DETERMINAT FIS-SEWWA

1. Il-bniedem ifittex biex isib triqtu. Ifittex iktar biex isib dik it-tajba. Ifittex f’ħajjet bnedmin oħra. F’dak li għamlu u, ħafna drabi, f’dak li jkunu ġarrbu. Daqqa jqabbel, daqqa jikkonsla, u drabi oħra jieħu direzzjoni. Jagħraf il-pożizzjoni tiegħu f’oħrajn, anke jekk hemm differenzi fiż-żmien, fiċ-ċirkostanzi u fil-karattri. Imma l-kelma, il-kitba u l-istess eżerċizzju mentali tagħhom jgħinu biex isir bniedem aħjar, li minnu tgħin biex tagħraf dak li huwa s-Sewwa.

Tiltaqa’ ma’ varjetà

2. Minna jonqos, speċjalment dawk li huma fil-politika, li nfittxuhom. Ftit huma dawk li jħossu l-bżonn, għar-raġunijiet tagħhom. Imma, fuq in-naħa l-oħra, hemm diversi ħajjiet li huma għad-dispożizzjoni tagħna. Ħafna ħallew il-memorji tagħhom. Oħrajn hemm kitbiet dwarhom. Hemm dawk li huma l-politiċi l-kbar u hemm dawk inqas, u hemm dawk li għalkemm mhux fil-politika parlamentari taw is-sehem tagħhom. F’ħafna sens, il-politika f’pajjiżna tikber jekk ikun hemm għarfien ta’ dan kollu.

Fil-Kungress

3. F’wieħed mill-aħħar Kungressi tad-Demokrazija Kristjana, u l-uniku li mort għalih, kont xtrajt numru ta’ kotba. Fosthom librett ta’ ftit kitbiet ta’ Don Primo Mazzolari (1890-1959), bit-titolu Note Politiche (1945-1948), maħruġ fl-1978. Persuna li ma kontx naf bih, u fhimt li anqas Dr Eddie Fenech Adami ma kien jaf bih meta urejtulu. Imma min hemm akkumpanjani f’diversi mumenti f’ħajti. Niftakar ferm aktar tard diskussjoni dwaru mal-mibki Patri William Axiaq (1942-2010), li kellu l-kollezzjoni kollha tal-kotba tiegħu miġbura u mqegħda bil-preċiżjoni tipika tiegħu fuq l-ixkafef taċ-ċella li kellu fil-Kunvent tal-Kalkara.

Ġbart mingħandu

4. Kont issellift mingħandu wieħed mill-kitbiet ta’ Mazzolari, La più bella avventura (1934), li qrajt u għaddejtu lura. Wara xtrajt oħrajn li għandi, imma mhux il-kollezzjoni kollha. Il-bniedem għandu diversi paġni li titgħallem minnhom. Kien is-saċerdot li spiċċa “tturufnat” f’raħal żgħir bl-isem ta’ Bozzolo. F’ħafna sens, “eżiljat” proprju fi żmien il-Faxxiżmu. Kien skomdu għax ma riedx li jgħin, jew b’xi mod isostni l-lemin estrem. Minħabba f’hekk, sparaw ukoll fuqu, u fortunatament ma laqtuhx. Imma f’dak iż-żmien ukoll, barra l-ktieb li ssellift, kiteb ukoll żewġ kotba oħra: Il Samaritano. Elevazioni per gli uomini del nostro tempo (1938) u Tempo di Credere (1941).

Kumplikat

5. Kitbietu ma niżlux tajjeb. Kienu mimlija riflessjonijiet avvanzati. Fil-bżonnijiet tas-soċjetà li tifhem il-verità u ta’ Knisja li tagħraf il-missjoni vera tagħha mal-bniedem. Ideat u linji ta’ ħsieb li l-Papa Franġisku, li ma jinvista l-qabar tiegħu fl-20 ta’ Ġunju 2017, ġabar. Anke jekk kien ħa sehem fir-reżistenza fl-1943 u ssogra sew, xorta baqa’ emarġinat. Baqa’ mwarrab. U hu ma baqax lura milli jitkellem u jikteb. Ħareġ ukoll ġurnal bit-titolu li jitkellem waħdu: Adesso, biex ixerred iktar il-bżonn li wieħed jibdel, jirriforma u jaġġorna ħidmet il-Knisja u l-Insara fil-politika.

Żammewh fejn kien

6. Proprju l-għedewwa li kien laħaq għamel fil-Kurja, proprju minħabba dak li kien qal dwar il-Patti Lateranensi tal-11 ta’ Frar 1929. Il-kritika lill-ftehim li kien sar bejn il-Knisja u r-reġim Faxxista ta’ Benito Mussolini f’dak li deher li kien qiegħed jiġi aċċettat bħala s-sewwa fil-kontra tad-demokrazija. Il-kritika lil dawk il-bnedmin li anke fl-ordni reliġjużi jaħsbu żbaljatament li l-lemin estrem huwa xi affermazzjoni jew protezzjoni għalihom.

Qabel il-Knisja

7. Kif ġie rikonoxxut aktar tard mill-Papiet Ġwanni XXIII, Pawlu VI u Franġisku, kliemu kien, qabel iż-żmien, favur il-fqar fis-soċjetà. Favur Knisja li hija mpenjata tinvesti għall-bniedem, u mhux għall-ġebel tagħha. Dawn qabel sew il-messaġġ li l-Konċilju Vatikan it-Tieni (11 ta’ Ottubru 1962) juri li huwa kien diġà ħares fit-tul. Proprju dan li fehmu fih u f’kitbietu ż-żewġ bnedmin li semmejt. Fil-fatt, f’Novembru 1957, dak iż-żmien il-Kardinal Montini u wara Papa Pawlu VI, sejjaħu sabiex jippriedka f’Milan. Aktar tard, Ġwanni XXIII, fi Frar tal-1959 kien iltaqa’ miegħu u sejjaħlu “Tromba dello Spirito Santo nella Bassa Padana”.

Kariżmatiku u Profeta

8. Kien dak li ħares ’il quddiem sabiex jinsisti li hemm bżonn impenn favur il-bniedem. Impenn politiku wkoll. Mingħajr sustanza umana fil-ħidma u fl-impenn, wieħed jasal biss lejn forom ta’ diżgrazzji politiċi. Kien attent għal dak li għaddej, imma mhux preparat ma jkunx xhud għas-sewwa. Kien jaf postu, imma fl-istess ħin ma kienx lest li jiċħad il-verità u jwaqqa’ lilu nnifsu fis-silenzju li bih tgħin dak li hu żbaljat biex jissoda. Kien maħbub u miġjub mill-parruċċani tiegħu u segwit barra mill-parroċċa, għax fi kliemu u mġiebtu kien kariżmatiku u profetiku.

Ċertament bata

9. Kien il-bniedem li, biex jaqdi dmiru ta’ Nisrani u dak li f’imħabba huwa mpenjat għall-oħrajn, tkellem. Imma ta’ dan bata sew. Fil-kitba varja u mill-isbaħ tiegħu sibt din is-sentenza, li titkellem waħedha: “Ho bisogno di attaccarmi a due mani a Cristo per non lasciarmi abbattere. Si fa fatica a credere nello spirito in quest’ora di Giuda.” (Inħoss il-bżonn li norbot idejja t-tnejn ma’ Kristu biex naqtax qalbi. Inbati li nemmen fl-ispirtu f’din is-siegħa ta’ Ġuda.) Kliem li jitkellmu waħedhom u jmexxu lil kull min irid, bħalu, ikompli jservi.

Fil-Funeral

10. Fl-omelija li Monsinjur Guido Astori kien għamel fil-funeral tiegħu, juri aktar il-vuċi skomda ta’ dan il-bniedem, meta jgħid hekk: “Fra il clero diocesano incontrò incomprensioni e forse qualche ostilità, ma si può spiegare; il suo metodo pastorale non poteva essere capito da tutti, ne imitato, molti suoi atteggiamenti non erano condivisi.” (Fi ħdan il-kleru djoċesan iltaqa’ ma’ ħafna li ma setgħux jifhmuh, u anke xi ostilità għalih kien hemm, imma dan tista’ tispjegah; il-metodu pastorali tiegħu ma setax jiġi mifhum minn kulħadd, anqas imitat, ħafna mill-atteġġjamenti tiegħu mhux kulħadd kien jaqbel magħhom.)

Għadu magħna

11. Imma minkejja dan, huwa baqa’ vuċi rilevanti sallum. Baqa’, anzi, aktar xhud u eżempju ta’ kif il-bniedem li jrid iwettaq is-sewwa għandu jaġixxi. Jibqa’ jikteb, jibqa’ jitkellem, jibqa’ jaħdem għall-proxxmu, anke jekk jitqiegħed fid-deżert, ’il bgħid. Anke jekk jitqiegħed f’pożizzjoni li fiha jippruvaw iċekknuh, jiċħduh u jeliminawh, jibqa’ għaddej. Dan huwa li għamel dan il-bniedem u f’dan, għalhekk, għandna napprezzawh u nagħtuh il-ġieħ li oħrajn, żbaljatament, ċaħdulu u nieħdu eżempju minnu: dak li wieħed jibqa’ għaddej determinat li jwettaq is-Sewwa.