L-ARTI TAL-POSSIBBLI

1.   F’parti mill-ktieb tiegħu In Search of Politics (1999), Zygmunt Bauman (1925-2017), is-soċjologu u filosfu Pollakk jagħmel il-punt li waqt li oħrajn għandhom iktar libertà fid-deċiżjonijiet tagħhom, il-politiku mhuwiex, anzi, marbut minn dawk pragmatiċi. Fejn irid jieħu l-linja ta’ dak li huwa sewwa, u fl-istess ħin, jagħraf fejn jista’ jasal. Jikkumbatti din il-marda li daħlet iktar: il-marda li fil-politika wieħed jagħmel mhux dak li huwa ta’ ġid, imma dak li jista’ jaħseb li jaqbel lilu. L-esperjenza politika, il-qari ta’ ħidmet il-bniedem jiftħu l-għajn ta’ dawk li jridu jkunu mexxejja ġusti. Dawk li jridu jrabbu iktar fihom l-għarfien ta’ dak li huwa bi dritt u dak li huwa bi pjaċir.

Il-vot tal-Erbgħa

2.   Dan ġie iktar quddiemi tul din il-ġimgħa, fl-aħħar ġurnata meta vvutajna fuq il-mozzjoni mressqa mill-Oppożizzjoni. Quddiem din l-inabilità politika attwali li ma tifhimx x’kellha twettaq u x’għadha, fil-fatt, fil-ħin li twettaq. L-esperjenza fil-Kamra tad-Deputati u bħala membru tal-Eżekuttiv tal-pajjiż turik li hemm mumenti ta’ prinċipju u oħrajn fejn wieħed irid jasal f’kompromess. Hemm mumenti meta trid toqgħod pass lura u tagħraf li altru x’taħseb int, u altru x’inhuma jaħsbu ta’ madwarek fis-soċjetà. Altru dak li tgħidlek rasek, u altru dak li għandek quddiemek. Proċess li kont qiegħed nittama li wara seba’ xhur skorruti, ir-raġuni kellha tirbaħ. Kellha tegħleb kull forma ta’ idea jew preġudizzju. Anki jekk wieħed ried jagħmel il-punt li m’għandux ikollna daqshekk inkjesti, xorta dan ma kienx il-każ li fih twettqu.

Kull min imexxi jiltaqa’

3.   Kull min, b’xi mod, mexxa pajjiż jew ministeru jaf li ser jiġi, jew diġà ġie, fil-mument meta jrid jagħżel. Meta jrid imexxi l-quddiem id-dipartimenti varji sabiex isiru dawn l-inkjesti. Xi drabi wieħed jitlaq mill-punt fl-għarfien sħiħ li jista’ jġib aktar dak li jista’ jkun għaddej għad-dawl tal-poplu u tal-gazzetti, li rari mhumiex formidabbli. Inkella li jimmaġina li b’daqshekk qiegħed jammetti. “Jaċċetta” li hemm dak li huwa żbaljat u ma ġiex ikkontrollat. Biss, hemm kunsiderazzjoni akbar, u dik hija l-fiduċja li l-poplu għandu bżonn biex jibqa’ jafda s-sistema u lil min imexxiha. Mhux biss, imma fiha wkoll l-effett salutari li l-ministru jkun qiegħed jiddistakka ruħu. Juri li huwa parti mill-elettorat, u jrid huwa wkoll ikun jaf iktar dak li ġara. Dan proċess li ħafna għaddew minnu, u fih skumditajiet politiċi varji, imma fl-esperjenza huwa wieħed li minnu titgħallem.

Ma kienx hemm bżonn

4.   F’pajjiż “normali”, ma kienx hemm bżonn li l-Oppożizzjoni tasal biex tressaq mozzjoni parlamentari dwar dan. Ir-raġuni, li nagħrfu li ma tridx forza għax waħedha tirbaħ, kellha tkun diġà, minnha nfisha, biżżejjed. Fil-każ inkwistjoni, dan iż-żagħżugħ, membru onest u twajjeb tas-soċjetà tagħna, Jean Paul Sofia kien jixraqlu li mill-ewwel tittieħed deċiżjoni biex ikun hemm inkjesta mmexxija minn esperti fis-suġġett. Kien ikun iktar għaqli għal diversi raġunijiet, iktar u iktar mal-ġbir tal-fatti li, ħafna drabi, joħorġu aħjar meta t-traġedja tkun għadha kif seħħet. Imma anki kieku f’dan, meta ma ttiħditx, u ladarba l-inkjesta maġisterjali qegħda tieħu l-ħin tagħha, u terġa’ ma kinitx lesta wara sitt xhur, kien ċertament ferm iktar u iktar għaqli li ssir.

Seduta sofferta

5.   Pajjiż immexxi mir-raġuni u mill-moderazzjoni kien jagħraf, fl-arti tal-possibbli, li kellu quddiemu l-bibien politiċi miftuħa. Kien, f’dan, ċertament iktar soffert u fil-livell ta’ “tortura” umana qawwija dak li rajna quddiemna fis-seduta ta’ nhar l-Erbgħa. Għax ladarba l-ġimgħa ta’ qabel, fis-seduta tal-Ħamis dedikata għall-Oppożizzjoni darba kull tlett xhur, dan kien dibattut. Hemm, il-pożizzjoni kellha diġà, minnha nfisha tiċċaqlaq mingħajr il-bżonn ta’ vot. Proprjament, anzi, il-Gvern kellu f’idejh l-għażla qabel li jġib il-mozzjoni tal-Oppożizzjoni għad-diskussjoni fl-aġenda normali parlamentari. Imma tant tħawdet il-pożizzjon, u tant l-arti tal-possibbli ma ġietx imħaddma, li ġejna fil-pożizzjoni traġika li rajna. Tgħid le, u tinsisti iktar li tiddikjara proprju dan quddiem il-familjari, li f’ġisimhom għandhom qalb tal-laħam, li però ngħatalhom hemm, ġo fiha, is-sejf tat-tradiment. Dan kien mill-iktar żbaljat, u ħadd ma jlum ir-reazzjoni tagħhom.

Effetti

6.   Kien mill-iktar naturali li, l-għada, il-poplu ma setax jemmen kif deċiżjoni politika bħal din ma ġietx meħuda qabel kif kienet għadha f’pożizzjoni li ssir. Ma setax jemmen li l-punt wasal fejn wasal, u fehem li l-Istat Malti jixraqlu għaqal u direzzjoni fl-arti tal-possibbli li mhuwiex jara. Jekk, kif qed naraw, hemm terz tal-elettorat li qiegħed jinsisti li ma jiħux sehem fid-demokrazija tagħna u jivvota, b’dan mhux sejjer jonqos, imma jiżdied. Iktar u iktar meta l-bnedmin għarfu li din mhix deċiżjoni politika ta’ partiti, imma hija waħda mill-iktar umana. Il-kummenti u d-diskusjonijiet fi-toroq kienu ndirizzati lejn dan in-nuqqas ta’ għarfien li nkjesta mhix deċiżjoni żbaljata, imma waħda li tagħmel il-ġid. Waħda li tistabbilixxi, minnha nfisha, jekk id-deċiżjonijiet kinux korretti jew le.

Eżerċizzju fil-verità

7. Dan kien iktar għaqli u sewwa proprju għax m’għandniex nafdaw kollox fuq idea waħda, jew opinjoni legali marbuta mal-Kodiċi Kriminali, imma li tiftaħ ferm iktar l-orizzonti. Fir-realtà, wieħed jifhem ċar li min huwa fil-poter u r-responsabbiltà demokratika jrid ikollu l-verità spalla ma’ spalla miegħu. Mingħajrha, il-pajjiż ma jimxix ’il quddiem. Hija l-linja li turi l-livell għoli, jew baxx, tas-sistema kif imħaddma fiha. Anki jekk, kif qed naraw, il-verità mhix prijorità u hija skomda, xorta, politikament, kien jaqbel li ssir. Iktar u iktar quddiem din l-omm li qegħda tinsisti, ġustament, quddiem l-imħallef politiku. Il-pragmatiżmu politiku kien, u għandu, waħdu jmexxik ukoll għal dan. Il-fatti dawk huma, u l-poplu tkellem u għadu jinsisti li ssir inkjesta pubblika. Tajjeb li ssir fl-arti tal-possibbli, u dan l-iktar f’ġieħ is-sewwa u l-verità li tant għandna bżonn.