Il-Blog ta' Carm Mifsud Bonnici

18.12.25

SENA OĦRA WARAJNA

1. Illum nagħlqu s-seduti parlamentari f’din is-sena twila warajna. Iktar li minn Settembru sa issa kellna diversi tibdiliet. Proposti leġislattivi varji. Bidu f’direzzjoni partikolari u tmiem b’oħra kompletament differenti. Tlaqna taħt il-ħsieb li kienu ser isiru varji emendi fi spirtu ta’ konfrontazzjoni. Ġejna, minflok, lejn iktar konverġenza u għarfien li l-politika trid iktar sens u sustanza milli diskors inutli. Għalija forsi tama ta’ maturità politika. Dik li tħares lejn iktar serjetà u ideat f’dinja li fiha x-xenarji qed jinbidlu b’ritmu qawwi. Fejn dak li f’rasna konna nqisuh bħala stabbli, issa qed insibuh bħala dak li ma tistax tiddependi minnu. Fejn it-tradizzjonijiet fil-valuri sodi tal-onestà, tal-lealtà u l-verità qed jonqsu. Jistennew, fil-fatt, sabiex jiġu lura.

Politika tas-Serjetà

2. F’dan nagħraf aktar li fl-esperjenza li b’xi mod akkumulajt, volontarjament jew le, hija s-serjetà dik li l-bnedmin ifittxu. Għandna soċjetà mimlija b’maġġoranza ta’ bnedmin li għandhom ir-rieda t-tajba. Dawk li jibqgħu jittamaw fis-sewwa u li l-Istat Demokratiku tagħhom jitmexxa f’din it-triq. Dawk li jaħdmu u jittamaw li qed jiġu mmexxija minn min jaf x’inhuwa jwettaq. Jittamaw li l-affarijiet qed isiru b’passi biex tinbena soċjetà aħjar milli għandna. Uħud jistgħu, għal ftit ħin, jiggustaw bħalma jagħmlu t-tfal żgħar, xi ħmerija. Jistgħu wkoll iħarsu lejn l-apparenzi u l-paraventi li qed jakkumpanjawna. Imma fil-verità jfittxu dejjem iktar li l-affarijiet isiru sewwa u li jaraw li titwettaq il-politika tas-serjetà.

Politika nieqsa mill-passjoni

3. Il-politika titlob ħafna raġuni, loġika, u fuq kollox l-użu razzjonali tal-ideat u tal-imġieba sħiħa. Imma l-poplu jippretendi li dawn ikunu akkumpanjati minn dożi ta’ passjoni li hija waħda umana, mimlija demm u laħam, mhux silġ. Dożi ta’ determinazzjoni u direzzjoni, fejn dak li jingħad ikun qiegħed jitqiegħed fil-kuntest ta’ programm ta’ riforma. Programm ta’ ideat immarkati sabiex wieħed jifhem li min qed iressaqhom ikun qed jagħmel dan mhux għax jaqbillu, inkella għax b’hekk jaħseb li l-oħrajn jarawh sabiħ, imma għax jemmen verament fihom. Il-bnedmin f’dawn il-gżejjer tgħallmu jifirdu l-kategoriji varji tal-klassi politika. Jafu min huwa ġenwin u min mhuwiex. Ifittxu dejjem iktar dak il-melħ politiku fil-moħħ u fil-qalb tal-politiku. M’għandhomx bżonn demagoġija. Iridu biss ideat veri, serji, fejn hemm ġlieda li ssir bl-imħabba u l-impenn veru favur il-proxxmu. Fid-dawl ta’ dak li kien kiteb il-ġenju politiku Luigi Sturzo (1871-1959): “Servire non servirsi. La prima regola del buon politico.” (Li sservi, mhux tisserva. Din hija l-ewwel regola tal-politiku t-tajjeb.)

Politika tal-imitazzjonijiet

4. F’dan aktar hemm dawk li jagħrfu jifirdu l-politiċi minn dawk li jirrepetu dak li wettqu ta’ qabilhom u dawk li le. Dawk li kapaċi jagħrfu li l-politiku ser isib sfidi ġodda li jrid jikkunsidra fid-dawl partikolari tagħhom u dawk li jibqgħu jaħsbu li kollox ser jibqa’ l-istess. Hemm dawk li joqogħdu pass lura, dawk li ma jafux, u dawk li jibqgħu bla direzzjoni salv dik li tawhom oħrajn qabilhom. Imma l-poplu jfittex lil dawk li għandhom l-ideat tagħhom. Dawk li jridu jsibu soluzzjonijiet tal-lum għas-sitwazzjoni preżenti. Dawk li diversi drabi jistaqsu x’qiegħed isir differenti minn dak li sar qabel. Dawk li ma jippretendux rivoluzzjonijiet imma minflok li jsiru passi oħra: l-ewwel, lejn iktar ġustizzja soċjali ma’ dawk li għal xi raġuni jinsabu ’l isfel; u t-tieni, li titfassal viżjoni kostanti tas-soċjetà li qed inħarsu li nibnu li jkollna.

Politika tal-ordni

5. F’dan aktar, fis-serjetà, fl-oriġinalità u f’politika umana hemm sejħa kostanti sabiex fis-soċjetà tirrenja l-ordni. Fejn l-affarijiet isiru kif għandhom fid-dawl tal-ġustizzja, tar-rispett lejn il-libertà u fl-għarfien li kull persuna huwa ugwali. Ugwaljanza fid-drittijiet u d-dmirijiet mingħajr privileġġi jew impunitajiet. Kull bniedem fl-Istat Demokratiku tagħna jrid jitmexxa sewwa, b’dan li l-affarijiet ikunu hekk regolati. Isiru kif għandu jkun fl-interess ta’ kull persuna lejn il-ġid komuni. Illum f’dan, iktar minn qabel, hawn sejħa għall-ordni demokratiku fis-sħiħ tiegħu. Ma’ kull jum, fil-konfużjoni li wieħed jidentifika, fin-nuqqasijiet li wieħed imiss magħhom hemm talba sabiex niġu għal forom siewja ta’ normalità. Il-pożizzjoni mhijiex faċli u diversi għandhom is-sens li l-affarijiet ħarġu mill-idejn. Sija minħabba deċiżjonijiet tal-passat riċenti, kif ukoll minħabba l-inabilità li wieħed isolvi dak li attwalment ġieb fuqu.

Politika li tfittex bidla

6. F’dan aktar niftakar fl-istorja u f’dawk il-mumenti li l-bnedmin sabu ruħhom fihom. Dawk li wieħed irid ikun attent fihom. Dawk li għandhom l-isfidi tagħhom ferm aktar ikkumplikati mill-oħrajn. Fejn il-bnedmin fil-politika jridu jkunu iktar ippreparati. Fejn iridu jifhmu li dak li jridu jaffrontaw huwa ferm ikbar minnhom. Fejn jiftakru kemm l-umiltà mhux biss hija gwida imma hija element essenzjali sabiex tifhem kemm tista’ li bil-pożizzjoni, u b’dak li għandek għad-dispożizzjoni tiegħek, issolvi. Fejn, fuq kollox, f’dan issib ruħek f’dawk il-mumenti li jew jinkurunaw jew inkella jiddemolixxu, però li fil-fatt, xorta jgħallmu. Imexxuk sabiex tagħraf il-bidla li trid verament issir u mhux dak li stajt ħsibt li hija.

Politika mġedda

7. F’dan nifhem li jista’ jkun hemm min joġġezzjona għal din il-linja ta’ ħsieb. Jista’ jkun li hemm min jiddejjaq li tmisslu l-kuxjenza forsi rieqda, inkella li tressaq alternattiva għal dak li huwa għaddej. Kif jgħidu llum, napprezza l-punt, imma ma narax li huwa dmiri li nibqa’ nħalli kollox għaddej. Iktar u iktar f’moda stramba li flok tibni bilanċ bejn sustanza u immaġini, trid tiddependi biss fuq tat-tieni. Illum iktar mill-bieraħ hemm sejħa mill-poplu sabiex ikollna iktar serjetà, iktar attenzjoni u bnedmin eletti għall-bnedmin. Waqt li nħares lura lejn dak kollu li seħħ nista’ biss niddikjara mill-ġdid li l-politika vera hija neċessità naturali għalina lkoll u għalhekk titlob ħidma kollettiva, għax ma tistax taħrabha. Waqt li nħares lejn dak li għadda minnu pajjiżna, dak li għadda minnu l-Partit li nimmilita fih, nista’ biss inkun aktar konvint mill-pożizzjoni tiegħi. Proprju quddiem il-fatt li għaddiet sena oħra li tinsab warajna, nittama li jkun hemm min jifhem u jibdel għax il-politika hija, minna nfisha, serjetà.

MINISTERU GĦALL-KULTURA, L-ARTIJIET U L-GVERN LOKALI - FONDI U PROGRAMMI TAL-UNJONI EWROPEA

32748. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Fondi Ewropej u l-Implimentazzjoni tal-Programm Elettorali: Jista’ l-Ministru jwieġeb il-mistoqsija parlamentari 32347 u ċjoè: B’referenza għat-tweġiba tal-mistoqsija parlamentari 32107 li oriġinarjament saret lill-Ministru għall-Kultura, l-Artijiet u l-Gvern Lokali, jista’ l-Ministru jgħid minn liema fondi u programmi tal-Unjoni Ewropea bbenefikaw il-Ministeru, id-dipartimenti u l-aġenziji relattivi tul dawn l-aħħar tliet snin u jindika l-ammont finanzjarju u komplessiv għalihom?

27/11/2025