L-EWROPA HIJA DIĠÀ KBIRA

1. F’dan iż-żmien li bdejna ngħixu mill-ġdid irridu nagħrfu li bħala Ewropej għandna valuri uniċi. Irridu nifhmu li dak kollu li seħħ f’dawn it-tmenin sena ta’ ħidma ma sarx ta’ xejn. Il-miri li ġew stabbiliti, u ħafna drabi milħuqa, ifakkruna li għandna storja li hija ta’ suċċess. Mhix ta’ suċċess totali jew assolut, imma hija parti minn proċess ta’ progress. Wieħed li jiddistingwi ruħu fil-konfront ta’ kontinenti oħra. Wieħed li bih sar ġid kbir lill-popolazzjoni tiegħu u li sarraf ukoll għal popli oħra. Mhux dejjem konna għalenija, u anqas fuq ir-rubini. Biss dan ma jiġġustifikax li mmorru lura lejn il-firda u l-ġlied intern.

Interessi komuni

2. F’dak kollu li seħħ f’dawn is-snin, fi ħdan l-Unjoni Ewropea mxejna ’l quddiem. Mhux biss, imma l-Ewropa saret ferm iktar l-art li tiddefendi d-demokrazija u d-drittijiet fundamentali tal-bniedem. Jingħad x’jingħad biex wieħed iċekken dak li sar u dak li qiegħed iseħħ, il-fatt jibqa’ li diversi drabi d-deċiżjonijiet jittieħdu għax hemm pożizzjoni ta’ prinċipju. Pożizzjonijiet politiċi skomdi għall-oħrajn li jridu jmorru lura għal dak li d-dinja kienet qabel bdiet l-Ewwel Gwerra Dinjija. Huwa anzi aktar ċar li hemm min għandu nteress li titkisser biex jafferma lura xi forma ta’ politika imperjalista li timponi s-saħħa militari fuq oħrajn inqas armati. L-Unjoni Ewropea dan tifhmu u ċert li tapprezza l-isfidi li għandha quddiemha.

Lura mhux ’il quddiem

3. Huwa ċar li bid-diskors li qed nisimgħu u dak li għaddej fid-dinja hemm min jaħseb li jista’ jieħu l-arloġġ lura. Sal-lum fl-Ewropa ddomina kunċett spjegat mill-filosfu u politiku Demokristjan Augusto del Noce (1910-1989) kif jiddikjara fil-ktieb L’epoca della secolarizzazione (1970). Kliemu: “Oggi invece il sentimento comune è di vivere in un’epoca nuova, separata dal passato dalla censura delle due guerre mondiali. All’idea che tutto si ripete si è sostituita l’accelerazione massima del tempo; l’adeguazione a un oggi non è più tanto il compimento dell’ieri quanto la sua negazione.” (Illum minflok il-ħsieb ġenerali huwa li wieħed qiegħed jgħix f’epoka ġdida, separata mill-passat li mmarkat ruħha bejn żewġ gwerer mondjali. Kontra l-ħsieb li kollox jirrepeti ruħu daħlek dik li tuża’ bl-iktar mod veloċi l-ħin; kif tgħix illum, li mhuwiex tant it-twettiq tal-bieraħ, imma li tinnegah.)

Il-Modern

4. F’dan huwa iktar ċar li min qiegħed jaħseb għal Donald Trump u Vladimir Putin li jistgħu jieħdu d-dinja lura ma tantx huma preċiżi jew korretti. Il-glorja apparenti passata ma teżistix. Tista’ tingħata din l-impressjoni minn dawk li jiktbu l-istorja imma fir-realtà d-dinja tal-lum hija aqwa milli kienet qabel. Aqwa għax saru diversi avvanzi li fuqhom is-soċjetà nbniet u mxiet. Dak li nutilizzaw illum huwa proprju frott tar-riflessjonijiet, fl-għarfien tal-iżbalji passati. Imxejna ’l quddiem proprju għax nafu fejn morna lura. Iktar u iktar fl-għarfien ċar li kull perjodu uman, fl-imperfezzjoni tiegħu, ikollu vantaġġi u żvantaġġi. Però ċertament li dan sar fl-Ewropa għax il-fatti jibqgħu l-fatti u mhux nintilfu nibdlu l-istorja.

MAGA

5. Il-kunċett li ngħad li l-Istati Uniti ser jerġgħu jsiru kbar huwa diġà, minnu nnifsu, nieqes fil-punt evidenti li dan il-pajjiż huwa diġà kbir. Huwa diġà dak li jiddetermina ħafna mill-politika barranija internazzjonali. Huwa diġà dak li huwa preżenti f’xenarji varji tal-globu. Huwa diġà dak li għandu ekonomija b’saħħitha li tmexxi u tinfluwenza ħafna. Huwa kontro-indikat li tiddikjara li ċkienet meta fil-fatt dan ma ġarax. Il-kumplikazzjonijiet ta’ pajjiż kbir, liberu u demokratiku ma ssolvihomx b’atti ta’ impożizzjoni fuq oħrajn. Inkella proprju dawk li ma jistgħux isarrfu f’sens. Id-dinja globalizzata llum timxi proprju għax kienu l-istess Stati Uniti li mxew b’politika li nsistew li s-suq ikun liberu u d-dazji jonqsu. Din il-libertà ispirata u ssudata mill-kunċetti kapitalisti li nbidlu maż-żmien ilkoll nafu li ma jiġux issudati bit-tariffi li jiġu dikjarati li jridu jsiru.

Kontra kull loġika

6. Kif qal tajjeb l-awtur magħruf Amerikan Michael Novak (1933-2017) fil-ktieb tiegħu The Spirit of Democratic Capitalism (1982), li hemm vantaġġi uniċi fis-sistema demokratika. Huwa jiddikjara: “The preferred democratic capitalist solution is coordination. Each system, political and economic, has something the other wants and needs. Each has power and vulnerabilities. Each loses of the bargain between them is not fair, stable and long-term.” (Is-soluzzjoni tas-sistema demokratika kapitalista preferuta hija dik tal-koordinazzjoni. Kull sistema, politika u ekonomika, għandha xi ħaġa li l-oħra trid jew għandha bżonn. Kull waħda għandha poteri u dgħjufijiet. Kull waħda titlef jekk l-iskambju bejniethom ma jkunx ġust, stabbli u fit-tul.) Hija proprju din il-linja li għamlet kbar sija lill-Istati Uniti kif ukoll lill-Unjoni Ewropea.

Wieħed irid jifhem

7. F’dan proprju wieħed irid jifhem u jibqa’ jżomm soda l-pożizzjoni tiegħu. L-Unjoni Ewropea mhijiex dgħajfa u jekk skont xi ħadd mhix tixtri prodotti mingħandu, dawn ma ġġibhomx jixtru bi gwerer kummerċjali inutili. Aktar u aktar meta l-istess tagħraf li dak li huwa għaddej huwa: l-ewwel, attentat ċar biex tkissirha; u t-tieni, li fil-proċess ser iġġib lura l-estremiżmu tal-lemin. Jekk Adolf Hitler, bejn iż-żewġ gwerer għamel politika biex iġib il-Ġermanja lura għall-potenza li suppost kellha qabel l-ewwel kunflitt, dan ma jfissirx li għandu jiġi ripetut. Anzi, kif nafu, it-tkissir tiegħu ġieb fuqna l-prezz li għadna nħallsu għalih illum. F’dan, kif nafu, meta titlaq minn idejk dak li jkollok diġà biex tieħu aktar, tispiċċa titlef dak li għandek. Proprju għalhekk li l-Ewropa tagħmel tajjeb li tifhem li għalhekk għandha fejn timraħ, però fil-fatt hija diġà kbira.