POTERE DISCRETO

1.   Il-ġimgħa li għaddiet ġie nieqes politiku Taljan li ħadem sew għal pajjiżu. Persuna li ħa ħsieb iservi b’dinjità u attenzjoni f’mument xejn faċli għall-poplu Taljan u għall-partit li ħadem u serva sew fih. Fis-6 ta’ Lulju, Arnaldo Forlani ġie nieqes f’età sabiħa ta’ 97 sena. Membru attiv fil-politika Taljana li nibtet u tat frott wara t-tmiem tal-aħħar gwerra dinjija. Membru fi ħdan id-Democrazia Cristiana ta’ Alcide de Gasperi, u iktar tard, tiegħu stess. Mexxej li dderieġa b’attenzjoni u b’diskrezzjoni sabiex ikun hemm diversi bidliet li llum ħadd m’għadu jservi. Kif kien għamel l-osservazzjoni sewwa Marco Follini (1954) sar ħafna ġid, imma ma sarx il-proċess ta’ informazzjoni u għarfien tiegħu. Kważi għal uħud ma jeżistix, jew kien fil-peġġorattiv. Mentri nafu li dan ma kienx minnu.

Mill-bidu

2.   Kien għadu kif iggradwa bħala avukat fl-1948 li ddeċieda li jibda jservi fi ħdan il-partit. Kien żmien ta’ bidla u sfidi kbar. Kien żmien li fih De Gasperi beda jqiegħed pedamenti varji li ġiebu fl-eżistenza d-demokrazija u l-kostituzzjoni tal-pajjiż. Kien iż-żmien li fih il-politika barranija ġiet iffurmata u stabbilita kontra diversi oppożizzjonijiet żbaljati. Kien iż-żmien meta l-pajjiż beda jinbena lura mill-ġdid. Kien iż-żmien meta b’dibattiti kbar fi ħdan il-partit bdiet titwettaq politika bbażata fuq id-duttrina soċjali. Dik li tieħu ħsieb iġġib fis-seħħ ġustizzja soċjali vera. Waħda li ttella’ ’l fuq lil dawk l-iktar lura. Dik li tat ħafna mportanza lill-bdiewa, li ngħataw artijiet varji fi proprjetà biex tiġi kkultivata aħjar. Dik li bdiet proċess ta’ industrija li ssarraf f’pożizzjonijiet ġodda. Proċess li mill-bidu beda joħroġ lill-pajjiż mill-ħsara u d-diżastri li l-lemin estrem tal-Faxxiżmu kien wettaq.

Fiċ-Ċentru

3. Forlani kien il-politiku li serva fit-triq tan-nofs tal-moderazzjoni. Kien dak li kien parti minn diversi proċessi interni fil-partit, fosthom dawk marbuta ma’ Iniziativa Democratica u La Base. Kien preżenti ma’ diversi ismijiet li llum forsi nistgħu napprezzaw aktar. Kien hemm fid-diffikultajiet bejn Giuseppe Dossetti (1913-1996) u De Gasperi. Kien flimkien ma’ Aldo Moro (1916-1978), Mariano Rumor (1915-1990), Giulio Andreotti (1919-2013), Flaminio Piccoli (1915-2000), Amintore Fanfani (1909-1999) fil-ħidma. Ismijiet li wħud qatt ma semgħu bihom, oħrajn jafu biċċiet minnhom imma li fil-fatt ħadmu sabiex mexxew ’il quddiem pajjiżhom fil-kumplikazzjonijiet li sabu ruħhom fihom. Bnedmin li huwa kien magħhom fil-qalba ta’ ħafna, u li bena esperjenza politika unika fiċ-ċentru moderat.

Fil-bilanċ politiku

4. Sandro Fontana (1936-2013) jgħid hekk dwaru: “La posizione ‘mediana’ che Forlani ha saputo mantenere per circa mezzo secolo all’interno delle vicende politiche italiane e alla guida della DC è anche il frutto dell’attenzione che egli ha sempre portato ai cedi medi e ai loro problemi. Tale atteggiamento non discendeva solo all’interclassismo teso a ridurre le distanze tra ricchezza e povertà.” (Il-pożizzjoni fin-nofs ta’ Forlani kienet intelliġenti biex iżomm għal madwar ħamsin sena fi ħdan l-eventi politiċi Taljani u fit-tmexxija tal-partit tad-DC, imma wkoll frott tal-attenzjoni li huwa għaraf jagħti dejjem lill-klassi tan-nofs u l-problemi tagħha. Din il-pożizzjoni ma kinitx ġejja biss mill-pożizzjoni interklassista ndirizzata biex tnaqqas id-distanza bejn is-sinjurija u l-faqar.) U proprju minħabba hekk huwa sab ruħu Prim Ministru tal-pajjiż u serva f’diversi ministeri prestiġġjużi, fosthom dawk tal-Affarijiet Barranin.

Għaqli u deċiż

5.   Kien il-bniedem li rnexxilu, anki fl-iktar sitwazzjonijiet skabrużi, li jara sewwa l-fatti. Anzi, kif dan l-awtur jgħidilna: “ ... a collocare gli eventi sempre in una filosofia serena, un pò fredda all’apparenza ma in realtà intrisa di fede e certo corredata dalla lettura assidua dei testi sacri e dei grandi autori cristiani.”. Kellu kultura soda warajh, u waħda Nisranija wkoll. Kien, f’dan, il-bniedem li ħa t-tmexxija tal-parti wara l-eventi traġiċi tal-qtil tal-ħabib tiegħu Aldo Moro. Dawk il-mumenti mmarkaw il-partit, speċjalment f’dawk li kienu jafuh u li ħadmu miegħu. Kien hu li rnexxilu jżomm il-partit fuq il-linja tal-ħidma biex jibqa’ jikber, u fl-istess ħin, id-demokrazija fil-pajjiż tibqa’ tiġi garantita. Kien hu li, b’alleanza differrenti mal-Partit Soċjalista ta’ Bettino Craxi (1934-2000), għaraf jimxi fi staġun politiku ieħor. Wieħed mimli b’sofferenzi, imma li kellu jsir, u hu kien il-bniedem li serva.

Il-Partit

6. Kien dak li fehem li l-partit jista’ jibqa’ jaħdem jekk jibqa’ organizzat verament. Kellu quddiemu Partit Komunista Taljan li fuq dan kellu abbiltajiet kbar. Ferm iktar dixxiplinat u ferm iktar attent għar-realtajiet li kienu qed jiżviluppaw post l-omiċidju ta’ Moro. Kien hu li ġieb lura ’l-partit biex imiss mat-territorju u jżid it-tesserati u l-ħidma fid-diversi bliet u rħula Taljani. Żamm lill-partit sod elettoralment, anke jekk kien hemm l-għarfien li t-tiġdid intern ma kienx f’pożizzjoni jsir proprju għax l-istabilità talbet iktar minn dawk li kienu ilhom iservu. Imma huwa baqa’ attent u għaref f’kif jista’ jeżerċita l-politika f’pajjiż li kien sar iktar żviluppat u kkumplikat. Iktar u iktar fil-proċessi legali li ‘mani pulite’ ġiebu magħhom.

Wieħed jifhem

7. Dan kollu huwa ferm iktar ċar fil-ktieb Potere discreto ta’ Sandro Fontana, li għażilt bħala titolu għal dan l-artiklu. Ktieb mimli informazzjoni u ntervisti li sarulu. Ktieb tajjeb ħafna, li wieħed jagħmel sewwa li jaqra. Wieħed li minnu jifhem iktar proprju f’dan li l-Istat Taljan ħabbar luttu nazzjonali u funeral statali. Mhux biss, ċertament għax kien Prim Ministru tal-pajjiż, imma iktar għas-servizz li huwa renda. Servizz uniku f’eżempji ta’ politika tajba. Servizz għas-sewwa u li flimkien ma’ oħrajn taw ħajjithom, mhux għall-vanaglorja, imma sabiex iwettqu l-ġid lill-proxxmu tagħhom. Bniedem li għen lilna wkoll fil-mumenti diffiċli tad-demokrazija tagħna. Minn qalbna, għalhekk, insellmulu.