IL-KONSEGWENZI TAL-UBBIDJENZI

1. Biex inkompli mal-aħħar artiklu bit-titlu Il-Fruntiera tal-Ubbidjenza, xtaqt inżid dawn il-ħsibijiet. Fl-għarfien li l-ubbidjenza hija, ħafna drabi neċessità fis-soċjetà umana tagħna, din però ma tnaqqasx mir-responsabbiltà tal-bniedem meta l-ordnijiet ikunu żbaljati u immorali. Anzi, fid-dawl tal-esperjenza li l-istorja tgħaddilna bħala persuni, votanti u parteċipanti politiċi għandna dmir partikolari li nqegħdu f’pożizzjonijiet ta’ awtorità lil dawk li huma l-aktar kapaċi jużawha b’umanità. U dan jgħodd sija għal dawk li nivvutaw għalihom, kif ukoll għal dawk li jiġu magħżula minn dawk li jiġu vvutati. Rajna ħafna, u għadna naraw fil-preżent tagħna minn dawk li jiżbaljaw. Rajna varjetajiet ta’ tmexxijiet, uħud li rnexxew u wħud le. Imma f’dan xorta għandna, fl-għarfien li min għandu l-poter jesiġi miegħu l-ubbidjenza, fuq in-naħa l-oħra nagħrfu wkoll illi għandna mmorru lejn toroq fejn nagħtu u nissudaw iktar il-kuxjenza biex ikollna saħħa akbar li tirreżisti l-awtorità żbaljata.

Proċessi ta’ Nurimberga

2. Min jabbuża mill-poter u min jesiġi ubbidjenza fuq naħa u min, fuq l-oħra, joqgħod għaliha jaf li għandu konsegwenzi li ser imiss magħhom. Dan hu li ġara f’dawk li mxew wara Adolph Hitler u l-ġennati tiegħu. Hekk seħħ b’min ma kkontestax imma esegwixxa, fis-suppost “dmir” li jwettaq, azzjonijiet li kuxjenztu kienet qed tniggżu bihom. F’dan għandna niftakru li bejn l-20 ta’ Novembru 1945 u l-1 ta’ Ottubru 1946 kien hemm proċess legali kontra numru minn dawk li kellhom responsabbiltà fl-aħħar gwerra dinjija. Kien att ta’ ċiviltà li bih ġie stabbilit li hemm imġieba umana li mhux biss hija moralment kundannabbli, imma anke kundannabbli legalment. Kien att li mmarka l-istorja taċ-ċiviltà umana meta, fit-8 t’Awwissu 1945, l-Istati Uniti tal-Amerika, ir-Russja Sovjetika, Franza u l-Ingilterra ffirmaw ftehim partikolari: dak imsejjaħ Agreement for the Prosecution and Punishment of the Major War Criminals for the European Axis. (Ftehim sabiex jiġu pproċessati u kkundannati d-delinkwenti kriminali prinċipali tal-Forzi Ewropej tal-Assi).

Deċiżjoni importanti

3. Seta’ kien hemm min ressaq argumenti varji kontra t-twaqqif ta’ dan it-Tribunal Speċjali. Imma fid-dawl ta’ dak kollu li ħareġ minnu, wieħed jikkonkludi li kienet deċiżjoni importanti fl-istorja umana. Dan għax, għall-ewwel darba daħal il-prinċipju li min jidħol fil-gwerra għandu responsabbiltà li jrid iġorr. Mhux biss għax ġew stabbiliti l-Krimini kontra l-Paċi (Crimes against Peace), il-Krimini tal-Gwerra (War Crimes) u l-Krimini kontra l-Umanità (Crimes against Humanity) bħala delitti, imma għax saret il-prova tagħhom waqt il-proċess. Fiż-żmien li nġabru l-provi u bl-argumenti li tressqu, sija mid-difiża, kif ukoll mill-prosekuzzjoni ħarġu fid-dawl l-atroċitajiet kollha li saru. Mhux biss, imma l-iktar ġiet identifikata r-responsabbiltà personali tagħhom.

Il-Liġi għodda

4. Hans Ehard (1887-1980), politiku Tedesk, kien kiteb dwar il-benefiċċju ta’ dan il-proċess għall-poplu Tedesk. Proċess fil-ħidma tal-ġustizzja għall-futur tal-pajjiż, fir-riedukazzjoni tiegħu. Fit-twaqqif ta’ pedamenti morali sodi, kif kien qal: “... foundation for the moral uplift of the German people’s first stage in its integration into the community of free countries.” (... pedament sabiex jogħla l-moral tal-poplu Ġermaniż bħala l-ewwel stadju biex il-pajjiż jidħol jagħmel parti mill-komunità ta’ pajjiżi ħielsa.) Imma llum, quddiem il-fatt li qed nerġgħu naraw aġir uman żbaljat, tali sejħa tgħodd għad-dinja kollha, aħna nklużi. Dan iktar fid-dawl ta’ dak li kien iddikjara Lord Justice Geoffrey Lawrence (1880-1971): “The trial which is about the begin is unique in the history of the jurisprudene of the world and it is of supreme importance to millions of people all over the globe.) (Il-ġuri li ser jibda dalwaqt huwa uniku fl-istorja tal-ġurisprudenza tad-dinja u huwa ta’ importanza kbira għal miljuni ta’ persuni madwar id-dinja kollha.)

Responsabbiltà personali

5. Uniku għax beda fid-diffikultà biex iġib diversi bidliet fil-ħsieb u fir-responsabbiltà ta’ min imexxi. L-ewwel: li l-bniedem li b’xi mod jgħid, jew idaħħal lil pajjiżu fi gwerra ta’ aggressjoni huwa miżmum responsabbli personalment, flimkien ma’ dawk ta’ madwaru. It-tieni: li għalhekk daħal il-kunċett ta’ responsabbiltà kollettiva tad-delitt ta’ kospirazzjoni u konfoffa, b’dan illi l-membri u l-mexxejja tan-Nazzjonal Soċjaliżmu (Nazi) setgħu jiġu miżmuma ħatja tad-delitti, anke jekk ma kienx hemm prova li kienu huma li wettquhom. It-tielet: li d-difiża tal-ordnijiet superjuri ġiet mibdlua fil-ftehim jiddikjara: “The Fact that the defendant acted pursuant to order of his government or of a superior shall not free him from responsibility but may be considered in mitigation of punishment.” (Il-fatt illi l-akkużat aġixxa fuq ordni tal-gvern tiegħu jew dik tas-superjur tiegħu ma jneħħi xejn mir-responsabbiltà tiegħu iżda jista’ jiġi kkunsidrat waqt l-għoti tal-kastig.) Passi li bidlu l-perspettiva u l-konsegwenz ta’ dawk li fl-irresponsabbiltà assoluta tagħhom idaħħlu poplu f’kunflitt imdemmi.

Ubbidjenza

6. Diversi kienu dawk li ġew akkużati li tul il-proċess invokaw id-difiża tal-ordnijiet superjuri. Imma t-Tribunal, ġustament immarka li f’aġir diżuman, fl-atroċitajiet imwettqa min-Nażiżmu dan ma kienx, b’xi mod, aċċettabbli. Kif kien qal tant tajjeb l-Imħallef Amerikan Robert H. Jackson: “Those in lower ranks were protected against liability by the orders of their superiors. The superiors were protected because their orders were called acts of state. Modern civilisation put unlimited weapons of destruction in the hands of man. It cannot tolerate so vast an area of legal irresponsibility. The ultimate step in avoiding periodic wars is to make statesmen responsible to law.” (Dawk fir-rangi l-iżjed baxxi kienu protetti kontra kull azzjoni kontrihom minħabba l-ordnijiet li kienu ħadu mingħand ta’ fuqhom. Iċ-ċiviltà moderna qegħdet f’idejn il-bniedem, mingħajr ebda limitu, armi tal-qerda tal-massa. Wieħed ma jistax jittollera firxa tant wiesgħa ta’ irresponsabbiltà legali. L-awqa mezz biex wieħed jevita gwerer ripetuti huwa li jġiegħel lill-kapijiet politiċi jwieġbu għal għemilhom quddiem il-liġi.)

Gwerra

7. F’dan iktar, l-akkużi kienu marbuta ma’ dak kollu li seħħ bejn l-1 ta’ Settembru 1939 u t-8 ta’ Mejju 1945, f’elenku li għandu jibqa’ jfakkar lill-mexxejja tallum. Hemm ingħad li d-delitti kontra l-gwerra kienu: “1. Murder and ill treatment of the civilian population; 2. Deportation for slave labour; 3. Murder and ill-treatment of prisoners of war; 4. Murder of hostages; 5. Plundering of public and private property; 6. Compulsory recruitment of civil labours; 7. Degrading the standard of life.” (1. Qtil u maltrattament tal-popolazzjoni ċivili; 2. Deportazzjoni għal-lavuri forzati; 3. Qtil u maltrattament tal-priġunieri tal-gwerra; 4. Qtil tal-ostaġġi; 5. Sakkeġġ tal-propjetà pubblika u privata; 6. Ingaġġ furzat ta’ ħaddiema ċivili; 7. Degradazzjoni tal-kwalità tal-ħajja.) Fil-proċess, bil-provi li nġiebu nsibu l-istorja sħiħa tal-atroċitajiet kollha li saru. Ibda mit-triq lejn il-poter, it-tisħiħ tiegħu, l-inganni, il-ħażen, it-terrur, il-ġlieda kontra l-klassi tal-ħaddiema, il-ġlieda kontra l-Knisja, il-persekuzzjoni tal-Lhud u l-orruri kollha tal-gwerra. F’dak il-proċess, li sfortunatament ma ngħatax l-importanza li però ħaqqu, hemm id-dokumentazzjoni sħiħa u preċiża, korretta ta’ dak kollu li seħħ.

Lezzjonijiet

8. Dawk li kellhom responsabbiltà fid-deċiżjonijiet żbaljati tal-lemin estrem Tedesk u li kienu identifikati ġew ipproċessati. Diversi nstabu ħatja u ġew ikkundannati. Dak li seħħ għandu jservi ta’ lezzjoni għad-dinja, għall-bnieden, għal kull mexxej politiku. Deċiżjonijiet politiċi li jmorru kontra l-bniedem, id-dinjità u l-umanità sħiħa jibqgħu dejjem kundannabbli. Ir-responsabbiltà tagħhom, anzi, ma tiqafx f’min ħadhom imma wkoll fuq min esegwihom u seta’ żammhom. Lezzjonijiet li d-dinja qed tkompli tittraskura. Lezzjonijiet li anki aħna, fl-abbandun tal-pedamenti morali tagħna, qed ninsew. L-ordinijiet superjuri ma jsirux leġittimi meta jkunu żbaljati, imma jibqgħu li huma. Jibqgħu fir-responsabbiltà personali ta’ min ikun wettaqhom. Lezzjonijiet li, minnhom, diversi għandhom jagħrfu li hemm verament il-konsegwenzi tal-ubbidjenzi.