1. Hemm numru ta’ punti li wieħed irid jieħu ħsieb jikkunsidra fl-għarbiel ta’ x’soċjetà u struttura demokratika nħaddnu. Bejn realtà u pre-konċetti ta’ miti li jridu jiġu dibattuti. Dawk partikolarment marbuta mal-bnedmin fil-poter f’dak li jaħsbu li għandhom f’idejhom u f’dak li attwalment huma. Fil-ħsibijiet li ilhom jiġu tramandati fil-moħħ tal-poplu għal sekli u ma ġewx kontestati imma aċċettati bħala veritieri. Fil-fatt il-bnedmin ‘jiddivinizzaw’ wisq drabi l-poter fih innifsu. Jattribwixxu, għal dawk li jidentifikaw bħala kapijiet, fakultà, abbiltajiet kważi illimitati li jibdlu l-istorja tal-pajjiż u tagħhom stess. Jimmaġinaw dak li mhuwiex, li dawk li jiggvernaw għandhom kontroll sħiħ fuq il-politika, l-ekonomija, il-burokraziji varji u d-demokrazija stess. Imma fil-fatt nafu li dan mhuwiex minnu u hemm limitazzjonijiet.
Fejn jinsab il-poter
2. Min għandu r-responsabbiltà politika li qed nitkellmu fuqha għandu jagħraf li huwa mxekkel, naturalment, minn numru ta’ raġunijiet. B’dak li huwa mdawwar, bl-unuri, bil-pompa, bil-parati, ċerimonjali varji, bis-sigurtà li trid tipproteġih, bil-ħajja differenti, jaf iktar jagħraf li jrid jikkumbatti kontra l-irrealtà tal-pożizzjoni. Min għandu l-poter f’idejh jispiċċa ‘neċessarjament’ maqtugħ mill-ħajja normali tal-bnedmin fl-attivitajiet soċjali tagħhom. Anzi aktar ma huma kbar il-poteri, aktar isib ostakli f’dak li jaħseb li hija triqtu. Isib ruħu jikkumbatti l-fatt li biċċa biċċa qegħda titnaqqaslu l-konoxxenza tad-dinja li hemm madwaru. Dik li l-fatti veri mhumiex iktar għad-dispożizzjoni tiegħu. F’dan hemm min jaħseb li l-poter veru li jibdel mhuwiex fil-ministeri varji imma fil-kurrenti ta’ ideat spiritwali u materjali li jkunu qegħdin iċaqalqu s-soċjetà.
Viċin il-poplu
3. Iktar u iktar meta nagħrfu li l-istatistika li tipprova tiġbor il-fatti veri għandha l-fallaċji tagħha. Il-marġini ta’ żball u l-varjetà li jibdlu kollox ’il fuq jew ’l isfel jitqegħdu fil-ġenb u wieħed jipprova jikkonċentra fuq dak li jidher li qiegħed jagħmel sens fil-massa ta’ informazzjoni. Mhux biss, imma dawk li jiġbru d-data jużaw sistemi differenti u jiltaqgħu ma’ bnedmin differenti li minnhom joħorġu direzzjonijiet daqshekk ieħor varji. Il-bniedem, jagħmel x’jagħmel, jaf li għandu diffikultà biex jidentifika l-pożizzjoni vera sħiħa. Iktar u iktar min qiegħed fil-poter, li jrid iżomm lill-poplu jaħseb li huwa għandu l-istampa ċara quddiemu u li allura ‘kapaċi’ jagħmel id-deċiżjonijiet it-tajba għal kulħadd. Storja li min qiegħed fil-poter isib li jrid isostni, anki jekk f’qalbu mhuwiex daqshekk konvint dwarha. Imma r-realtà, jingħad x’jingħad dwarha, hija proprju li kull min qiegħed fil-poter politiku jrid jaġixxi fil-parametri u l-limitazzjonijiet ta’ din il-pożizzjoni.
Wieħed jammira
4. Proprju f’dan wieħed irid jammira dak li qiegħed indirettament isir biex il-linja tiġi ddrittatha. L-iktar mill-gazzetti li fil-limitazzjonijiet ekonomiċi u l-kumplikazzjonijiet li għandhom biex joperaw qegħdin iżommu kuntatt dirett mal-poplu. L-istħarriġ tal-opinjonijiet li jsir kontinwament huwa eżerċizzju demokratiku li jisfida l-illużjoni li ħaddieħor irid. Anzi qiegħed ikun ta’ kontroll fuq il-partiti politiċi sabiex jibdlu dak li l-elettorat li jirrappreżentaw irid mingħandhom. Mhux biss, imma f’dan id-domanda li ssir, avolja hija kundizzjonata fil-konformitajiet tagħha, hija xorta ċertament utli u tiftaħ l-għajnejn. Ngħid kundizzjonata għax hija bażata mhux f’dak li l-poplu jrid jesprimi bħala opinjoni, jew messaġġ lejn min imexxih li jiġi identifikat b’kuntatt dirett ma’ dawk li jivvutaw, imma f’forom ta’ kunċetti pre-stabbiliti, inkella aqwa, Brusseljani.
Proprju fuq dan
5. Proprju fuq dan li l-politiċi f’pajjiżna jridu jimxu. Jifhmu l-arti vera tal-politika li tirrappreżenta l-volontà popolari. Limitazzjoni li hija iktar diffiċli fil-‘kumdità’ apparenti li tħalli lir-Raba’ Pilastru lura milli jeżerċita kif għandu l-mestier tiegħu, fejn f’dan hemm inqas ‘fatti’ u opinjonijiet bażati fuq il-ħajja li huma għad-dispożizzjoni. Sfortunatament, f’dawn l-aħħar xhur ir-reazzjonijiet politiċi jistgħu faċilment jiġu identifikati minn fejn ġejjin u għaliex iktar fejn jaħsbu li sejrin fuq deċiżjonijiet meħuda fuq parti mill-fatti. Iktar u iktar mill-kumplikazzjonijiet inutili li daħħal il-Gvern stess fuq jekk għandux jew jekk huwiex ser imur għal elezzjoni ġenerali qabel żmienha. Sqaq dejjaq li daħħal lilu nnifsu fih u li wieħed jifhem għala hemm min issa, f’din is-sitwazzjoni, irid joħorġu minnu malajr. Proprju għax l-indikazzjoni hija dejjem li jekk il-Partit Laburista jmur għall-elezzjoni qabel, allura għandu problemi interni jew qed jaħbi oħrajn li jafhom hu biss. Iktar u iktar fl-isfond evidenti li bil-limitazzjonijiet tal-istħarriġ hemm ċar li l-vot sejjer, biċċa biċċa, kontra l-Gvern. Il-bażi elettorali għalih qegħda titnaqqas u tittiekel. Wara din it-tielet leġislatura, il-poplu qiegħed inaqqaslu mill-appoġġ, u f’dak li huwa evidenti, din id-darba fir-referendum elettorali ser ikun hemm prinċipalment id-domanda jekk il-Gvern għandux jibqa’ hemm.
Proċess inevitabbli
6. F’dan iktar hemm l-għarfien li fil-pajjiż hawn għatx kbir għall-politika ta’ sustanza. Il-Gvern qiegħed jipprova juri li għadu mimli b’vitalità ta’ ideat u viżjoni mmexxi minn dawk li jafu, imma fil-fatt il-poter ġieb iktar il-politika li fiha huwa importanti kif tamministra, iktar milli kif tħares lejn proġetti futuri. Illimitata iktar sabiex ma turtax u tibqa’ żżomm f’postha l-maġġoranza li bnejt fuq il-kunċett tal-alleanza tal-affluwenti. Hemm forom ta’ konsolidazzjoni fil-konservattiviżmu li qiegħed jemerġi. Sfida iktar diffiċli proprju għax it-tastieri li ġew magħfusa qabel kontra l-Partit Nazzjonalista llum m’għadhomx applikabbli iktar. Sija għax il-pajjiż xeba’ minn dik ir-retorika, kif ukoll għall-fatt li hemm bidliet fil-Partit. F’dan hemm min għadu jaħseb li hija biss l-immaġini, il-paraventu li jgħoddu fil-politika tagħna. Sempliċi attività jew ritratti kommoventi, imma l-verità hija l-kontra. Hija s-sustanza politika fl-ideat u fil-kunċetti li hemm sejħa u karba elettorali għaliha. Dik hija li tagħmel il-ħidma u tfassal it-tmexxija tal-Istat fit-triq it-tajba.
9.12.25
KIF ISSIR IL-POLITIKA
1. Fl-esperjenzi ta’ bnedmin oħra li b’xi mod missew mal-politika ssib ħafna. Dan sija minn għemilhom, kif ukoll iktar mill-kotba li nsibu sija minn dawk stess li ġarrbu, kif ukoll dawk li fittxew, fil-proċess akkademiku tagħhom, li jiktbu. F’dan, fil-fatt, hemm minjiera għad-dispożizzjoni tagħna. Sija dawk li huma fil-kamp kif ukoll dawk li jridu jifhmu dawk li huma fiha x’qed jagħmlu sewwasew. Però f’dan hemm, l-ewwel, dawk li jaħsbu li l-istorja tinbidel mertu ta’ mexxejja varji li għexu, u fit-tieni, dawk li mhumiex daqshekk konvinti minn dan, li l-proċess ta’ żvilupp uman jiddependi fuq ħafna oħrajn. Fl-għarfien sħiħ li l-poplu kollu huwa b’xi mod protagonist. Sija jekk tkun attiv, kif ukoll passiv.
Tfittex
2. F’dan huwa proċess ta’ tfittxija sabiex wieħed jifhem aħjar dak li seħħ, u iktar, dak li fil-fatt qiegħed jiġri quddiemek. Dak li tara, tisma’ u taqra tipprova tagħtih spjegazzjoni loġika u umana. Dan iktar f’dak li jwettqu dawk li għandhom il-poter f’idejhom. Anzi f’demokrazija l-lezzjoni ċara li huma dawk li għandhom ir-responsabbiltà tat-tmexxija tal-poter tal-Istat. Mhux dominanza, imma servizz. F’dan rajt u qrajt dwar dan is-suġġett. Nibqa’ nemmen li apparti l-fatt li s-suġġett jinteressani sew, hija parti minn dmirijieti bħala deputat li nibqa’ naqra u nsegwi. Dak li jaħsbu li għandhom ideat ċari fuq kollox isibu li dan mhuwiex minnu. Trid tifhem, u tibdel. Tibni mill-ġdid u tirfina wkoll dak li taħseb u dak li tara li huwa l-aħjar fis-soċjetà li għandna.
Kif issir aħjar
3. Il-proġett kostanti huwa u għandu jibqa’ jkun għalina kif wieħed jista’ jgħin sabiex ikun jista’ jaġixxi biex il-poplu jgħix f’dinja aħjar. Hemm min jaħseb li dan jista’ jwettqu bi proġetti kbar li fihom kulħadd irid jieqaf jammirah jew jitkellem dwaru. Dak li dawn jaħsbu li ser inaqqaxhom fl-eternità storika, fejn kulħadd irid jirrikonoxxi ħidmietu. Fil-fatt, l-esperjenza kostanti turi li huma passi ferm iżgħar li jagħmlu d-differenza. Anki jekk dawn ma jingħatawx importanza pubblika, xorta ħaqqhom isiru, għax jibdlu verament. Mhux biss, imma meta tħares lejn l-istorja tal-bniedem tifhem iktar kemm dan huwa minnu u l-proġetti l-kbar, apparti milli jieħdu żmienhom biex isiru, mhux dejjem jispiċċaw minn dawk li jibdewhom.
Bnedmin varji
4. F’dan sibtni naqra l-ktieb tal-istoriku u politiku Taljan Pietro Melograni (1930-2012). Bniedem interessanti ħafna. Beda l-karriera politika tiegħu fi ħdan il-Partit Komunista Taljan fl-1949. Dan sakemm fl-1956, bir-repressjoni Sovjetika fl-Ungerija u bħala firmatarju tal-Manifest tal-101 kontra dan, minħabba l-pożizzjoni li kien ħa l-istess Partit, irriżenja. Wara għamel tletin sena fid-dinja akkademika, jistudja u jikteb b’mod partikolari dwar erba’ suġġetti. L-ewwel, il-politika tul l-ewwel gwerra dinjija; it-tieni, l-Faxxiżmu; it-tielet, il-Komuniżmu; u r-raba’, numru ta’ kompożituri. Qara sew diversi dokumenti u kitbietu huma minjiera analitika ta’ informazzjoni li ftit qraw jew kollhom aċċess għalihom. Iktar interessati li fl-1996 ġie elett fil-lista indipendenti ta’ Forza Italia, il-partit fiċ-ċentru lemin ta’ Silvio Berlusconi (1936-2023).
Kotba
5. Għalhekk huwa fil-fatt ripositorju ta’ informazzjoni u esperjenzi diretti ħafna. Dawk li jittrasmetti aktar proprju għax il-kitba tiegħu hija mmexxija minn pinna tajba ħafna u ma tixbax jew tieqaf taqrah. F’dan iktar, però, hemm tlieta partikolari li laqtuna. L-ewwel Storia politica della Grande Guerra (1969); it-tieni, Saggio sui Potenti (1977); u t-tielet, Fascismo, Comunismo e Rivoluzione Industriale (1984). F’dawn il-jiem ikkonċentrajt iktar u qrajt Saggio sui Potenti. Ktieb li jimmerita attenzjoni partikolari għax jeżamina analitikament dak li wettqu diversi mexxejja fl-istorja. Jibda mill-illużjoni li diversi jikkontivaw li d-dinja tibda u tispiċċa magħhom. Jitkellem fuq l-injoranza tagħhom, fuq il-poter tal-ekonomija magħhom u fuqhom u l-fissazzjoni li jibnu palazzi u monumenti li jibqgħu xiehda warajhom tal-kobor tagħhom.
Spjegazzjoni
6. Il-linja kontinwa tal-awtur hija dik li quddiem id-debbulizzi u d-difetti li kellhom diversi mexxejja jidentifika, jispjega u f’ħafna jipprova jsib u jifhem xi jmexxi l-istorja tad-dinja. Fil-fatt, il-ktieb huwa proċess politiku lil diversi, kif ukoll kontra l-ideat li ssoltu jakkumpanjaw lil dawk ikkunsidrati kapijiet. Il-ktieb jiftaħ hekk: “Gli uomini, infatti, divinizzano troppo spesso il potere. Attribuiscono ai capi una facoltà pressoché illimitata di modificare la storia del mondo. Immaginano che i governanti esercitino un pieno controllo sulla politica, sull’economia, sulle burocrazie, sugli apparati militari. Ma si ingannano. La realtà del potere è diversa dalle apparenze.” (Il-bnedmin, fil-fatt, wisq drabi jqegħdu fuq pedestall il-poter. Ħafna drabi jagħtu lill-kapijiet poter illimitat li bih jibdlu l-istorja tad-dinja. Jimmaġinaw li l-governanti għandhom poter mingħajr limitu fuq il-politika, l-ekonomija, il-burokrazija u fuq il-militar. Imma jidħku bihom infushom. Ir-realtà tal-poter hija kompletament differenti mill-apparenzi.)
Punt
7. Difatti dawn huma punti li ssibhom magħna llum. L-awtur ikompli fuq din it-tema u jkompli hekk: “Il potere risiede fuori dai palazzi dei capi, nelle grandi forze spirituali e materiali che si agitano nelle società.” (Il-poter qiegħed barra mill-palazzi tal-kapijiet, imma fil-forzi kbar spiritwali u materjali li jċaqilqu s-soċjetà.) U jżid: “Questa realtà stenta a essere conosciuta poiché la grande maggioranza degli uomini vuole essere ingannata sulla natura del potere.” (Din il-verità ftit hija magħrufa billi l-maġġoranza kbira tal-bnedmin iridu jiġu ngannati fuq in-natura vera tal-poter.) L-awtur ma jaffermax biss dan imma wara jgħaddi sabiex janalizza dak li wettqu diversi mexxejja bħal Stalin, Hitler u Mussolini. Minnhom wieħed jifhem iktar kemm jekk m’għandux raġun fis-sħiħ għandu punt mill-iktar validu ta’ kif issir il-politika.
Tfittex
2. F’dan huwa proċess ta’ tfittxija sabiex wieħed jifhem aħjar dak li seħħ, u iktar, dak li fil-fatt qiegħed jiġri quddiemek. Dak li tara, tisma’ u taqra tipprova tagħtih spjegazzjoni loġika u umana. Dan iktar f’dak li jwettqu dawk li għandhom il-poter f’idejhom. Anzi f’demokrazija l-lezzjoni ċara li huma dawk li għandhom ir-responsabbiltà tat-tmexxija tal-poter tal-Istat. Mhux dominanza, imma servizz. F’dan rajt u qrajt dwar dan is-suġġett. Nibqa’ nemmen li apparti l-fatt li s-suġġett jinteressani sew, hija parti minn dmirijieti bħala deputat li nibqa’ naqra u nsegwi. Dak li jaħsbu li għandhom ideat ċari fuq kollox isibu li dan mhuwiex minnu. Trid tifhem, u tibdel. Tibni mill-ġdid u tirfina wkoll dak li taħseb u dak li tara li huwa l-aħjar fis-soċjetà li għandna.
Kif issir aħjar
3. Il-proġett kostanti huwa u għandu jibqa’ jkun għalina kif wieħed jista’ jgħin sabiex ikun jista’ jaġixxi biex il-poplu jgħix f’dinja aħjar. Hemm min jaħseb li dan jista’ jwettqu bi proġetti kbar li fihom kulħadd irid jieqaf jammirah jew jitkellem dwaru. Dak li dawn jaħsbu li ser inaqqaxhom fl-eternità storika, fejn kulħadd irid jirrikonoxxi ħidmietu. Fil-fatt, l-esperjenza kostanti turi li huma passi ferm iżgħar li jagħmlu d-differenza. Anki jekk dawn ma jingħatawx importanza pubblika, xorta ħaqqhom isiru, għax jibdlu verament. Mhux biss, imma meta tħares lejn l-istorja tal-bniedem tifhem iktar kemm dan huwa minnu u l-proġetti l-kbar, apparti milli jieħdu żmienhom biex isiru, mhux dejjem jispiċċaw minn dawk li jibdewhom.
Bnedmin varji
4. F’dan sibtni naqra l-ktieb tal-istoriku u politiku Taljan Pietro Melograni (1930-2012). Bniedem interessanti ħafna. Beda l-karriera politika tiegħu fi ħdan il-Partit Komunista Taljan fl-1949. Dan sakemm fl-1956, bir-repressjoni Sovjetika fl-Ungerija u bħala firmatarju tal-Manifest tal-101 kontra dan, minħabba l-pożizzjoni li kien ħa l-istess Partit, irriżenja. Wara għamel tletin sena fid-dinja akkademika, jistudja u jikteb b’mod partikolari dwar erba’ suġġetti. L-ewwel, il-politika tul l-ewwel gwerra dinjija; it-tieni, l-Faxxiżmu; it-tielet, il-Komuniżmu; u r-raba’, numru ta’ kompożituri. Qara sew diversi dokumenti u kitbietu huma minjiera analitika ta’ informazzjoni li ftit qraw jew kollhom aċċess għalihom. Iktar interessati li fl-1996 ġie elett fil-lista indipendenti ta’ Forza Italia, il-partit fiċ-ċentru lemin ta’ Silvio Berlusconi (1936-2023).
Kotba
5. Għalhekk huwa fil-fatt ripositorju ta’ informazzjoni u esperjenzi diretti ħafna. Dawk li jittrasmetti aktar proprju għax il-kitba tiegħu hija mmexxija minn pinna tajba ħafna u ma tixbax jew tieqaf taqrah. F’dan iktar, però, hemm tlieta partikolari li laqtuna. L-ewwel Storia politica della Grande Guerra (1969); it-tieni, Saggio sui Potenti (1977); u t-tielet, Fascismo, Comunismo e Rivoluzione Industriale (1984). F’dawn il-jiem ikkonċentrajt iktar u qrajt Saggio sui Potenti. Ktieb li jimmerita attenzjoni partikolari għax jeżamina analitikament dak li wettqu diversi mexxejja fl-istorja. Jibda mill-illużjoni li diversi jikkontivaw li d-dinja tibda u tispiċċa magħhom. Jitkellem fuq l-injoranza tagħhom, fuq il-poter tal-ekonomija magħhom u fuqhom u l-fissazzjoni li jibnu palazzi u monumenti li jibqgħu xiehda warajhom tal-kobor tagħhom.
Spjegazzjoni
6. Il-linja kontinwa tal-awtur hija dik li quddiem id-debbulizzi u d-difetti li kellhom diversi mexxejja jidentifika, jispjega u f’ħafna jipprova jsib u jifhem xi jmexxi l-istorja tad-dinja. Fil-fatt, il-ktieb huwa proċess politiku lil diversi, kif ukoll kontra l-ideat li ssoltu jakkumpanjaw lil dawk ikkunsidrati kapijiet. Il-ktieb jiftaħ hekk: “Gli uomini, infatti, divinizzano troppo spesso il potere. Attribuiscono ai capi una facoltà pressoché illimitata di modificare la storia del mondo. Immaginano che i governanti esercitino un pieno controllo sulla politica, sull’economia, sulle burocrazie, sugli apparati militari. Ma si ingannano. La realtà del potere è diversa dalle apparenze.” (Il-bnedmin, fil-fatt, wisq drabi jqegħdu fuq pedestall il-poter. Ħafna drabi jagħtu lill-kapijiet poter illimitat li bih jibdlu l-istorja tad-dinja. Jimmaġinaw li l-governanti għandhom poter mingħajr limitu fuq il-politika, l-ekonomija, il-burokrazija u fuq il-militar. Imma jidħku bihom infushom. Ir-realtà tal-poter hija kompletament differenti mill-apparenzi.)
Punt
7. Difatti dawn huma punti li ssibhom magħna llum. L-awtur ikompli fuq din it-tema u jkompli hekk: “Il potere risiede fuori dai palazzi dei capi, nelle grandi forze spirituali e materiali che si agitano nelle società.” (Il-poter qiegħed barra mill-palazzi tal-kapijiet, imma fil-forzi kbar spiritwali u materjali li jċaqilqu s-soċjetà.) U jżid: “Questa realtà stenta a essere conosciuta poiché la grande maggioranza degli uomini vuole essere ingannata sulla natura del potere.” (Din il-verità ftit hija magħrufa billi l-maġġoranza kbira tal-bnedmin iridu jiġu ngannati fuq in-natura vera tal-poter.) L-awtur ma jaffermax biss dan imma wara jgħaddi sabiex janalizza dak li wettqu diversi mexxejja bħal Stalin, Hitler u Mussolini. Minnhom wieħed jifhem iktar kemm jekk m’għandux raġun fis-sħiħ għandu punt mill-iktar validu ta’ kif issir il-politika.
IŻ-ŻMIEN LI ĠEJ
1. Fil-burdata li jinsab fiha l-poplu huwa ċar li m’hemmx ħafna aptit għal diskussjonijiet politiċi. Wisq inqas argumenti varji li diversi qegħdin jindikaw li mhumiex ippreparati li jidħlu għalihom. Ħafna diġà qed jaħsbu fuq affarijiet oħra. Forsi hemm wisq minn dawk li huma minuri u dawk veri li qed jiġu ttraskurati. Forsi wkoll, iż-żmien tas-sena li ħafna ma jridu xejn li jneħħilhom mill-isbuħija tiegħu. Forsi wkoll preparazzjoni għas-sena li ġejja f’dak kollu li titlob mingħandna. Forsi wkoll ġabra ta’ kollox, li twassal sabiex il-pajjiż irid biss iktar paċi u stabilità fl-inċertezza umana li jgħix.
Mess magħha
2. F’dan huwa indikattiv li tul din il-ġimgħa l-Gvern, fl-aġenda parlamentari tiegħu, għażel li jkollna dibattitu fuq il-liġi li ż-żewġ naħat tal-Kamra jaqblu magħha. Suġġett politiku ‘newtralissimu’ li wħud daħlu biex jesprimu approvazzjoni għalih. Għax għalkemm l-abbozz seta’ kien ippreparat aħjar u seta’ wkoll ikun hemm diskussjoni mal-Oppożizzjoni dwaru, xorta bażikament hemm punti ta’ konverġenza f’li tiddikjara s-27 ta’ Diċembru bħala l-Jum li fih għandna nfakkru u niċċelebraw l-Innu Nazzjonali tagħna. Dak l-Innu li ilu jindaqq mill-1922 b’saħħa u identità nazzjonali. Kif l-istess il-kwistjoni tad-dikjarazzjoni tal-Belt Valletta bħala l-belt kapitali tal-pajjiż. It-tnejn fil-Kostituzzjoni tagħna u li għalihom hemm qbil.
Jekk kellhiex
3. Indipendentement jekk kellhiex issir jew le, issa huwa ċar li l-Gvern fehem li għandu bżonn jibdel l-aġenda nazzjonali. Dan fid-dawl tal-fatt li l-kampanja ndirizzata sabiex tindika l-Budget bħala l-aqwa u l-aħjar li qatt sar, u għalhekk mument ta’ ċelebrazzjoni, ma rnexxietx wisq. Punt li jrid jingħad kull sena, jiġi pruvat u daqqa għal raġuni u daqqa għal oħra, imut wara ftit jiem. Din id-darba wara ġimgħa, proprju għax il-Gvern stess aġixxa sabiex involontarjament jibdel huwa stess l-aġenda. Iktar u iktar b’imġieba ta’ bnedmin fil-poter li mhumiex id f’id ma’ dak mistenni minnhom. Imma, kif nafu, kull gvern jaħseb li jista’ jikkontrolla kollox, inkluż dak li jaħsbu l-bnedmin. Għax huwa hekk, dħalna f’din il-fażi differenti, forsi inqas konfrontattiva, li hija sinjal ta’ direzzjoni li wieħed għandu jżomm quddiemu, nittamaw għall-futur.
Ċpar politiku
4. Ħafna mumenti, fid-dibattitu qawwi li jsegwi fuq ħwejjeġ li fil-verità huma trivjali, u dan fis-sens li m’għandhomx effett fuq il-ħajja tal-bnedmin fuq dawn il-gżejjer, iqum it-trab. Dak li ma jħallix lil kulħadd iħares ’il quddiem u jifhem x’inhuma l-isfidi li s-soċjetà tmiss magħhom. Mentri meta d-diskussjoni ssir b’mod iktar viċin iċ-ċiviltà u l-użu tar-raġuni oġġettiv, l-arja tiċċara. Dan, f’moħħ uħud, daqqa jaqbel lill-Gvern u daqqa le. Imma dejjem jaqbel lill-poplu, li jsir jaf il-fatti u jkun kapaċi jifhem u jqis dak li huma l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tas-sitwazzjoni. L-Oppożizzjoni ngħid li wkoll għandu jkollha iktar interess li jkun hemm djalogu politiku u li dan isir fil-qies tad-demokrazija. Użu tal-moderazzjoni, u f’dan proċess sabiex wieħed jifhem iktar il-pożizzjoni vera tal-affarijiet, il-fatti konkreti li l-Istat ma jiddikjarax.
Waqt li niġbru
5. F’dan, wieħed irid jifhem iktar l-arja politika u soċjali preżenti. Dan iktar fil-linja li kif inbena lura fis-snin, ser isiru numru ta’ ġabriet intenzjonati sabiex jgħinu lil dawk li jinsabu fi stat inqas minn oħrajn. Dawk li l-Istat Soċjali tagħna, bil-kumplikazzjonijiet tiegħu, ma jilħaqx. Dawk li ma jissemmewx imma li jinsabu hemm. Dawk li huma moħbija għax hekk iridu, jew inkella għax ħadd ma jidentifikahom salv dawk li jsibu lil min iħabbat il-bibien tagħhom. Anki jekk m’hemmx il-figuri ċari, u anki jekk hemm miljuni vvutati, xorta hemm bnedmin li jsibu li jridu jikkumbattu iktar minn oħrajn biex jgħixu jew biex ikollhom forma ta’ dinjità fl-eżistenza tagħhom. Huwa pass iktar ’il quddiem fl-iżvilupp tal-ġustizzja soċjali legali.
Dawk li huma fil-ġenb
6. Meta tkun fil-Gvern huwa proċess ‘normali’ li tinqata’ minn mal-poplu. L-eżistenza tiegħu sabiex permezz tagħha jkun jista’ jifhem dak li għaddej verament tonqos sew. Ħafna drabi jaġixxi fuq il-memorja passata ta’ dak li ra, ġarrab hu u oħrajn. Wara, biċċa biċċa, dik il-viċinanza ssir distanza. Proprju f’dan iktar ngħid li min għandu l-poter f’idejh irid jilbes iktar umiltà u jrid iktar bnedmin li jgħaddulu lura r-realtà li nqata’ minnha. Jekk ser insibu diversi li jitolbu iktar flus għal dawk li għandhom iktar bżonn, dan proprju minnu nnifsu jfisser li hemm bżonn naraw kif il-ġid komuni qiegħed jitqassam. Fejn huma l-prijoritajiet tagħna u kif qed nibnu l-aġenda politika nazzjonali tagħna.
Għad għandna
7. Il-mediċina, fl-iżvilupp tagħha, hija kważi konsegwenza li aktar ma tavvanza iktar ser toffri kuri. Imma hemm prezz. Għax nafu li dawn, ħafna minnhom jiswew sew u huma barra minn dak li qiegħed joffri l-Istat. Anke jekk hemm dawk li b’xi mod jorqdu u jqumu taħt saqaf dan ma jemmnuhx, il-fatt hu li għandna iktar bnedmin li m’għandhomx saqaf fuq rashom. Dawk li jorqdu fil-karozzi jew fejn isibu. It-tnejn huma l-isfidi moderni f’dan l-ewwel kwart tas-seklu li tajjeb li jiġu diskussi u ndirizzati. Jeżistu, u allura jridu jiġu kkunsidrati b’mod oġġettiv. Huwa proċess li jitlob mingħandna li nħarsu lejh. Il-fatt li mhuwiex diskuss politikament ma jfissirx li ma jeżistix.
Nibqa’ nemmen
8. F’dan nibqa’ nemmen fil-politika t-tajba. Dik li kapaċi tibdel il-ħajja tal-bniedem. Dik li tħares ’il quddiem biex tifhem u taffronta sewwa l-affarijiet. Nibqa’ nemmen fil-forza tal-pinna li twassal il-messaġġ u tqanqal il-punt. Għax tul dan ix-xahar, mingħajr ma nafu qed immissu ma’ dik li hija l-fruntiera l-ġdida għall-Istat Soċjali tagħna. Dak li għaddejjin minnu għandu jkun lezzjoni għal Gvern differenti li jaqbad linja oħra ta’ kif taffronta problemi bħal dawn. Dak li huwa bażikament fil-pedament. Dak li ser ikun mistenni mill-Partit Nazzjonalista fiż-żmien li ġej.
Mess magħha
2. F’dan huwa indikattiv li tul din il-ġimgħa l-Gvern, fl-aġenda parlamentari tiegħu, għażel li jkollna dibattitu fuq il-liġi li ż-żewġ naħat tal-Kamra jaqblu magħha. Suġġett politiku ‘newtralissimu’ li wħud daħlu biex jesprimu approvazzjoni għalih. Għax għalkemm l-abbozz seta’ kien ippreparat aħjar u seta’ wkoll ikun hemm diskussjoni mal-Oppożizzjoni dwaru, xorta bażikament hemm punti ta’ konverġenza f’li tiddikjara s-27 ta’ Diċembru bħala l-Jum li fih għandna nfakkru u niċċelebraw l-Innu Nazzjonali tagħna. Dak l-Innu li ilu jindaqq mill-1922 b’saħħa u identità nazzjonali. Kif l-istess il-kwistjoni tad-dikjarazzjoni tal-Belt Valletta bħala l-belt kapitali tal-pajjiż. It-tnejn fil-Kostituzzjoni tagħna u li għalihom hemm qbil.
Jekk kellhiex
3. Indipendentement jekk kellhiex issir jew le, issa huwa ċar li l-Gvern fehem li għandu bżonn jibdel l-aġenda nazzjonali. Dan fid-dawl tal-fatt li l-kampanja ndirizzata sabiex tindika l-Budget bħala l-aqwa u l-aħjar li qatt sar, u għalhekk mument ta’ ċelebrazzjoni, ma rnexxietx wisq. Punt li jrid jingħad kull sena, jiġi pruvat u daqqa għal raġuni u daqqa għal oħra, imut wara ftit jiem. Din id-darba wara ġimgħa, proprju għax il-Gvern stess aġixxa sabiex involontarjament jibdel huwa stess l-aġenda. Iktar u iktar b’imġieba ta’ bnedmin fil-poter li mhumiex id f’id ma’ dak mistenni minnhom. Imma, kif nafu, kull gvern jaħseb li jista’ jikkontrolla kollox, inkluż dak li jaħsbu l-bnedmin. Għax huwa hekk, dħalna f’din il-fażi differenti, forsi inqas konfrontattiva, li hija sinjal ta’ direzzjoni li wieħed għandu jżomm quddiemu, nittamaw għall-futur.
Ċpar politiku
4. Ħafna mumenti, fid-dibattitu qawwi li jsegwi fuq ħwejjeġ li fil-verità huma trivjali, u dan fis-sens li m’għandhomx effett fuq il-ħajja tal-bnedmin fuq dawn il-gżejjer, iqum it-trab. Dak li ma jħallix lil kulħadd iħares ’il quddiem u jifhem x’inhuma l-isfidi li s-soċjetà tmiss magħhom. Mentri meta d-diskussjoni ssir b’mod iktar viċin iċ-ċiviltà u l-użu tar-raġuni oġġettiv, l-arja tiċċara. Dan, f’moħħ uħud, daqqa jaqbel lill-Gvern u daqqa le. Imma dejjem jaqbel lill-poplu, li jsir jaf il-fatti u jkun kapaċi jifhem u jqis dak li huma l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tas-sitwazzjoni. L-Oppożizzjoni ngħid li wkoll għandu jkollha iktar interess li jkun hemm djalogu politiku u li dan isir fil-qies tad-demokrazija. Użu tal-moderazzjoni, u f’dan proċess sabiex wieħed jifhem iktar il-pożizzjoni vera tal-affarijiet, il-fatti konkreti li l-Istat ma jiddikjarax.
Waqt li niġbru
5. F’dan, wieħed irid jifhem iktar l-arja politika u soċjali preżenti. Dan iktar fil-linja li kif inbena lura fis-snin, ser isiru numru ta’ ġabriet intenzjonati sabiex jgħinu lil dawk li jinsabu fi stat inqas minn oħrajn. Dawk li l-Istat Soċjali tagħna, bil-kumplikazzjonijiet tiegħu, ma jilħaqx. Dawk li ma jissemmewx imma li jinsabu hemm. Dawk li huma moħbija għax hekk iridu, jew inkella għax ħadd ma jidentifikahom salv dawk li jsibu lil min iħabbat il-bibien tagħhom. Anki jekk m’hemmx il-figuri ċari, u anki jekk hemm miljuni vvutati, xorta hemm bnedmin li jsibu li jridu jikkumbattu iktar minn oħrajn biex jgħixu jew biex ikollhom forma ta’ dinjità fl-eżistenza tagħhom. Huwa pass iktar ’il quddiem fl-iżvilupp tal-ġustizzja soċjali legali.
Dawk li huma fil-ġenb
6. Meta tkun fil-Gvern huwa proċess ‘normali’ li tinqata’ minn mal-poplu. L-eżistenza tiegħu sabiex permezz tagħha jkun jista’ jifhem dak li għaddej verament tonqos sew. Ħafna drabi jaġixxi fuq il-memorja passata ta’ dak li ra, ġarrab hu u oħrajn. Wara, biċċa biċċa, dik il-viċinanza ssir distanza. Proprju f’dan iktar ngħid li min għandu l-poter f’idejh irid jilbes iktar umiltà u jrid iktar bnedmin li jgħaddulu lura r-realtà li nqata’ minnha. Jekk ser insibu diversi li jitolbu iktar flus għal dawk li għandhom iktar bżonn, dan proprju minnu nnifsu jfisser li hemm bżonn naraw kif il-ġid komuni qiegħed jitqassam. Fejn huma l-prijoritajiet tagħna u kif qed nibnu l-aġenda politika nazzjonali tagħna.
Għad għandna
7. Il-mediċina, fl-iżvilupp tagħha, hija kważi konsegwenza li aktar ma tavvanza iktar ser toffri kuri. Imma hemm prezz. Għax nafu li dawn, ħafna minnhom jiswew sew u huma barra minn dak li qiegħed joffri l-Istat. Anke jekk hemm dawk li b’xi mod jorqdu u jqumu taħt saqaf dan ma jemmnuhx, il-fatt hu li għandna iktar bnedmin li m’għandhomx saqaf fuq rashom. Dawk li jorqdu fil-karozzi jew fejn isibu. It-tnejn huma l-isfidi moderni f’dan l-ewwel kwart tas-seklu li tajjeb li jiġu diskussi u ndirizzati. Jeżistu, u allura jridu jiġu kkunsidrati b’mod oġġettiv. Huwa proċess li jitlob mingħandna li nħarsu lejh. Il-fatt li mhuwiex diskuss politikament ma jfissirx li ma jeżistix.
Nibqa’ nemmen
8. F’dan nibqa’ nemmen fil-politika t-tajba. Dik li kapaċi tibdel il-ħajja tal-bniedem. Dik li tħares ’il quddiem biex tifhem u taffronta sewwa l-affarijiet. Nibqa’ nemmen fil-forza tal-pinna li twassal il-messaġġ u tqanqal il-punt. Għax tul dan ix-xahar, mingħajr ma nafu qed immissu ma’ dik li hija l-fruntiera l-ġdida għall-Istat Soċjali tagħna. Dak li għaddejjin minnu għandu jkun lezzjoni għal Gvern differenti li jaqbad linja oħra ta’ kif taffronta problemi bħal dawn. Dak li huwa bażikament fil-pedament. Dak li ser ikun mistenni mill-Partit Nazzjonalista fiż-żmien li ġej.
4.12.25
RAĦAL ĠDID - PROBLEMA TAL-ĦAMIEM
32663. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għas-Saħħa u l-Anzjanità Attiva: B’referenza għat-tweġibiet tal-mistoqsijiet parlamentari 30578, 31455 u 31708, jista’ l-Ministru jara jekk huwiex possibbli li tinstab soluzzjoni għall-problema tal-ħamiem li hemm preżentement fil-lokalità ta’ Raħal Ġdid?
25/11/2025
ONOR. JO ETIENNE ABELA: Ninsab infurmat li fiż-żmien
li ġej id-Direttorat għas-Saħħa Ambjentali ser iniedi programm, sabiex
jitnaqqas l-ammont ta’ ħamiem salvaġġ madwar il-lokalitajiet f’Malta u Għawdex.
Seduta 418
03/12/2025
RAĦAL ĠDID - PROBLEMA TAL-ĦAMIEM
32662. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Ambjent, l-Enerġija u l-Indafa Pubblika: B’referenza għat-tweġibiet tal-mistoqsijiet parlamentari 30578, 31455 u 31708, tista’ l-Ministru tara jekk huwiex possibbli li tinstab soluzzjoni għall-problema tal-ħamiem li hemm preżentement fil-lokalità ta’ Raħal Ġdid?
25/11/2025
ONOR. MIRIAM DALLI: Nirreferi lill-Onor.
Interpellant għat-tweġibiet li diġà tajtu għall-mistoqsijiet parlamentari 30578
u 31708.
Seduta 418
03/12/2025
IŻ-ŻEJTUN - TRIQ SANTA KATERINA - XOGĦLIJIET
32661. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Ambjent, l-Enerġija u l-Indafa Pubblika: Tista’ l-Ministru tgħid x’xogħlijiet għaddejjin fi Triq Santa Katerina, fiż-Żejtun u kemm huwa mistenni li jdum għaddej dan ix-xogħol?
25/11/2025
ONOR. MIRIAM DALLI: Ninforma lill-Onor.
Interpellant li x-xogħlijiet mill-Korporazzjoni għas-Servizzi tal-Ilma jinvolvu
tibdil fil-mejn tal-ilma li għaddej minn ġo Triq Santa Katarina. Dan se jwassal għal titjib fil-kwalità
tal-mejn kif ukoll fil-kapaċità. Tul
l-andament tax-xogħlijiet il-Korporazzjoni se tkun qed tevalwa jekk hemmx bżonn
ukoll li jinbidlu xi manholes u manhole slabs.
Dan ix-xogħol huwa ppjanat li jitlesta fil-ġimgħat li ġejjin.
Seduta 418
03/12/2025
IŻ-ŻEJTUN - TRIQ SANTA KATERINA - XOGĦLIJIET
32660. L-ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI staqsa lill-Ministru għall-Kultura, l-Artijiet u l-Gvern Lokali: Jista’ l-Ministru jgħid x’xogħlijiet għaddejjin fi Triq Santa Katerina, fiż-Żejtun u kemm huwa mistenni li jdum għaddej dan ix-xogħol?
25/11/2025
ONOR. OWEN BONNICI: Nitlob lill-Onor. Interpellant
jagħmel il-mistoqsija tiegħu lill-Ministeru kkonċernat.
Seduta 418
03/12/2025
Subscribe to:
Comments (Atom)