1. Ftit jiem oħra, fis-6 ta’ Lulju, infakkaru l-488 sena mill-mewt tal-qaddis Ingliż Sir Thomas More. Persuna unika fil-valuri, fl-ideat, fil-kitba. Wieħed li jibqa’ mfakkar f’diversi aspetti. Il-bniedem, fuq kollox, li żamm mal-prinċipji tiegħu. Ma bidilx fehmtu għax kien jaqbillu fil-pożizzjoni li kien maħtur fiha, l-ogħla kariga fir-Renju Unit ta’ Enriku VIII. Żmien turbolenti imma li fih, ħafna drabi, l-irġiel jiddistingwu ruħhom. L-għażliet tiegħu jibqgħu ta’ ispirazzjoni, speċjalment għal dawk li jridu jservu tajjeb fil-ħajja pubblika. Patrun tad-deputati u li kull min jidħol fil-Kamra, huwa u jħares fuq id-dħul min-naħa tal-Oppożizzjoni, jara pittura mill-isbaħ tiegħu.
X’kien?2. Enriku VIII u s-segwaċi tiegħu xlewh bi tradiment. Hu li kien serv fidil tal-Istat u tal-Fidi Nisranija ġie proċessat u kkundannat. Dik kienet l-iskuża legali li għaliha ressqu wkoll xhud lil Richard Rich, li xehed bi żlealtà u falsità kontra More. Il-bniedem li ġie ppremjat f’pożizzjonijiet fl-Istat proprju minħabba dan l-aġir u l-persekuzzjoni li wettaq kontra diversi Kattoliċi. L-istorja turi, anzi, kif dak il-film minsi, A Man For All Seasons (1966) ta’ Fred Zinneman jesprimi tant tajjeb: li altru dak li deher, u altru dak li kien. Fil-proċess, More kien it-traditur u Rich l-eroj. Fl-istorja, proprju l-kontra. Lezzjoni ċara għal min irid jaħdem għas-sewwa fl-avversitajiet li jsib. Dak li jrid imur kontra l-kurrent biex iseħħ dak li huwa tajjeb.
Eżempji
3. Fil-fatt, dawn il-persuni jirrappreżentaw ripetizzjoni kostanti fil-ħajja tal-bniedem. Ċiklu li, żmien wara żmien, joħroġ lura fid-dinja pubblika u politika. Dawk li jżommu mal-prinċipju, anke jekk jafu li ser jiġu mwarrba u attakkati fuq naħa, u fuq l-oħra dawk li lesti jibdlu fehmthom, ħidmiethom biex jakkwistaw. Dawk li jibqgħu sodi fl-ideat u jirrispettaw lill-oħrajn, anke jekk ikunu jafu li ser ikunu żvantaġġjati, u dawk li lesti joħorġu sejf u jdaħħluh f’dahar ħaddieħor, għax b’daqshekk jaħsbu li ser javvanzaw u jakkwistaw. Mhux il-kuxjenza ta’ kull persuna tingħata widen minnu. Mhux kull bniedem għandu fih l-għarfien ta’ dak li huwa tajjeb, dak li huwa ħażin. Jew li jagħraf dak li hu ġust minn dak li huwa nġust. Kull bniedem, f’ħidmietu juri dak li hu. Kif qrajna din il-ġimgħa: “Mill-frott tagħhom tagħrfuhom. Jaqaw jiġbru għeneb mix-xewk, jew tin mill-għollieq? Hekk kull siġra tajba frott tajjeb tagħmel, imma s-siġra l-ħażina frott ħażin tagħmel.” Gwida universali, unika, u li kull min isegwiha ma jagħlix, għax jaf li aħjar ma jiħux dak li jiġi għandu minn toroq żbaljati.
Il-kumplikat
4. F’dan il-proċess, li fih hija l-lealtà lejn il-verità li tgħarbel u xxaqleb naħa jew oħra. Jekk intix lest timxi magħha jew li tiċħadha. Mhux biss, imma kif jiġrilhom dawk li jkunu fil-poter: jibdew jaraw ta’ madwarhom u jfaħħruhom, anki fuq dak li m’għandhomx. Jgħidulhom kemm huma tajbin, anke fejn ikunu żbaljaw. Flok jiftħulhom għajnejhom, iżidulhom fl-għamad. Flok jgħidulhom il-verità, jidħlu fil-proċess li jaħbuha. Dawk li jistgħu jkunu ta’ gwida jispiċċaw mhumiex. Dawk li jistgħu jgħinu, minflok ikomplu jikkumplikaw. It-tiranni u dawk il-mexxejja mimlija bihom infushom faċli jaqbdu din ir-rotta. Faċli jidħlu fil-ħsieb li flok taffronta l-fatt trid, b’xi mod, tasal għall-kompromess li jħallik hemm, flok jibdlek.
Alexander Baunov (1969)
5. Ftakart f’dan waqt li qrajt artiklu interessanti fil-Financial Times ta’ dan l-awtur. It-titlu kien dan: Russia rebellion blurs the line between patriots and traitors. Kif Vladimir Putin u Yevgeny Prigozhin jidhru llum fid-dinja wara dak kollu li ġara u għadu għaddej bejniethom. Fis-sens, l-ewwel, li hemm wieħed minnhom li hu patrijota u l-ieħor traditur. Jew it-tnejn jistgħu jakkużaw lil xulxin li l-ieħor ittradih. Baunov jgħid: “Putin has avoided the worst-case scenario: civil war-style clashes between “patriots”, bloodshed and the shelling of cities by the army.” Dan għax Putin appella lill-armata biex tikkumbatti lit-tradituri tal-kumpanija militari Wagner. Mentri Prigozhin faħħar lill-eroj patrijottiċi tal-Wagner fil-ġlieda tagħhom biex jibdlu dak li qiegħed jagħmel “ħsara” lill-poplu Russu.
It-tmiem?
6. Ma hemmx dubju li dawn iż-żewġ persuni kienu ħbieb ta’ xulxin. Putin iddependa ħafna fuq ħidmet Prigozhin f’din il-gwerra nġusta li telaq fiha. Is-suċċessi militari ta’ wieħed kienu jiddependu mill-ieħor. Sakemm kollox kien sejjer tajjeb kienu t-tnejn patrijoti. Sakemm wieħed kien qiegħed jikkumbatti u l-ieħor jibgħat it-truppi, kollox kien għaddej. Imma issa l-pożizzjoni nqalbet. Min ittradixxa lil min, kull naħa tipponta s-subgħa. Ħadd minnhom, ċertament, ma jista’ jgħid li segwa l-pariri ta’ Sir Thomas More. Ħadd minnhom, ċertament, ma jista’ jgħid li segwa l-pariri ta’ Sir Thomas More. It-tnejn iħobbu l-poter, u t-tnejn lesti li jużaw is-sejf. Ħadd minnhom m’hu leali lejn is-sewwa u l-verità. It-tnejn ġejjin mill-istess ambjenti. Persuni li sakemm jibqgħu ħajja ser jibqgħu moħħhom f’xulxin. Dak li ġie skansat illum, għada pitgħada jrid joħroġ lura. Il-forza militari li kellhom, issa hija żarmata.
Niftakru
7. Waqt li sejrin lejn is-6 ta’ Lulju niftakru li l-politika tagħti minn kollox: dawk fis-sewwa u dawk li jġibu d-dnewwa. Pajjiżna wkoll għandu iktar x’jitgħallem minn dan. Jifhem li, fl-għażliet li jagħmel, iqis lil min jagħti frott tajjeb u min le. Jifhem li altru dawk li jgħidu ħafna u ma jwettqu xejn u dawk li, fis-silenzju, jirnexxilhom jibdlu għat-tajjeb. Iqisu dak li sar u jaraw jekk kienx temporanju jew baqax maż-żmien. Jekk deher li ser jagħti l-frott u baqa’ ma tax. Jekk fil-fatt tax. F’dan, ċertament tajjeb li wieħed jifhem liema huma l-veri patrijotti u liema huma t-tradituri ta’ pajjiżna.
3. Fil-fatt, dawn il-persuni jirrappreżentaw ripetizzjoni kostanti fil-ħajja tal-bniedem. Ċiklu li, żmien wara żmien, joħroġ lura fid-dinja pubblika u politika. Dawk li jżommu mal-prinċipju, anke jekk jafu li ser jiġu mwarrba u attakkati fuq naħa, u fuq l-oħra dawk li lesti jibdlu fehmthom, ħidmiethom biex jakkwistaw. Dawk li jibqgħu sodi fl-ideat u jirrispettaw lill-oħrajn, anke jekk ikunu jafu li ser ikunu żvantaġġjati, u dawk li lesti joħorġu sejf u jdaħħluh f’dahar ħaddieħor, għax b’daqshekk jaħsbu li ser javvanzaw u jakkwistaw. Mhux il-kuxjenza ta’ kull persuna tingħata widen minnu. Mhux kull bniedem għandu fih l-għarfien ta’ dak li huwa tajjeb, dak li huwa ħażin. Jew li jagħraf dak li hu ġust minn dak li huwa nġust. Kull bniedem, f’ħidmietu juri dak li hu. Kif qrajna din il-ġimgħa: “Mill-frott tagħhom tagħrfuhom. Jaqaw jiġbru għeneb mix-xewk, jew tin mill-għollieq? Hekk kull siġra tajba frott tajjeb tagħmel, imma s-siġra l-ħażina frott ħażin tagħmel.” Gwida universali, unika, u li kull min isegwiha ma jagħlix, għax jaf li aħjar ma jiħux dak li jiġi għandu minn toroq żbaljati.
Il-kumplikat
4. F’dan il-proċess, li fih hija l-lealtà lejn il-verità li tgħarbel u xxaqleb naħa jew oħra. Jekk intix lest timxi magħha jew li tiċħadha. Mhux biss, imma kif jiġrilhom dawk li jkunu fil-poter: jibdew jaraw ta’ madwarhom u jfaħħruhom, anki fuq dak li m’għandhomx. Jgħidulhom kemm huma tajbin, anke fejn ikunu żbaljaw. Flok jiftħulhom għajnejhom, iżidulhom fl-għamad. Flok jgħidulhom il-verità, jidħlu fil-proċess li jaħbuha. Dawk li jistgħu jkunu ta’ gwida jispiċċaw mhumiex. Dawk li jistgħu jgħinu, minflok ikomplu jikkumplikaw. It-tiranni u dawk il-mexxejja mimlija bihom infushom faċli jaqbdu din ir-rotta. Faċli jidħlu fil-ħsieb li flok taffronta l-fatt trid, b’xi mod, tasal għall-kompromess li jħallik hemm, flok jibdlek.
Alexander Baunov (1969)
5. Ftakart f’dan waqt li qrajt artiklu interessanti fil-Financial Times ta’ dan l-awtur. It-titlu kien dan: Russia rebellion blurs the line between patriots and traitors. Kif Vladimir Putin u Yevgeny Prigozhin jidhru llum fid-dinja wara dak kollu li ġara u għadu għaddej bejniethom. Fis-sens, l-ewwel, li hemm wieħed minnhom li hu patrijota u l-ieħor traditur. Jew it-tnejn jistgħu jakkużaw lil xulxin li l-ieħor ittradih. Baunov jgħid: “Putin has avoided the worst-case scenario: civil war-style clashes between “patriots”, bloodshed and the shelling of cities by the army.” Dan għax Putin appella lill-armata biex tikkumbatti lit-tradituri tal-kumpanija militari Wagner. Mentri Prigozhin faħħar lill-eroj patrijottiċi tal-Wagner fil-ġlieda tagħhom biex jibdlu dak li qiegħed jagħmel “ħsara” lill-poplu Russu.
It-tmiem?
6. Ma hemmx dubju li dawn iż-żewġ persuni kienu ħbieb ta’ xulxin. Putin iddependa ħafna fuq ħidmet Prigozhin f’din il-gwerra nġusta li telaq fiha. Is-suċċessi militari ta’ wieħed kienu jiddependu mill-ieħor. Sakemm kollox kien sejjer tajjeb kienu t-tnejn patrijoti. Sakemm wieħed kien qiegħed jikkumbatti u l-ieħor jibgħat it-truppi, kollox kien għaddej. Imma issa l-pożizzjoni nqalbet. Min ittradixxa lil min, kull naħa tipponta s-subgħa. Ħadd minnhom, ċertament, ma jista’ jgħid li segwa l-pariri ta’ Sir Thomas More. Ħadd minnhom, ċertament, ma jista’ jgħid li segwa l-pariri ta’ Sir Thomas More. It-tnejn iħobbu l-poter, u t-tnejn lesti li jużaw is-sejf. Ħadd minnhom m’hu leali lejn is-sewwa u l-verità. It-tnejn ġejjin mill-istess ambjenti. Persuni li sakemm jibqgħu ħajja ser jibqgħu moħħhom f’xulxin. Dak li ġie skansat illum, għada pitgħada jrid joħroġ lura. Il-forza militari li kellhom, issa hija żarmata.
Niftakru
7. Waqt li sejrin lejn is-6 ta’ Lulju niftakru li l-politika tagħti minn kollox: dawk fis-sewwa u dawk li jġibu d-dnewwa. Pajjiżna wkoll għandu iktar x’jitgħallem minn dan. Jifhem li, fl-għażliet li jagħmel, iqis lil min jagħti frott tajjeb u min le. Jifhem li altru dawk li jgħidu ħafna u ma jwettqu xejn u dawk li, fis-silenzju, jirnexxilhom jibdlu għat-tajjeb. Iqisu dak li sar u jaraw jekk kienx temporanju jew baqax maż-żmien. Jekk deher li ser jagħti l-frott u baqa’ ma tax. Jekk fil-fatt tax. F’dan, ċertament tajjeb li wieħed jifhem liema huma l-veri patrijotti u liema huma t-tradituri ta’ pajjiżna.
No comments:
Post a Comment