PEDAMENTI SODI

1. F’dawn l-aħħar jiem, in parti wkoll b’dak li hu għaddej, ġie lura għad-dibattitu pubbliku l-fatt li t-twelid f’pajjiżna naqas. Inżilna ’l isfel fl-istatistika u hemm min qiegħed jinkwieta ruħu fuq dan. Diversi jistaqsu għala. Il-gvernijiet, tagħna wkoll, qed ifittxu soluzzjoni fil-flus. F’dan irid jingħad li wara snin fejn ma kellniex pożizzjoni, illum jidher li hemm waħda. Dik li tagħti benefiċċji finanzjarji akbar u b’hekk tixħet il-piż fuq il-ġenituri, l-iktar il-mara, sabiex ikollna statistika differenti. M’hemmx studju ċar biżżejjed u wisq inqas ma hemm neċessarjament loġika f’dan. L-istorja qed turina, anzi, li soluzzjonijiet materjalistiċi mhumiex daqshekk effettivi daqskemm wieħed jaħseb. Ħaġa ma ġġibx oħra. Iktar flus ma jġibux iktar ulied.

Pietro Melograni (1930-2012)

2. F’dan sibtni naqra kitbet dan l-istoriku mill-iktar interessanti. Punti li fihom forsi parti mill-ispjegazzjoni għala hemm inqas tfal li qed jitwieldu. Fil-ktieb tiegħu Saggio sui Potenti (1977) sibt din is-silta: “L’industria ha consentito di accumulare ricchezze enormi e ha fatto crescere rapidamente salari reali e consumi. Nelle società industrializzate la mortalità infantile è diminuita, le grandi epidemie sono scomparse, la vita media si è allungata. Tutto ciò ha contribuito a modificare l’idea della vita e della morte, della religione e della politica.” (L-industrija ppermettiet li jinġemgħu sinjuriji kbar u kabbret malajr il-pagi veri u l-infiq. Fis-soċjetà industrijalizzata il-mortalità infantili naqset, l-epidemiji sparixxew, il-ħajja medja tal-bniedem twalet. Dan kollugħen biex jinbidel il-ħsieb dwar il-ħajja u l-mewt, ir-reliġjon u l-politika.)

Ir-rivoluzzjoni industrijali

3. F’dan, għandu wieħed jaċċetta li waħda mill-effetti tal-industrijalizzazzjoni ta’ soċjetajiet bħal tagħna ġiebet din il-konsegwenza? Jew kienx hemm fatturi oħra magħha, jew indipendenti minnha li trabbew u eżerċitaw l-influwenza tagħhom f’dinja fejn m’aħniex dejjem ċerti li l-mentalità tal-ħaddiem inbidlet minn kif kienet qabel? F’kemm ma bqajniex waħda li hija rurali, agrikola fil-kultura ekonomika u li ċċaqalqet għal pożizzjonijiet oħra. Saru studji varji u l-verità hija wkoll li l-influwenza tal-industrija mhijiex lokalizzata f’perjodi partikolari. Hemm fażijiet varji sija fit-tip ta’ industrija, kif ukoll fil-ġenerazzjonijiet li nqatgħu aktar mill-art. Inbidlu l-influwenzi u magħhom ir-reazzjonijiet għalihom. Aktar u aktar f’dawn l-aħħar tletin sena, fejn il-politika dikjarata tal-gvernijiet oċċidentali kienet li jġibu aktar nisa jaħdmu. Jitolbu aktar mill-mara u jaqtugħa mill-pożizzjoni li kellha preċdetement. F’kunċett ukoll li l-produzzjoni ekonomika tikber jekk ikun hemm iktar nisa jaħdmu. Ma’ dan il-kultura li l-persuna waħedha tgħodd f’kemm għandha drittijiet umhux f’kemm hemm ukoll doveri. Wasalna llum b’konsegwenza ta’ dak kollu li b’xi mod ġie deċiż qabel. Imma x’soluzzjoni hemm għalina f’dan kollu? Kif nistgħu nibdlu r-rotta, dejjem jekk nistgħu, jitlob iktar attenzjoni minn flus jew ġeneralizzazzjonijiet?

Cash for kids

4. Is-sena li għaddiet, f’The Economist tal-25 ta’ Mejju 2024, l-editorjal prinċipali fetaħ b’dan it-titolu. Fih inkiteb hekk minn dawk li l-industrija jsostnuha sew: “Baby-boosting policies don’t work. Economics must adapt to baby busts instead. As birth rates plunge, many politicians want to pour money into policies that might lead women to have more babies.” (Li l-Istat jaqbad politika li jonfoq iktar biex iħajjar iktar twelid tat-tfal mhux ser taħdem. L-ekonomija trid taddatta ruħha mal-fatt li ser ikun hemm inqas twelid. Hekk kif ir-rata tat-twelid qed tonqos, ħafna politiċi jridu jroxxu iktar flus fil-politika tagħhom sabiex iħajru n-nies jkollhom iktar ulied.) L-argument prinċipali tagħhom huwa li l-gvernijiet ma jistgħux jibdlu dan il-proċess b’iktar flus. Ċertament għalihom fl-industrija b’aktar infiq fin-nefqa nazzjonali, ma jwassalx fejn jaħsbu l-politiċi.

L-analiżi

5. F’dan, minnhom jingħad aktar hekk: “However, Government are wrong to think it within their power to boost fertility rates. For one thing, such policies are founded on a false diagnosis of what has so far caused demographic decline. For another, they could cost more than the problems they are designed to solve.” (Iżda l-Gvernijiet huma żbaljati jekk jaħsbu li fil-kapaċità statali tagħhom ser iżidu r-rati ta’ fertilità. Ibda mill-fatt li din il-politika hija bbażata fuq dijanjosi falza ta’ dak li sa issa kkawża dan it-tnaqqis demografiku. Fuq in-naħa l-oħra, jistgħu jiġu jiswew aktar mill-problemi stess li qed jippruvaw isolvu.) Argumenti li wieħed irid jikkonċedi sa ċertu punt, fis-sens li sa issa għadna m’aħniex naraw biżżejjed politika bbażata fuq studji li jippruvaw il-punt. Dik il-prova li b’aktar flus ser ikun hemm min jitħajjar ikollu iktar ulied, inkella l-kontra tagħha.

Fil-libertà

6. F’dan aktar ċertament kif ikomplu jgħidu: “The decision to have children is a personal one and should stay that way.” (Id-deċiżjoni li wieħed ikollu l-ulied hija waħda personali u għandha tibqa’ hekk.) Imma f’dan xorta waħda huwa utli li wieħed jifhem aħjar is-soċjetà tagħna u għala llum qegħdin niddibattu dan il-punt. F’dan wieħed irid jibni aktar ’il quddiem. Hemm sfida għalina lkoll u din trid soluzzjoni vera u sħiħa. Waħda li hija bażata iktar sew fuq xjenza u analiżi. Dik li tista’ tkun aktar ta’ gwida bħal dak li ġie ppreżentat f’teżi reċenti ta’ Glenn Anthony Falzon, Malta’s low fertility rate: The implications for the political economy of the smallest EU State. Fejn hemm sforz komprensiv ħafna u gwida lejn direzzjonijiet.

Kif tindirizza

7. F’dan aktar, riċentement qrajt numru ta’ artikoli fuq is-suġġett, iktar u iktar meta fid-diskors tal-Budget kien hemm din l-isfida ndikata. Il-Ministru tal-Finanzi għaraf din l-isfida mingħajr verament soluzzjoni. Huwa kien iddikjara tajjeb: “Ilkoll naqblu li s-soluzzjonijiet biex il-familji jlaħħqu mat-trobbija ta’ uliedhom jew saħansitra biex ikollhom iktar ulied, huma varji. Iżda nisġa ta’ diversi miżuri li jkunu effikaċi jistgħu jħallu impatt pożittiv fuq il-familja.” Punt li għandna naqblu fuqu. Biss dan kien forsi mhux fil-post propizju, fis-sens li kien introduzzjoni sabiex jiġi dikjarat li ser titnaqqas it-taxxa fuq il-familji. Punt tajjeb u kontinwità imma mhuwiex ser iġib żieda fit-twelid. Dan għax, kif qed naraw fid-dinja u kif jingħadu studji varji, hemm bżonn iktar minn flus.

Appell favur il-Familja

8. Hemm appelli varji li qed isiru sabiex din il-pożizzjoni tingħata iktar attenzjoni, vera u sħiħa. L-iktar riċenti dik tal-14 ta’ Ottubru 2025 tal-Papa Ljun XIV, li talab li jkun hemm dak kollu possibbli biex il-familji jingħataw il-fiduċja biex iħarsu b’serenità lejn il-futur. F’dan ċertament hemm bżonn naraw jekk f’dawn is-snin, mertu wkoll fost oħrajn tal-effetti varji tar-rivoluzzjoni industrijali, għamilniex politika li tmur kontra l-valur tal-familja. M’għadhiex moda, u anzi, m’għadhiex parti sħiħa mill-politika nazzjonali tagħna. Għalkemm nifhem il-pożizzjoni tal-Gvern illum xorta m’hemmx, fil-qalba politika, ix-xewqa li titwieled mill-bżonn li tipproteġiha.

Bidliet

9. Dik il-politika li tinsab ukoll f’dik li tista’ tifhem fuq naħa li biex nimxu trid ukoll tibdel, taġġusta u tmur ukoll kontra dak li wettqet f’dawn is-snin tiegħu. Imma hemm bżonn aktar Hemm bżonn li jkollna “nisġa ta’ diversi miżuri” li jistgħu jgħaddu kull studju. Gvern differenti mmexxi mill-Partit Nazzjonalista jrid jifhem li din hija okkażjoni sabiex jafferma lilu nnifsu. B’aktar riflessjoni u b’kuraġġ sabiex fil-futur id-direzzjoni tinbidel. Imma dawn jistgħu jimxu ’l quddiem jekk ma jibqgħux ispirati minn prinċipji etiċi materjalisti u minflok f’dawk li jagħrfu u jirrikonoxxu li huwa fl-interess sħiħ tal-Istat li l-familja trid tiġi protetta u kkultivata. Politika li tibda mill-ħarsien tal-familja u wara tal-Istat. Jekk dan isir, naħseb li jkunu qed jitqegħdu ferm aħjar pedamenti sodi u veri milli kellna s’issa.