1. Il-ħsieb irid jiġi kkultivat, immaturat, mgħejjun sabiex jikber u jrendi l-ġid lill-bniedem. Mingħajr din l-attività nitilfu ħafna minn dak li aħna għandna nkunu verament. Dan sija fil-persuna tagħna stess: min aħna u fejn nimmiraw li nkunu, kif ukoll f’dik tas-soċjetà li ngħixu fiha, f’dik li rriduha tkun. Nistgħu nkunu ordinati, organizzati, attivi u nħarsu ’l quddiem bħala umani. Nistgħu nassiguraw li kemm jista’ jkun naġixxu sewwa fil-ħsieb li kull azzjoni tajba jew ħażina li nwettqu, biha ser naffettwaw lill-oħrajn, l-ambjent soċjali fis-sħiħ. Att tajjeb, fih innifsu, imiss lilna direttament. Inħossuna aħjar u nafu li mixjin fit-triq it-tajba. Dan imiss, direttament u indirettament, lil dawk li huma madwarna.
Kif għandna nkunu
2. Il-bniedem ilu sekli sħaħ jiddibattu u jikteb f’kif jaħseb li hu l-aħjar mod li bih is-soċjetà tiġi mibnija u organizzata. Uħud dehru li qed jitkellmu mingħajr kuntest jew realtà. Imma diversi kienu qed jirriflettu fuq is-sitwazzjonijiet soċjali u politiċi li kienu fihom. Uħud aċċettaw dak li kien hemm u b’pariri ppruvaw jibdlu lir-renjanti, lil dawk li kellhom il-poter assolut f’idejhom. Oħrajn ħolmu b’soċjetà ġdida differenti, qisu d-dinja setgħet tibda ddur mill-ġdid. Proġetti li wara Sir Thomas More (1478-1535), bil-ktieb tiegħu Utopia (1513) ġew ikklassifikati bħala ‘utopistiċi’. Dawk li wħud raw, f’dak li dan il-qaddis kiteb, il-proġett ta’ soċjetà li ma tistax tieħu l-ħajja. Dan għax għalkemm mibnija fuq premessi u intenzjonijiet mimlija bil-valuri, kienet qed tinjora lill-bniedem f’dak li hu u f’dak li l-istorja għaġnitu li jkun.
Xorta waħda
3. Warajh ġew diversi bi proġetti politiċi li wħud ġew implimentati f’termini puristi u oħrajn le. Karl Marx u d-dixxendenti tiegħu għaddew minn dan. Dak li seħħ fl-Unjoni Sovjetika hemm min jgħid li ma kienx it-twettiq kif kellu jkun, oħrajn le. Il-fatt però jibqa’ li miegħu ġew diversi oħrajn, f’reazzjonijiet varji, bl-isfumaturi żbaljati li n-Nażiżmu u l-Faxxiżmu ġiebu magħhom. Ħolm ta’ soċjetà perfetta, mibnija fuq is-suppost bnedmin perfetti u puri. Direzzjonijiet varji li meta mfassla fuq utopiji imprattikabbli, u inzi aktar indirizzati fuq kunċetti anti-umani, li jmorru kontra n-natura u d-dinjità tal-bniedem, ifallu. Xorta hemm diversi atti li saru li wieħed irid jikkonsidra u jeżamina sabiex jifhem x’effett u x’impatt kellhom fuq l-istorja u l-Istati. Xorta aktar li l-bniedem ma qatax qalbu milli jittama li huwa kapaċi jibni proġett utopiku li huwa iktar realistiku minn oħrajn qablu jew miegħu.
Wieħed għandu jistaqsi
4. F’dan, quddiem il-fallimenti ta’ proġetti politiċi fuq il-lemin u fuq ix-xellug fl-estremiżmi tagħhom, fil-puriżmi apparenti tagħhom, hemm pożizzjonijiet li żviluppaw. Iktar u iktar f’dawn it-tmenin sena mit-tmiem tal-aħħar gwerra dinjija jidher li barra l-paċi u l-organizzazzjoni nterna Ewropea waqfu dawk li kitbu kotba utopiċi ġodda kif nafuhom. Id-domanda li però baqgħet tiġi mistoqsija f’moħħ diversi, u hekk għadha. Ideat u kunċetti li l-perit u filosfu Amerikan Richard Buckminister Fuller (1895-1983), fil-ktieb miġbur mid-dixxendenti Utopia or Oblivion (2008) iħares fihom. Ktieb li, fl-introduzzjoni tiegħu, jibda b’dawn il-kliem: “All of humanity now has the option to “make it” successfully and sustainably, by virtue of our having minds, discovering principles and being able to employ these principles to do more with less.” (L-umanità kollha issa għandha l-għażla li “tirnexxi” b’suċċess u b’sostenibilità, bil-gwida li nidderieġu l-imħuħ tagħna biex jiskopru prinċipji li bihom ikunu kapaċi jwettqu iktar b’inqas.”
Dibattitu kontinwu
5. F’dan il-punt, fin-nuqqas ta’ kunċetti ġodda “utopistiċi” sibt ktieb interessanti li jiddibatti dan kollu fi sfond iktar preċiż u miftuħ: passat, preżent u futur. Il-ktieb Occidente senza utopie (2016) fih is-sabiħ ta’ żewġ trattati ta’ bnedmin intelliġenti u li huma akkademikament u politikament impenjati. Qrajt dak li l-istoriku u politiku Paolo Prodi (1932-2016), (li kien jiġi ħu l-ex Prim Ministru Taljan Romano Prodi), kif ukoll dak li l-filosfu u politiku Massimo Cacciari (1944) kitbu. It-tnejn b’linji etiċi differenti, imma jaqblu li hemm bżonn li l-bniedem jibqa’ joħlom u jħares ’il quddiem. Mingħajr dan, il-bniedem u s-soċjetà li jgħix fiha, imorru lura. Element neċessarju fl-eżistenza umana.
Ideat
6. It-tnejn huma trattati fi sfond akkademiku qawwi, però b’ħafna għerf politiku li tawhom l-esperjenzi diretti rispettivi tagħhom. Dawk li fil-ħajja tagħhom it-tnejn jindikaw li għad hemm lok għall-Utopija u li għad hemm bżonn ta’ bnedmin li jħarsu ’l quddiem f’dak li s-soċjetà għandha tkun. Difatti Cacciari jgħidilna hekk, fi kliem mill-iktar rilevanti għal-lum: “Sicurezza e pace non potranno mai essere garantite se Politica e Accademia non celebreranno indissolubili nozze. È la natura stessa dell’impresa scientifica a esigerle.” (Is-sigurtà u l-paċi ma jistgħu qatt ikunu garantiti jekk il-Politika u l-Akkademja ma jiċċelebrawx żwieġ li ma jinħallx. Huwa min-natura stess tal-kunċett xjentifiku li jitlobha.) Punti li jfakkruna iktar li jekk dan ma jsirx ser ikollna iktar politika amministrattiva, kif diversi uffiċjali tal-Gvern jissugraw li jkunu, minn dawk li kapaċi jibnu soċjetajiet aqwa milli għandna.
Sewwa nittamaw
7. F’dan, f’soċjetà fejn il-politika abbandunat l-ideoloġija taħt il-ħsieb li m’għadhiex iktar rilevanti, wieħed jistaqsi jekk dan huwiex minnu jew huwiex ir-raġuni ta’ deklin b’mod partikolari magħna li ninsabu fl-Oċċident. Dan fis-sens li għad għandna partiti politiċi li għandhom kunċett ċar fil-politika tagħhom ta’ x’tip ta’ soċjetà għandu jkollna. Meta wieħed jistaqsi l-politika xi trid twettaq ma ssibx linja sħiħa bażata fuq prinċipju etiku uniku, imma varjetà ta’ ideat li ħafna drabi anqas ma jiffunzjonaw jew jistgħu jiffunzjonaw flimkien. Dan iktar u iktar fid-dawl tal-fatt li fl-għażla li ġejja, il-Gvern irid iżomm il-poter f’idejh taħt il-messaġġ indirett li huwa hu biss li kapaċi jamministra tajjeb il-pajjiż, u huwa minħabba dan li jista’ jkun hemm xi forma ta’ progress.
L-Isfida u l-Proposta
8. F’dan, ovvjament, għal min irid iħares li jibni pajjiż oċċidentali bħal tagħna li jkollu kunċett ta’ ‘Utopia’ pożittiv u ċar ġej minn isfel għal fuq ċert li jagħraf li għandu s-sogru qawwi li jiġi akkużat li dan huwa fil-ħolm li ma jitwettaqx. F’dan wieħed irid jistaqsi ma’ dawn l-awturi proprju kemm hemm lok għat-tama. Cacciari, fil-ħsieb tiegħu, jgħidilna hekk: “Filone, soprattutto in Quod deterius, era giunto quasi a identificare essenza dell’uomo e speranza: ‘che cosa è più proprio dell’uomo della speranza? ‘solo chi è capace di sperare è uomo, il disperato non è uomo. Vivere è vivere nella speranza ripeterà Agostino. Ma la fondatezza della speranza è più entrambi “gioia prima della Gioia”, e proviene dalla fede in Lui.” (Filone, il-filosfu Lhudi, l-iktar fil-ktieb tiegħu Quod deterius potiori insidiari soleat, jasal viċin l-essenza tal-bniedem u t-tama: ‘x’inhuwa l-iktar proprju fil-bniedem mit-tama? Huwa dak biss li kapaċi jittama li huwa bniedem; l-iddisprat mhuwiex hekk. Li tgħix huwa li tgħix bit-tama, jirrepeti Santu Wistin. Imma l-bażi tat-tama hija iktar f’daqqa, hija “l-ferħ qabel il-Ferħ” u ġejja mill-fidi f’Alla.) F’dan nibqa’ nittama li nkun kontributur lejn proġett politiku ċar u futur. Nibqa’ nħoss fija l-ferħ qabel il-Ferħ li dan jista’ jsir għax hemm bażi fuq x’jista’ jsir. Għax l-agħar, minnu nnifsu, jattakka l-aħjar.
25.11.25
JAQTAGĦULHOM L-GĦATX BL-ILMA TAL-PERŻUT
1. Fis-soċjetà li ngħixu jidher li qed ninsew għala aħna dak li aħna, l-identità sħiħa tagħna. Dik ta’ poplu, nazzjon u Stat demokratiku. Nitkellmu ħafna dwar l-ekonomija u l-flus iġġenerati minnha imma ninsew ir-raġuni warajhom. Il-Gvern jiddikjara li huwa hu l-bidu u t-tmiem ta’ dan kollu. Irid jipperswadina kemm, minn meta hemm hu fit-tmun, kollox sejjer tajjeb. Kemm, anzi, hu biss għandu ċ-ċavetta u s-soluzzjoni ta’ kollox. Biss, fir-realtà, ir-raġuni għala f’soċjetà jista’ verament jikber u jitkattar il-ġid komuni ġejja mill-fatt li dan huwa Stat demokratiku. Mingħajr din is-sistema politika ma jistax ikollna ekonomija b’saħħitha.
Tibqa’ miżmuma
2. Trid però tibqa’ tiġi miżmuma għax nafu li mhijiex mogħtija mill-Gvern l-attenzjoni sħiħa li ħaqqha. Id-demokrazija mhijiex xi rigal jew xi pjaċir tal-Gvern tal-ġurnata, imma hija valur li aħna lkoll ħaqqna, u li nagħrfu li għandu jkollna. Hija dejjem fi proċess ta’ bidla, imma hija iktar dik li wieħed irid jikkura kontinwament. Fuq naħa jara li dak li għandu jaħdem ikompli jaħdem u jassigura miżuri sabiex isostniha. Fuq l-oħra jara dak li huwa ta’ theddida għaliha u jaġixxi. Fil-verità huwa parti minn triq li fiha kulħadd irid jieħu sehem. Is-sostenn tad-demokrazija jiġi mill-abbiltà tal-Gvern li jġib lill-bnedmin f’daqqa sabiex dan il-valur li għandu jippreservah u jgħaddih lura lil min jiġi warajh. Irid jiftaħ u jirrikonoxxi li, waħdu, mhuwiex kapaċi li jwettaq dan.
Ir-Raba’ Pilastru
3. F’dan ninsabu aktar fil-bżonn veru li nsostnu l-gazzetti tagħna, ta’ pajjiżna. Għal snin twal kienu l-indikaturi ċari li, b’xi mod, d-demokrazija f’pajjiżna teżisti. Almenu, kienu x’kienu ċ-ċirkostanzi, bqajna fil-libertà li jkollna l-pubblikazzjoni tagħhom. Anki jekk kien diffiċli fi klima politika u kkumplikata ħafna, biss kienu hemm, jum wara jum. Imma llum irridu naċċettaw il-fatt li hawn ħafna inqas bnedmin li jixtruhom u li ma għandhom ebda raġuni li twassalhom jagħmlu dan. Iktar u iktar fid-diffikultajiet ekonomiċi li huma lkoll jiffaċċjaw. Diffiċli biex tistampa, biex iżżomm persuni li jaqbdu l-karriera tal-ġurnaliżmu. Diffiċli biex iżżomm kamra tal-aħbarijiet li tħares iktar ’il bgħid minn dak li jsir fin-normalità. Bil-limitazzjonijiet li għandhom nafu li hawn inqas ġurnalisti jduru mat-toroq ifittxu li jkunu parti mir-realtà li jgħixu l-bnedmin. Nafu li fl-aħħar tal-ġurnata jkun hemm riproduzzjoni ta’ ċertu aħbarijiet fil-gazzetti kollha. Xejn ma jkun jidher ġdid, salv l-interpretazzjoni ta’ dak li jiġi ripetut.
Mingħajrhom
4. M’hemmx dubju li mingħajrhom ikollna inqas demokrazija f’pajjiżna. Jekk irridu nżommu l-livell ta’ kredibilità ekonomika rridu nassiguraw li, bħala poplu, ninvestu fihom. F’dan, tul ftit ta’ żmien ilu daħal il-kunċett li l-Gvern qiegħed, kull sena, jivvota nofs miljun biex jinqasam bejn kull gazzetta. Meta tikkunsidra kollox huwa ċar li l-ammont imqiegħed għad-dispożizzjoni huwa żgħir ħafna. Hemm bżonn li nassiguraw li jkun hemm iktar għajnuna għax f’ħafna niddependu minn ħidmiethom. Għandna bżonn inkunu nafu dak li ħaddieħor ma jridx jgħidilna. Għandna bżonn ikollna iktar gazzetti li jiddefenduna kontra l-falsitajiet. Għandna bżonn iktar li jkollna difiżi sodi u kostanti f’era meta nafu li hemm aġendi ta’ tiranni li jridu jattakkaw u jiskreditaw id-demokrazija.
Id-Demokrazija taħdem
5. Ma hemmx dubju li d-demokrazija taħdem biex tassigura ħajja aħjar għall-bnedmin. Tagħtina iktar libertà, ġustizzja, drittijiet fundamentali u ambjent sħiħ. Biss il-futur tagħha jitlob li jkollna moħħna ċar fuq il-prijoritajiet. Inħarsu fit-tul iktar ’il quddiem milli sempliċement għal-lum. Għax nista’ nifhem li jqum l-argument żbaljat li l-Gvern m’għandux iħallas lil dawk li jikkritikawh. Dan hu żbaljat, għax il-Gvern għandu l-bżonn ta’ min jikkritikah. Għandu bżonn li jkollu ġurnalisti mħarrġa, b’esperjenza, li jfittxu u jsibu dak li m’għandux ikun. Għandu dan il-bżonn sabiex huwa jkun aħjar, jaħseb iktar ċar, jamministra aħjar lil pajjiżna u jżommu jħares ’il fuq. F’dan, għalhekk, lill-gazzetti għandna dejjem nassigurawlhom l-indipendenza tagħhom, skomda kemm tista’ tidher li hija għalina li aħna fil-politika.
Iktar aħjar
6. Iktar ma gazzetta jkollha l-mezzi, iktar tista’ titkixxef u tikxef dak li fis-soċjetà mhuwiex sewwa. Hija għodda sabiex tiġi mfittxija l-verità u tikkuntrasta kontra l-aħbarijiet foloz. Anzi pajjiżna jrid li ma jkunx hemm monopolji, li kull gazzetta jkollha iktar is-saħħa biex tibbilanċja l-vuċijiet fis-soċjetà. Fil-ġid li smajna mħabbar, dan huwa wieħed li ġie traskurat. Il-Gvern ma qalilniex li hija mira tiegħu li jissoda d-demokrazija billi jissoda aktar il-gazzetti. Fil-verità, mhijiex prijorità. Hija biss sitwazzjoni li jrid jittollera billi kollox jibqa’ kif inhuwa, f’forma ta’ kontroll indirett fejn għax ma jistgħux jikbru jibqgħu fejn huma. Dan huwa żbaljat ħafna. Irridu ngħinu aktar lill-gazzetti billi nsostnuhom b’żewġ mezzi: l-ewwel, iktar finanzi diretti; u t-tieni, b’kampanji sabiex nibdew inħajru mill-ġdid bnedmin fis-soċjetà tagħna sabiex jixtruhom kollha. Persuni nfurmati fuq il-fatti huma edukati aħjar sabiex jivvutaw aqwa. Edukazzjoni aqwa tfisser demokrazija aqwa.
Proposta
7. F’dan ngħid li tant din hija importanti għall-Istat Demokratiku tagħna li għandna nassiguraw l-eżistenza futura tagħhom. Bħala Partit Nazzjonalista, li kien u li jibqa’ identifikat mad-demokrazija f’pajjiżna, din hi opportunità m’għandniex nitilfuha. Dik li nieħdu ħsieb li: l-ewwel, ninsistu mal-Gvern preżenti sabiex iżid fl-għajnuna, minn issa, u jwettaqha mal-gazzetti kollha; u t-tieni, li jiddikjara li huwa li hu fil-Gvern jara li jkun hemm iktar finanzi u politika li hija favur, u mhux avversa, għalihom. Ngħid dan għax nara li hemm forom ta’ deklin f’dawn is-snin li fihom il-gazzetti ġew direttament jew indirettament imqegħda f’dawl mhux wisq tajjeb fejn huma mistennija li jaqtgħu l-għatx bl-ilma tal-perżut. Sitwazzjoni li trid tinbidel, għax mingħajr ir-Raba’ Pilastru ma nistgħux nibqgħu navvanzaw fil-progress soċjo-ekonomiku tagħna.
Tibqa’ miżmuma
2. Trid però tibqa’ tiġi miżmuma għax nafu li mhijiex mogħtija mill-Gvern l-attenzjoni sħiħa li ħaqqha. Id-demokrazija mhijiex xi rigal jew xi pjaċir tal-Gvern tal-ġurnata, imma hija valur li aħna lkoll ħaqqna, u li nagħrfu li għandu jkollna. Hija dejjem fi proċess ta’ bidla, imma hija iktar dik li wieħed irid jikkura kontinwament. Fuq naħa jara li dak li għandu jaħdem ikompli jaħdem u jassigura miżuri sabiex isostniha. Fuq l-oħra jara dak li huwa ta’ theddida għaliha u jaġixxi. Fil-verità huwa parti minn triq li fiha kulħadd irid jieħu sehem. Is-sostenn tad-demokrazija jiġi mill-abbiltà tal-Gvern li jġib lill-bnedmin f’daqqa sabiex dan il-valur li għandu jippreservah u jgħaddih lura lil min jiġi warajh. Irid jiftaħ u jirrikonoxxi li, waħdu, mhuwiex kapaċi li jwettaq dan.
Ir-Raba’ Pilastru
3. F’dan ninsabu aktar fil-bżonn veru li nsostnu l-gazzetti tagħna, ta’ pajjiżna. Għal snin twal kienu l-indikaturi ċari li, b’xi mod, d-demokrazija f’pajjiżna teżisti. Almenu, kienu x’kienu ċ-ċirkostanzi, bqajna fil-libertà li jkollna l-pubblikazzjoni tagħhom. Anki jekk kien diffiċli fi klima politika u kkumplikata ħafna, biss kienu hemm, jum wara jum. Imma llum irridu naċċettaw il-fatt li hawn ħafna inqas bnedmin li jixtruhom u li ma għandhom ebda raġuni li twassalhom jagħmlu dan. Iktar u iktar fid-diffikultajiet ekonomiċi li huma lkoll jiffaċċjaw. Diffiċli biex tistampa, biex iżżomm persuni li jaqbdu l-karriera tal-ġurnaliżmu. Diffiċli biex iżżomm kamra tal-aħbarijiet li tħares iktar ’il bgħid minn dak li jsir fin-normalità. Bil-limitazzjonijiet li għandhom nafu li hawn inqas ġurnalisti jduru mat-toroq ifittxu li jkunu parti mir-realtà li jgħixu l-bnedmin. Nafu li fl-aħħar tal-ġurnata jkun hemm riproduzzjoni ta’ ċertu aħbarijiet fil-gazzetti kollha. Xejn ma jkun jidher ġdid, salv l-interpretazzjoni ta’ dak li jiġi ripetut.
Mingħajrhom
4. M’hemmx dubju li mingħajrhom ikollna inqas demokrazija f’pajjiżna. Jekk irridu nżommu l-livell ta’ kredibilità ekonomika rridu nassiguraw li, bħala poplu, ninvestu fihom. F’dan, tul ftit ta’ żmien ilu daħal il-kunċett li l-Gvern qiegħed, kull sena, jivvota nofs miljun biex jinqasam bejn kull gazzetta. Meta tikkunsidra kollox huwa ċar li l-ammont imqiegħed għad-dispożizzjoni huwa żgħir ħafna. Hemm bżonn li nassiguraw li jkun hemm iktar għajnuna għax f’ħafna niddependu minn ħidmiethom. Għandna bżonn inkunu nafu dak li ħaddieħor ma jridx jgħidilna. Għandna bżonn ikollna iktar gazzetti li jiddefenduna kontra l-falsitajiet. Għandna bżonn iktar li jkollna difiżi sodi u kostanti f’era meta nafu li hemm aġendi ta’ tiranni li jridu jattakkaw u jiskreditaw id-demokrazija.
Id-Demokrazija taħdem
5. Ma hemmx dubju li d-demokrazija taħdem biex tassigura ħajja aħjar għall-bnedmin. Tagħtina iktar libertà, ġustizzja, drittijiet fundamentali u ambjent sħiħ. Biss il-futur tagħha jitlob li jkollna moħħna ċar fuq il-prijoritajiet. Inħarsu fit-tul iktar ’il quddiem milli sempliċement għal-lum. Għax nista’ nifhem li jqum l-argument żbaljat li l-Gvern m’għandux iħallas lil dawk li jikkritikawh. Dan hu żbaljat, għax il-Gvern għandu l-bżonn ta’ min jikkritikah. Għandu bżonn li jkollu ġurnalisti mħarrġa, b’esperjenza, li jfittxu u jsibu dak li m’għandux ikun. Għandu dan il-bżonn sabiex huwa jkun aħjar, jaħseb iktar ċar, jamministra aħjar lil pajjiżna u jżommu jħares ’il fuq. F’dan, għalhekk, lill-gazzetti għandna dejjem nassigurawlhom l-indipendenza tagħhom, skomda kemm tista’ tidher li hija għalina li aħna fil-politika.
Iktar aħjar
6. Iktar ma gazzetta jkollha l-mezzi, iktar tista’ titkixxef u tikxef dak li fis-soċjetà mhuwiex sewwa. Hija għodda sabiex tiġi mfittxija l-verità u tikkuntrasta kontra l-aħbarijiet foloz. Anzi pajjiżna jrid li ma jkunx hemm monopolji, li kull gazzetta jkollha iktar is-saħħa biex tibbilanċja l-vuċijiet fis-soċjetà. Fil-ġid li smajna mħabbar, dan huwa wieħed li ġie traskurat. Il-Gvern ma qalilniex li hija mira tiegħu li jissoda d-demokrazija billi jissoda aktar il-gazzetti. Fil-verità, mhijiex prijorità. Hija biss sitwazzjoni li jrid jittollera billi kollox jibqa’ kif inhuwa, f’forma ta’ kontroll indirett fejn għax ma jistgħux jikbru jibqgħu fejn huma. Dan huwa żbaljat ħafna. Irridu ngħinu aktar lill-gazzetti billi nsostnuhom b’żewġ mezzi: l-ewwel, iktar finanzi diretti; u t-tieni, b’kampanji sabiex nibdew inħajru mill-ġdid bnedmin fis-soċjetà tagħna sabiex jixtruhom kollha. Persuni nfurmati fuq il-fatti huma edukati aħjar sabiex jivvutaw aqwa. Edukazzjoni aqwa tfisser demokrazija aqwa.
Proposta
7. F’dan ngħid li tant din hija importanti għall-Istat Demokratiku tagħna li għandna nassiguraw l-eżistenza futura tagħhom. Bħala Partit Nazzjonalista, li kien u li jibqa’ identifikat mad-demokrazija f’pajjiżna, din hi opportunità m’għandniex nitilfuha. Dik li nieħdu ħsieb li: l-ewwel, ninsistu mal-Gvern preżenti sabiex iżid fl-għajnuna, minn issa, u jwettaqha mal-gazzetti kollha; u t-tieni, li jiddikjara li huwa li hu fil-Gvern jara li jkun hemm iktar finanzi u politika li hija favur, u mhux avversa, għalihom. Ngħid dan għax nara li hemm forom ta’ deklin f’dawn is-snin li fihom il-gazzetti ġew direttament jew indirettament imqegħda f’dawl mhux wisq tajjeb fejn huma mistennija li jaqtgħu l-għatx bl-ilma tal-perżut. Sitwazzjoni li trid tinbidel, għax mingħajr ir-Raba’ Pilastru ma nistgħux nibqgħu navvanzaw fil-progress soċjo-ekonomiku tagħna.
MINISTERU GĦALL-FINANZI – FONDI U PROGRAMMI TAL-UNJONI EWROPEA
32114. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Finanzi: Jista’ l-Ministru jgħid minn liema fondi u programmi tal-Unjoni Ewropea bbenefikaw il-Ministeru, id-dipartimenti u l-aġenziji relattivi tul dawn l-aħħar tliet snin u jindika l-ammont finanzjarju u komplessiv għalihom?
11/11/2025
ONOR. CLYDE CARUANA: Nitlob lill-Onor. Interpellant
biex jirreferi l-mistoqsija lill-Ministru kkonċernat.
Seduta 408
18/11/2025
MINISTERU GĦALL-EKONOMIJA, L-INTRAPRIŻA U PROĠETTI STRATEĠIĊI – FONDI U PROGRAMMI TAL-UNJONI EWROPEA
32113. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Ekonomija, l-Intrapriża u Proġetti Strateġiċi: Jista’ l-Ministru jgħid minn liema fondi u programmi tal-Unjoni Ewropea bbenefikaw il-Ministeru, id-dipartimenti u l-aġenziji relattivi tul dawn l-aħħar tliet snin u jindika l-ammont finanzjarju u komplessiv għalihom?
11/11/2025
ONOR. SILVIO SCHEMBRI: Ninforma l-Onor. Interpellant jirreferi l-mistoqsija tiegħu
lill-Ministru kkonċernat.
Seduta
408
18/11/2025
MINISTERU GĦALL-EDUKAZZJONI, L-ISPORT, IŻ-ŻGĦAŻAGĦ, IR-RIĊERKA U L-INNOVAZZJONI – FONDI U PROGRAMMI TAL-UNJONI EWROPEA
32112. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Edukazzjoni, l-Isport, iż-Żgħażagħ, ir-Riċerka u l-Innovazzjoni: Jista’ l-Ministru jgħid minn liema fondi u programmi tal-Unjoni Ewropea bbenefikaw il-Ministeru, id-dipartimenti u l-aġenziji relattivi tul dawn l-aħħar tliet snin u jindika l-ammont finanzjarju u komplessiv għalihom?
11/11/2025
ONOR. CLIFTON GRIMA: Nitlob lill-Onor. Interpellant
sabiex jirreferi d-domanda lill-Ministru kkonċernat.
Seduta 408
18/11/2025
MINISTERU GĦAL GĦAWDEX U L-IPPJANAR – FONDI U PROGRAMMI TAL-UNJONI EWROPEA
32111. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għal Għawdex u l-Ippjanar: Jista’ l-Ministru jgħid minn liema fondi u programmi tal-Unjoni Ewropea bbenefikaw il-Ministeru, id-dipartimenti u l-aġenziji relattivi tul dawn l-aħħar tliet snin u jindika l-ammont finanzjarju u komplessiv għalihom?
11/11/2025
ONOR. CLINT CAMILLERI: Nitlob lill-Onor. Interpellant jirreferi l-Mistoqsija tiegħu lill-Ministeru kkonċernat.
Seduta 408
18/11/2025
MINISTERU GĦALL-INKLUŻJONI U L-VOLONTARJAT – FONDI U PROGRAMMI TAL-UNJONI EWROPEA
32110. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Inklużjoni u l-Volontarjat: Tista’ l-Ministru tgħid minn liema fondi u programmi tal-Unjoni Ewropea bbenefikaw il-Ministeru, id-dipartimenti u l-aġenziji relattivi tul dawn l-aħħar tliet snin u tindika l-ammont finanzjarju u komplessiv għalihom?
11/11/2025
ONOR. JULIA FARRUGIA: Nitlob lill-Onor. Interpellant
biex jagħmel il-mistoqsija lill-Ministeru kkonċernat.
Seduta 408
18/11/2025
Subscribe to:
Comments (Atom)