IS-SABIĦ U L-IKRAH TAL-POLITIKA

1. Forsi l-iktar minħabba l-imġieba, mhux dejjem fl-aqwa ġieħ, li f’dawn il-gżejjer rajna xi wħud jesprimu l-opinjoni li l-politika hija ħażina. Sfortunatament inbniet din il-linja ta’ ħsieb li jixraq li tiġi ikkunsidrata. Għax għalkemm dawk li jaġixxu fil-kamp pubbliku xi mindaqqiet mhumiex proprju dak li l-poplu jrid mingħandhom, xorta waħda l-politika, fiha nfisha, m’hijiex ħażina. Il-politika hija strument ta’ bidla. Strument li bih wieħed jista’ jwettaq il-ġid. Strument għas-sewwa, jekk użat kif kien maħluq biex ikun. Dak li bih persuna jaħdem għal bnedmin oħra biex inaqqsilhom mid-diffikultajiet li għandhom, u fl-istess ħin jibni soċjetà aħjar.

Ordni u Ġustizzja

2. Kull pajjiż għandu l-istrutturi tiegħu biex jitmexxa u jamministra dak li għandu fih. Fortunatament għalina, aħna ngħixu fi Stat demokratiku. Biss, dan minnu nnifsu jitlob li wieħed ma jiqafx jinsisti u jaħdem sabiex is-sistema tkun aħjar. Iktar u iktar meta fil-kuntrast kontinwu bejn id-demokrazija u d-dittatura hemm dawk li jsibu ruħhom fit-triq demokratika li jmorru lejn it-tirannija. Imma anki jekk hemm dawn it-tentazzjonijiet, l-iktar f’dawk li jsiru familjari mal-poter, xorta hemm il-vantaġġ li permezz tad-demokrazija tista’ verament tibni soċjetà aqwa. Soċjetà li bil-liġijiet u l-politika tagħha tħares li jkollha ordni soċjali aqwa u li tiġi affermata l-ġustizzja f’kull settur.

Ugwaljanza

3. Iktar u iktar meta nitilqu mill-punt li kull bniedem, ġej minn fejn hu ġej huwa, l-ewwel, imbierek bi drittijiet fundamentali li ma jistgħux jinbiegħu; u t-tieni li huma, minkejja kull żvantaġġ ekonomiku jew soċjali, ugwali. Kull persuna għandha dan fid-dinjità umana li ħaqqha. Biss, kif nafu, kull soċjetà, minnha nfisha tipproduċi sitwazzjonijiet fejn dawn mhumiex rispettati. Il-votanti fid-demokrazija jħarsu lejn dan. Jagħrfu li m’għandux ikun, u jridu li jittieħdu l-passi sabiex dak li huwa kontrihom jinbidel. Ma nistgħux, u m’għandniex naċċettaw li dak li huwa żbaljat isir in-normalità. Naċċettaw li, għall-kuntrarju, nidħlu fin-normalità li nikkumbattu l-inugwaljanza.

Ġustizzja soċjali

4. F’dan, iktar minn qabel, is-sabiħ tal-politika huwa li wieħed jaħdem f’din it-triq. Jaħdem prinċipalment biex jidentifika dawk li huma l-inġustizzji u d-diżugwaljanzi soċjali li għandna u li joħorġu minn żmien għal żmien. Dan jista’ jsir jekk ikun hemm bnedmin impenjati direttament fil-politika u fis-soċjetà. Determinati li jibdlu dak li jaraw ta’ taħt fuq għax jgħixu, mhux f’torrijiet ’il bgħid, imma fit-toroq, man-nies. Kif tista’ tifhem dak li hu għaddej jekk ma jkollokx it-twieqi ta’ widnejk, għajnejk u mnieħrek miftuħa beraħ għal dak li qed tisma’ u tiltaqa’ miegħu kuljum? Il-politika fiha dan il-mertu uniku: li wieħed jirnexxilu jkun parti minn proċess lejn il-bidla. Proċess li jġib progress veru, u mhux wieħed apparenti, tal-bniedem fid-dinjità sħiħa tiegħu. Kull inġustizzja soċjali rettifikata tagħmel minna soċjetà aħjar, bnedmin aqwa, u dan jista’ jsir bl-impenn pubbliku li jista’ jtih il-ħajja.

Passi normali

5. F’dan, hemm iktar il-bżonn ta’ għarfien li l-politika t-tajba trid tibda minn dak li huwa fiċ-ċokon u fis-sempliċità. Dawk il-passi li jolqtu direttament lill-bnedmin, ’il bgħid minn proġetti kbar li fl-aħħar mill-aħħar jafu jkunu huma stess kumplikazzjoni. Dawk li jixorbu ħafna mir-riżorsi tal-pajjiż u jċaħħdu milli jsiru miżuri soċjali veri. Il-politika żbaljata tinbena proprju fuq l-idea li għandek taljena biex tibni dak li mhux neċessarjament ċert li huwa ta’ ġid. Dan jgħodd iktar jekk inħarsu lejn il-fondi kollha li ntefqu tul dawn l-aħħar leġislaturi fi proġetti li ma solvewx, iżda li anzi, iggravaw. L-ekonomija t-tajba timxi fuq proġetti li minnhom joħroġ il-ġid u mhux ikunu eżerċiżżji biex nonfqu u niġġeneraw ekonomija fraġli li tibqa’ waħda dipendenti. Bis-saħħa politika li kellu dan il-Gvern seta’ wettaq ferm iktar milli attwalment għamel.

Il-fraġilità tal-Istat

6. Il-politika t-tajba tinbena proprju fuq l-għarfien tar-riżorsi li għandna għad-dispożizzjoni tagħna, u kif dawn jiġu mħajra jaħdmu. M’hemmx lok għal impożizzjoni, dixxiplina awtoritarja li ma twassal għal imkien, salv għal dwejjaq li tgħix f’soċjetà fejn m’għandekx leħen jew sehem. Hemm, minflok, dik li tħajjar billi tifhem lil min tirrappreżenta u taħdem għall-bidliet. F’dan kollox huwa uman u l-bnedmin huma, minnhom infushom, fraġli. Biss, proprju f’dan huwa iktar importanti li jkun hemm il-preparazzjoni fl-impenn sabiex ikollna politiċi li qegħdin hemm għall-oħrajn. Iservu, mhux jisservew. Jgħinu sabiex jibnu strutturi li jaħdmu, mhux temporanjament, għal ftit żmien, imma fit-tul. Tqiegħed pedamenti li jservu f’kull żmien u li, fl-istess ħin, iħajru oħrajn biex jidħlu jaħdmu magħhom. Għax l-istat tal-bnedmin jibqa’ fraġli, imma bl-impenn, jibqa’ rilevanti.

Liġijiet u Bnedmin

7. F’dan iktar tagħraf li l-politiċi għandhom il-vantaġġ li jqegħdu liġijiet tajba. Ħafna drabi, dawk barra mill-politika jippreferu li jiżdiedu l-liġijiet u għandhom iktar fiduċja li dawn jaħdmu milli l-bnedmin infushom. Biss, il-liġijiet ma jistgħux ikunu perfetti, u ħafna drabi jiddependu minn min ikun fassalhom, li għandhom iktar il-kumplikazzjonijiet tagħhom. Mhux biss, imma għandek ukoll id-diffikultà ta’ dawk li wara li jkunu approvaw, jgħaddu biex jimplimentawhom. Il-politika t-tajba titlob iktar li jsir investiment fil-bnedmin. Titlob li jkun hemm formazzjoni aħjar. Titlob li l-partiti politiċi jkollhom bnedmin li huma iddedikati u ippreparati fis-sustanza ideoloġika, mhux sempliċement fl-apparenza esterna. Il-liġijiet għandhom ikunu tajba minnhom infushom, anzi dejjem, biex ngħidu iktar, itjeb. Imma s-soluzzjoni għall-politika t-tajba jibqgħu l-bnedmin iffurmati tajjeb.

Il-futur tagħna

8. Iktar f’dan, wieħed irid jibni biex ikollna futur aħjar milli għandna. Iktar bnedmin responsabbli u aktar dawk li biex jiġu eletti jkunu l-vuċijiet veri tal-poplu. Pajjiżna għandu l-qies tiegħu, u proprju f’dan għandu l-vantaġġ li l-irkejjen m’għandhomx ikunu ’l bogħod. Il-politika t-tajba għandha tagħraf li min qiegħed jirrappreżenta huwa parti sħiħa ma’ min irid ikun rappreżentat. Fid-demokrazija indiretta tagħna rridu nassiguraw li nimxu f’din id-direzzjoni. Pajjiżna qiegħed jitlob iktar li dan il-proċess jiġu lura fis-seħħ. Dawk li ma jridux jivvutaw mhumiex ser iduru fl-opinjoni għax nagħmlulhom appelli pubbliċi, imma għax fina jaraw bidliet. Jekk irridu aktar bnedmin jipparteċipaw fil-ħajja pubblika rridu nġibu l-politika iktar rilevanti. Irridu nfehmu u nibnu l-fiduċja li dak li aħna ser niddikjaraw li ser inkunu nistgħu nwettqu.

Serjetà politika

9. F’dan iktar, l-għarfien li l-politika t-tajba hija dik ibbażata fuq il-verità. Dik sħiħa, mhux dik li tidher apparentement konvenjenti għalina. Soċjetà demokratika soda tinbena fuq iktar fatti u iktar onestà. Meta l-politika ma tibqax awtentika ssir biss iktar kerha. Meta minflok tiddikjara dak li mhuwiex minnu bħala dak li huwa. Bħalissa, iktar minn qatt qabel, l-isfida tagħna hija dik li ngħidu iktar il-verità. Din tista’ tkun skomda, u diversi jaħsbu li politikament tagħmel biss sens jekk tingħad lill-partit kuntrarju fil-proċess tat-tibna jew it-travu li għandu. Biss, tagħmel iktar ġid ukoll jekk tiġi ndirizzata lilna nfusna, li għandna l-missjoni li nagħmlu soċjetà aħjar milli għandna. Hemm lezzjonijiet varji f’dan, li xi wħud jifhmu u oħrajn le. Imma f’dan: fl-għażliet li jridu jsiru kontinwament bejn is-sabiħ u l-ikrah tal-politika.