KUXJENZA NAZZJONALI GĦAD GĦANDNA

1. Hemm min jaħseb li huma biss il-kwistjonijiet ekonomiċi li jinteressaw lill-bnedmin fuq dawn il-gżejjer. Mill-esperjenza politika li ġbart nista’ ngħid li dan mhuwiex minnu. Il-votant iħares lejn il-prinċipji, l-ideat u l-viżjoni ta’ partit u ta’ kull politiku. Ifittex li jkollu persuni ffurmati tajjeb u li ser jaħdmu bis-sewwa biex ikattru l-kunċett sħiħ tal-ġid komuni. Kemm dawn li huma hekk jingħataw spazju, dik ħaġ’oħra. Imma l-fatt jibqa’ li l-bnedmin fuq dawn il-gżejjer għandhom kuxjenza u jħarsu wkoll lejn ruħhom.

Dmirijiet

2. F’dan hawn prinċipji etiċi mħaddna minn diversi li jagħrfu li għandhom dmirijiet morali li jridu jsegwu. Dawk li mhumiex miktuba fil-liġi, jew miktuba l-kontra, li l-Maltin u l-Għawdxin iħossu fis-sewwa ta’ qalbhom li għandhom jimxu warajhom. Id-drittijiet, ħafna drabi jinsabu marbuta u relatati ma’ kuntesti, kundizzjonijiet partikolari. Id-dmir, waħdu jsib ruħu jgħix indipendenti mill-kundizzjonijiet. U kif kienet qalet Simone Weil: “They belong to a realm situated above all conditions, because it is situated above this world.” (Huma parti minn dak ir-renju li jinsab fuq kull kundizzjoni, għax jinsabu ’l fuq mid-dinja.)

Fortunatament

3. Fortunatament, huwa parti mit-tessut soċjali tagħna li għadna nħaddnu kuxjenza f’dawk l-għażliet. Dawk il-gwidi nterni li jressquna niddeċiedu jekk huwiex sewwa jew le, ġust jew inġust, bi dmir jew bi pjaċir. Huma dawn il-pilastri li jżommuna nħarsu lejn il-bniedem bħala persuna, u mhux bħala oġġett. Mhuwiex, għalhekk, għalih l-individwu, imma huwa l-bniedem fid-dinjità sħiħa tiegħu. Dak li mhuwiex oġġett tal-oħrajn, imma suġġett li jagħraf li għandu jagħti lill-oħrajn ukoll. Dak li jkompli jagħraf li aħjar l-altruwiżmu milli l-egoiżmu; aħjar il-ħidma mal-bnedmin għall-oħrajn milli l-viżjoni magħluqa li jħares lejh innifsu biss.

Fl-għeruq tagħna

4. Dawn huma l-għeruq it-tajba tagħna, li jippermettulna nagħtu l-frott lill-oħrajn. Għeruq li jridu jkomplu jiġu kkultivati, għax waqt li siġra tinżabar biex tikber, huwa mertu ta’ dak li jinsab taħt li jissudaha. Tifhem aktar dan fil-kuntest ta’ dawn il-jiem. Fil-ġimgħa li tħalli warajha l-Festa ta’ San Lawrenz Martri u tgħaddi għall-Festa tal-Assunta. Il-15 t’Awwissu jiġi ċelebrat bis-saħħa proprju mertu tal-għeruq tagħna. Il-qniepen isejħu, il-baned idoqqu waqt lil-antifoni jinstemgħu minħabba l-fatt li s-siġra tal-kuxjenza nazzjonali tagħna għadha hemm.

Mhux magħrufa

5. Diversi, għax iħossu dan bħala, naturalment, parti minnhom u dak li jikkunsidraw li huma, wara ma jagħrfux reazzjonijiet mill-politiċi tagħhom. Dan hu li kisser u qaċċat il-paraventi li kellna quddiemna. Il-każ tal-mewt ta’ Jean Paul Sofia, fil-fatt, fetaħ dan beraħ. Wera li altru l-valuri u l-prinċipji tal-eletturi, u altru dawk ta’ min qiegħed imexxihom. Laqat direttament fil-qalb tal-poplu għax dan għad għandu l-kuxjenza tiegħu f’postha: titkellem u tiggwida. F’dak li deher, u huwa fil-fatt daqshekk ovvju, ħafna raw li mhuwiex jiġi mħaddan u mħaddem fil-ħidma tal-Istat. Kif jgħidu t-Taljani: dik il-qatra li “trabocca il vaso”.

Tidher żgħira imma hija kbira

6. Dik il-qatra li tingħaqad ma’ diversi oħra li ma tkunx bilfors kbira, u anqas neċessarjament gravi daqs ta’ qabilha, imma li f’dan il-każ hija ferm iktar gravi. Għax għandna x-xorti li għad għandna kuxjenza f’pajjiżna, li biha l-pożizzjoni nbidlet u nfetaħ bieb ġdid għal min huwa kapaċi jagħraf il-polz u l-qalb tal-Maltin u l-Għawdxin. Proċess ta’ verità, u li għandu jibdel. Kif jingħad, anzi, bl-esperjenza taż-żmien: “Ama la goccia che fa traboccare il vaso. È nascosto lì dentro ogni bel cambiamento.” (Ħobb dik il-qatra li timla l-kontenitur. Hemm moħbija f’dan kull bidla sabiħa.) Għax fin-nuqqas politiku kien hemm il-balzmu tar-reazzoni popolari. Dik li ħarġet fil-beraħ, ġejja minn liema kurrent imwielda jew imsawwra sabiex tiddikjara li dak li seħħ kien kontra l-kuxjenza nazzjonali tagħhom.

Sfidi

7. Kif kiteb b’intelliġenza u attenzjoni Aleks Farrugia fil-ġurnal The Times nhar it-Tlieta: “Those who want to run the State first of all need to have faith in its ability to address the continuous challenges to guarantee the best deal for all citizens.”. (Dawk li jridu jmexxu l-pajjiż għandu jkollhom, l-ewwel, il-fidi fl-abbiltà tal-istess li jindirizza l-isfidi kontinwi sabiex jiggarantixxi l-aħjar liċ-ċittadin.) Hija dik l-abbiltà li tbiddel u tagħmel mill-politiku l-persuna li kapaċi jagħraf iż-żmien, fejn u kif għandu jaġixxi għat-tajjeb b’dak li għandu. Meta dawn l-elementi ma joħorġux il-pożizzjoni, kif qed naraw, tinbidel fl-imrar.

Il-bieb jingħalaq

8. Dak li ġara mmarka leġislatura. Dak li seħħ immarka klassi politika sħiħa. Ser iġġorr magħha fid-deżert din id-dabra li trid reazzjoni. Jekk ma jkunx hemm bidliet ser inkomplu mmorru lura, fejn l-awtorità morali tkompli tispiċċa, u magħha l-leġittimità ta’ kull deċiżjoni li tittieħed. Il-bniedem jiżbalja. Kemm ikun hemm min jaħfirlu, kif nafu ben tajjeb, dik ħaġ’oħra. Iktar u iktar fix-xenarju politiku li nbena mill-istess Partit Laburista f’dawn is-snin, li kabbar u kerraħ oħrajn, u wettaq agħar. Illum qiegħed jikkonfronta r-riga li huwa stess stabilixxa għal oħrajn. Qiegħed, f’dan, jum wara jum jingħalaq għalih bieb u kapitolu. Kemm kapaċi jifhem u jaġixxi, dik oħra. Imma f’dan, il-poplu mhuwiex injorant, kif jaħsbu, imma għandu qalb. Wisq anqas ma biegħ lilu nnifsu, għax fortunatament għad għandu kuxjenza nazzjonali.