.  Din id-daqqa ta’ ħarta, flok serviet biex ġiebet fi tmiem, jew qatgħet qalb Adenauer, ġibitu fiċ-ċentru tal-ħidma.  Fehem li jrid jorganizza partit li kien jinvolvi fih siha ‘l-Kattoliċi tradizzjonalment attivi fiż-Zentrum Parti, kif ukoll lill-protestanti.  Dan irnexxielu jagħmlu b’diffikultà, imma b’koperazzjoni ta’ diversi li kienu fehmu li kien hemm bżonn li l-Insara jkunu magħquda kontra t-theddida Marxista.  Proprju mertu kbir tiegħu li rnexxielu jġib din l-għaqda u jwaqqaf dak li għadu sal-ġurnata tallum il-Christlich-Demokratische Union (CDU).

8.     Minn hemm ikkontesta bħala kap tal-partit, u ġie elett Kanċillier tlett darbiet infila: fl-1953, 1957 u fl-1961.  Wara erbatax-il sena ta’ ħidma, proprju fil-15 ta’ Ottubru 1963, ta’ sebgħa u tmenin sena, irriżenja.  F’dawk is-snin mhux kollox mar kif ried, però l-pedament kien qegħdu f’postu, u kien wieħed sod.  Fundamentali għalih kien it-twemmin tiegħu li l-filosofija Nisranija tal-ħajja għandha tirbaħ fuq il-materjaliżmu sabiex il-punt ċentrali ma jibqax l-Istat, imma jsir il-bniedem.  Għax għall-Insara l-bniedem ħaqqu d-dinjità, fejn id-drittijiet fundamentali tiegħu ma jistgħux jintremew.  Illum, f’dan l-anniversarju għandna lkoll naċċettaw li huwa mertu kbir ta’ dan il-bniedem li għandna l-paċi, l-istabilità fl-Ewropa.  Li ħalla warajh il-prova li n-Nisrani għandu postu fil-politika u li kapaċi jwettaqha b’suċċess kbir.  Adenauer kellu karriera twila ħafna għas-servizz ta’ pajjiżu.

Nhar it-Tnejn se nispjega kif lesti ngħinu lill-Gvern bla pjan - il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Adrian Delia

 

Fl-ewwel diskors Parlamentari tiegħu, il-Kap tal-Oppożizzjoni Adrian Delia se jkun qed jispjega kif l-Oppożizzjoni lesta tgħin lill-Gvern li, kif wera fil-Budget ta’ nhar it-Tnejn, m’għandux pjan. Dan qalu l-istess Adrian Delia waqt intervista fuq il-programm Bejn Tnejn fuq Net Television.

Adrian Delia qal li nhar it-Tnejn li ġej se jiġi spjegat il-mod ġdid ta’ kif il-Partit Nazzjonalista se jagħmel il-politika, li ma jkunx biss qed jikritika biex ikun kritika, iżda se jtejjeb il-ħajja tan-nies anke mill-Oppożizzjoni. Il-Kap tal-Oppożizzjoni qal li l-Partit Nazzjonalista se jikritika lill-Gvern mingħajr pjan imma lest li jgħin, għaliex għall-Partit Nazzjonalista, l-ewwel tiġi Malta. 

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista qal li l-Budget ta’ nhar it-Tnejn ikkonferma li s-surplus li jirreferi għalih il-Gvern mhux sejjer fl-investiment għall-futur ta’ pajjiżna. Hu spjega kif dak li kien qed jgħid il-Gvern qabel il-budget ma ġiex rifless fil-budget. Fil-fatt, qal Adrian Delia, filwaqt li l-Gvern prova jagħti l-impressjoni li taħtu ma żdiedx id-dejn, il-verità hi li kemm ilu Gvern Laburista, d-dejn żdied b’elf miljun ewro. Anke dwar is-surplus, Adrian Delia qal li skont il-proġezzjonijiet tal-istess Gvern, dan jidher li qed jonqos.

Dwar il-problema tat-traffiku, Adrian Delia qal li l-Gvern, qabel jgħid li se jonfoq €700 miljun, ma rax kif se jsolvi l-problema tat-traffiku. Hu qal li l-Gvern mhux qed jgħid kemm u xi kwalità ta’ toroq għandu bżonn il-pajjiż, u lanqas mhu jirreferi għall-mezzi tat-trasport li pajjiżna għandu bżonn fil-futur. Hu sostna li l-Gvern lanqas biss qed jirrikonoxxi l-problema. Minn naħa tiegħu, l-Partit Nazzjonalista qiegħed ikun serju, u jinsisti li l-Gvern jinvolvi dawk esperti fl-ippjanar, fosthom inġiniera. “Ejja naraw x’jixraq għas-soluzzjoni tat-trasport f’pajjiżna, u rridu naħdmu fuq pjan komprensiv għal Malta u Għawdex,” qal Adrian Delia.

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista sostna li l-budget ma jirrikonoxxix ukoll il-problema gravi li teżisti fis-settur tal-edukazzjoni. Hu rrefera għall-kritika tal-MUT għall-budget, kif ukoll għall-wegħdi tal-Gvern li jibni l-iskejjel li diġà kien wiegħed li jibnihom matul is-sena li għaddiet. Adrian Delia qal li l-Gvern għandu jieħu l-edukazzjoni bis-serjetà, u filwaqt li hu tajjeb li jkun hemm inċentiv għal min jagħmel il-PhD, hu żball li l-Gvern qed jinjora l-fatt li bosta żgħażagħ qed jagħżlu li ma jkomplux jistudjaw. 

Fil-konklużjoni tal-intervista, Adrian Delia qal li l-Partit Nazzjonalista lest jgħin biex insibu soluzzjonijiet għall-problemi tat-traffiku, lest jgħin biex tingħata direzzjoni lis-settur tal-edukazzjoni, lest jgħin biex jinstabu oqsma ġodda ta’ investiment, lest jgħin biex in-negozjanti ż-żgħar jingħataw leħen, lest jgħin biex naraw għalfejn il-Gvern nesa’ kompletament lill-bdiewa, lis-sajjieda u l-animal welfare, lest jgħin biex jindirizza l-kriminalità, kif ukoll lest jgħin għaliex il-Partit Nazzjonalista għandu l-ogħla interess, li hu l-ġid komuni tal-Maltin u l-Għawdxin kollha. 

11.10.17​

Fis-settur tal-iskart il-Gvern jrid jagħmel li jrid u ma jridx jispjega d-deċiżjoni tiegħu stess

 

Il-Gvern qed jieħu attitudni ħażina ħafna dwar id-deċiżjoni tiegħu stess li jibni inċineratur, tant li dwarha ma jrid jagħti l-ebda spjegazzjoni fil-pubbliku. Il-Gvern saħanistra ma jridx li l-Ministru tal-Ambjent u l-Kap Eżekuttiv tal-kumpanija WasteServ jidhru quddiem il-Kumitat tal-Parlament dwar l-Ambjent li fih il-maġġoranza tal-membri huma minn naħa tal-Gvern. Lanqas ma jrid li jippubblika d-diversi rapporti li saru matul l-aħħar snin dwar dan is-settur.

Minflok il-Gvern qed jagħżel li jibqa’ jwebbes rasu u jaħrab minn kull opportunità li matulha jista’ jispjega d-deċiżjoni li diġà ħa fis-settur tal-immaniġġjar tal-iskart: dik li jibni inċineratur li bih beħsiebu jaħraq kważi nofs l-iskart kollu ġġenerat f’pajjiżna.

Minkejja dan kollu, l-Oppożizzjoni se tkompli toffri l-id tal-koperazzjoni u turi li lesta tgħin, iżda tistenna li l-Gvern jieqaf jgħaddi lin-nies bi żmien, u għal darba jaġixxi ta’ Gvern serju li jieħu d-deċiżjonijiet fl-aħjar interess tal-poplu Malti u Għawdxi kollu u ma jibqax jibża’ jispjega d-deċiżjoni li diġà ħa.

Għalhekk l-Oppożizzjoni bir-raġun tistaqsi: minn xiex qed jibża’ l-Gvern?

Karol Aquilina

Kelliem għall-Ambjent, l-Iżvilupp Sostenibbli u t-Tibdil fil-Klima

12.10.17​

Il-Partit Nazzjonalista lest jgħin lill-Gvern bla pjan biex ma jkomplix iżarma l-Kunsilli Lokali

L-Oppożizzjoni Nazzjonalista lesta li tgħin lill-Gvern li tant kemm m’għandux pjan, li qed iżarma l-Kunsilli Lokali. L-aħbar żvelata llum minn The Times of Malta tikkonferma li l-Gvern m’għandu ebda pjan għall-Kunsilli Lokali f’pajjiżna. Dan qaluh il-Kelliema għat-Trasport, l-Infrastruttura u l-Proġetti Kapitali Marthese Portelli u l-Kelliem għall-Kunsilli Lokali Robert Cutajar waqt konferenza tal-aħbarijiet.

Marthese Portelli qalet li issa li l-Gvern iddeċieda li joħloq Aġenzija ġdida biex tamministra x-xogħol fuq it-toroq f’pajjiżna, l-Oppożizzjoni se tinsisti li filwaqt li x-xogħol jiġi amministrat mill-aġenzija, d-deċiżjonijiet dwar liema toroq għandhom isiru jittieħdu mill-Kunsilli Lokali.

Marthese Portelli qalet li l-Partit Nazzjonalista lest jgħin lill-Gvern, fost l-oħrajn, billi jinsisti li:

• l-ħaddiema ta’ Transport Malta li diġà jaħdmu f’dan is-settur u li għandhom l-esperjenza f’dan is-settur, jingħataw l-opportunità li jaħdmu f’din l-Aġenzija;
• l-kuntratturi Maltin kollha għandhom kollha jingħataw l-istess opportunità biex jipparteċipaw f’dan il-proġett;
• jekk il-Gvern jiddeċiedi li jġib esperti barranin, dawn għandhom jaħdmu id f’id ma’ dawk Maltin;
• l-Kunsilli Lokali mhux biss ikunu kkonsultati dwar id-deċiżjonijiet, iżda d-deċiżjonijiet dwar liema toroq isiru u meta jsiru, jittieħdu mal-Kunsilli Lokali.

Mar​these Portelli sostniet li l-Partit Nazzjonalista lest jgħin lill-Gvern li m’għandux pjan ta’ kif se jagħmel it-toroq ta’ pajjiżna, iżda dan għandu jsir f’kuntest u parti minn pjan strateġiku u fit-tul ta’ kif wieħed jindirizza l-akbar sfida li qed jaffaċċja l-poplu Malti u Għawdxi - dik tat-traffiku. Id-deċiżjoni tal-Gvern li jonfoq €700 miljun fit-toroq ta’ pajjiżna, filwaqt li għandha ttejjeb il-kundizzjonijiet tat-toroq, mhix se tnaqqas it-traffiku mit-toroq Maltin u Għawdxin. 

Minn naħa tiegħu, Robert Cutajar spjega kif il-Gvern Laburista tant m’għandux pjan li qabad u ddeċieda waħdu - f’kamra magħluqa - li jżarma l-Kunsilli Lokali u jieħu minn idejhom il-poter li għandhom illum. Robert Cutajar qal li l-Partit Nazzjonalista mhux se jħalli lill-Gvern jgħaddi bħal romblu minn fuq is-Sindki, Viċi Sindki u Kunsillieri Maltin u Għawdxin, iżda se jkun it-tarka tagħhom. 

Hu staqsa għaliex il-Gvern irid jaqbad u jiddeċiedi hu liema toroq għandhom isiru u meta jsiru? Robert Cutajar qal li l-Partit Nazzjonalista qed jinsisti li l-Oppożizzjoni se tibqa’ tinsisti li deċiżjonijiet fuq il-pjan ta’ ħidma u ż-żmien ta’ meta jsiru t-toroq, jibqgħu jsiru mill-Kunsilli Lokali, li huma l-aktar viċin ir-residenti fil-lokalitajiet. 

Robert Cutajar temm jgħid li l-Partit Nazzjonalista dejjem ħadem favur is-sussidjarjetà u jibqa’ jemmen f’dan il-kunċett, anke fid-dawl tar-riforma tal-Kunsilli Lokali li l-Gvern ilu jitkellem dwarha iżda għadu qatt ma kkonsulta dwarha. Il-Partit Nazzjonalista lest jgħin anke f’din ir-riforma. Robert Cutajar sostna li l-Gvern għandu jaħdem biex isaħħaħ il-Kunsilli Lokali u mhux iżarmahom. Madanakollu, temm jgħid Robert Cutajar, hu ċar li l-Gvern m’għandux pjan u jaqbad u jiddeċiedi skont dak li jfettilu. 

12.10.17