Mingħajr illużjonijiet

1.    F’din il-ġimgħa, pajjiżna ġie deskritt bħala ankra ta’ stabbiltà fl-ekonomija Ewropea mill-Ministru Ġermaniż Michael Link.  Kliem li jindikaw b’mod ċar daqs il-kristall il-kuntrasti li għaddejjin minnhom fil-ħajja politika attwali.  Min-naħa aġir mill-iktar stramb u kuntrarju għan-normal ta’ numru ta’ membri parlamentari, u min-naħa l-oħra l-ħidma kostanti fid-dimensjonijiet sħaħ tagħna għall-ġid tal-poplu.  Din hija r-realtà li lkoll irridu niffaċċjaw.  Ma nistgħux naħirbu minnha.  Nistgħu ngħarfu, fis-serjetà li dejjem kellna, li l-ħidma tal-Gvern wasslet għal riżultati konkreti.  Għax hu ċertifikat li għandna nkunu kuntenti bih, ġej b’mod speċjali minn dak il-pajjiż li bħalna jrid s-serjetà fiskali u ekonomika.  Politiċi serji u ffurmati tajjeb jgħarfu ħidma konkreta u ma joqogħdux lura milli jistqarruha.

2.    Dan ir-riżultat seħħ għax is-serjetà, ir-responsabbiltà, l-irġulija, is-sabar u l-onestà huma l-gwidi tagħna.  Dan deher iktar dirett proprju meta l-Partit Nazzjonalista approva numru ta’ persuni kompletament ġodda għalih biex ikunu kanditati tiegħu.  Jingħad x’jingħad minn min irid ikerraħna, jew minn min għandu aġenda diretta jew indiretta ta’ tkasbir lejn Lawrence Gonzi nnifsu, il-partit xorta huwa kalamita ta’ ħsieb u direzzjoni.  Wieħed li jirnexxilu jiġbed lejh bnedmin ta’ rieda tajba.  Dawk li jeżistu fis-soċjetà u li jabbandunaw ħafna proprju biex jagħtu ħafna lill-proxxmu.  Il-kwalitajiet sodi tagħhom huma prova ċara li nibqgħu, anki f’dan il-mument diffiċli, niġbduhom.

3.    Illum, wara l-aħħar mozzjonijiet parlamentari kontra persuni li bnew ħajjithom tarġa tarġa, il-loġika umana tħajjar għal iktar kawtela u inqas sforzi lejn is-sagrifiċċji li l-politika Maltija titlob.  Meta l-komportament kif seħħ ikun dak żleali u illoġiku, allura jkun hemm inqas minn hu lest li jitlaq kollox warajh u jidħol f’din li hija missjoni.  Regoli miktuba fis-sekli ta’ kif għandha tkun imġieba korretta jafu, bħalna, li ma ġewx rispettati.  Spiċċat l-irġulija, il-komportament korrett u allura hemm barra hemm żgur min, sfortunatament, reġa’ bdielu.  U hawn il-messaġġ telaq lejn iż-żewġ partiti f’dawk li huma kapaċi jiġbdu lejhom.  Però, minkejja dan il-fatt, din ir-realtà u konsegwenza ta’ dawk il-kawżi, il-Partit Nazzjonalista xorta rnexxilu jiġbed bnedmin ta’ sens u sustanza miegħu.

4.    Għal min jista’ jaħseb jew ħa l-impressjoni li aħna partit mimli b’min irid iġib ruħu ħażin, idaħħaq jew, kif kien jgħid Alla jagħtih il-ġenna Fr. Peter, jagħmilha tal-buffu, ir-realtà hija kompletament differenti.  Ngħid dan għax anzi l-poplu għadu jagħraf li għad għandna reputazzjoni tajba.  Waħda li biha, f’għajnejn il-poplu, aħna ankra ta’ stabbiltà politika.   Stabbiltà li biha l-partit jibqa’ jiġbed nies ġodda lejh, sija bħala kandidati, kif ukoll fil-ġenerazzjonijiet il-ġodda.  Għadu, minkejja kollox, ta’ ispirazzjoni għal dawk iż-żgħażagħ li jridu jinvolvu ruħhom fil-ħidma politika.  Ta’ dawk li jidħlu bis-serjetà biex jifhmu li għad hawn politika tal-prinċipji – waħda li hija bbażata fuq il-pedament ta’ demokrazija nisranija.  Waħda li ma taħrabx il-verità, imma tgħidha u tikkonfrontaha.

5.    Il-fatti waħedhom jiġbduna lejn dak li għaddej minnu l-pajjiż u l-partit fid-dimensjonijiet differenti tagħhom.  Preżentement, il-Gvern huwa stabbli.  Wieħed li għadu qiegħed igawdi l-fiduċja tal-maġġoranza tal-membri parlamentari.  Biss, fuq in-naħa l-oħra, tant f’dawn l-aħħar xhur rajna tibdil, tant smajna dikjarazzjonijiet varji li jekk irridu jkollna saqajna mal-art u mingħajr illużjonijiet, irridu nkomplu ngħixu jum wara jum.  Hemm għalina lkoll obbligu ċar, dmir fuq min ingħata mandat elettorali fl-2008.  Ir-rabta tiegħu mal-votanti kienet ta’ leġislatura.  Ikun għalhekk nuqqas tiegħu jekk ma jibqax jaħdem sabiex jibdel il-pajjiż u jassisti lill-poplu, speċjalment dawk li l-aktar qegħdin ’l isfel u għandhom bżonn.  Jekk jieqaf, mod.  Jekk iwaqqfuh, mod ieħor.  Biss, irid xorta jibqa’ jistinka sabiex jgħaddi, mingħajr illużjonijiet.

6.    Id-determinazzjoni u l-perseveranza tagħna qegħdin hemm.  Għax ser nibqgħu l-persuni li, minkejja l-iżvantaġġi u li qegħdin nitilqu minn taħt nett, xorta ser nibqgħu naħdmu biex il-vantaġġi, l-avvanzi li ġew reġistrati, ma jintilfux.  Hemm ħidma li qegħdin inwettqu li permezz tagħha ser, għada pitgħada, ninżlu biha fl-arena tal-politika.  Il-Partit Nazzjonalista ġie, f’dawn l-aħħar tlett appuntamenti ta’ elezzjoni ġenerali, magħżul proprju għax seta’ juri mingħajr illużjonijiet xi tfisser il-politika t-tajba.  Seta’ u għadu jista’ juri li m’huwiex kapaċi jwettaq il-ħmerijiet li għamel il-partit fl-Oppożizzjoni.  Żgur mhux forsi, jista’ jkompli jiddikjara li m’għamilx użu minn mozzjonijiet parlamentari bla sugu biex bihom iwettaq il-ħsarat illoġiċi fuq l-istess klassi politika.  Jingħad x’jingħad, fl-aħħar tal-ġurnata, il-partit jibqa’ dak li huwa kapaċi jmexxi, dak li huwa verament demokratiku u li jrid il-ġid lill-poplu mingħajr daħk fil-wiċċ jew illużjonijiet.

Traġedja fis-Sirja

1.    Dan il-pajjiż mill-isbaħ għaddej minn mumenti diffiċli ħafna.  Hemm gwerra ċivili, waħda ta’ liberazzjoni li warajha qegħda tħalli eluf mejta.  Il-ġlieda tal-poplu għal-libertà kontra t-tirannija ta’ dittatur li ilha teżisti indiskussa għal snin twal.  Bashar al-Assad mhuwiex l-ewwel dittatur.  Daħal fis-siġġu ta’ missieru wara li dan miet.  L-edukazzjoni, il-formazzjoni u l-preparazzjoni f’ambjenti demokratiċi ta’ Bashar taw ħafna tama lill-poplu u lil dawk li jħobbu d-demokrazija.  Għall-bidu deher li ser jibdel xi biċċiet minn dak li sab iżda sfortunatament, maż-żmien, kollox baqa’ l-istess.  Anzi, d-dipendenza tiegħu fuq il-militar kibret sew.

2.    Tul dawn l-aħħar sentejn rajna u qegħdin naraw kontinwament mewġa ta’ bidliet lejn id-demokrazija.  It-trasformazzjoni ta’ pajjiżi fejn il-libertà ma teżistix u l-ġustizzja hija inġusta bdiet sew.  It-traġedja ta’ diversi hija li biex jaslu lejn din il-pożizzjoni ġdida qegħdin jgħaddu mill-martirju tal-mewt.  Diversi persuni tilfu ħajjithom f’dawn ix-xhur, mingħajr ebda forma ta’ għażla – tfal, nisa, anzjani ġew maqtula wkoll.  Rajna proprju dak li ġara taħtna fil-Libja.  Nafu kemm tilfu ħajjithom nies u kemm sar tifrik u tkissir.

3.    Fis-Sirja, il-ġlieda għal-libertà ilha għaddejja ferm u ferm iktar.  L-appoġġ estern għal gvern ta’ transizzjoni, ta’ dawk il-kuraġġużi li qamu għas-sejħa tal-libertà ma kienx daqshekk b’saħħtu.  Anzi, kif għadna qed naraw, tul din il-ġimgħa l-Ġnus Magħquda baqgħet ma waslitx lejn riżoluzzjonijiet ta’ kundanna u teħid ta’ miżuri ta’ sanzjonijiet ekonomiċi.  Kontra r-reġim ta’ Ghaddafi kien mill-iktar effettiv il-ħruġ ta’ sanzjonijiet fuq il-familja tiegħu.  Il-fatt li diversi Stati għażlu li jimblukkaw il-kontijiet bankarji tagħhom kellu effett.

4.    Però fuq is-Sirja, sfortunatament, hemm għal raġunijiet varji tagħhom il-vot kuntarju tar-Russja u ċ-Ċina.  Dan ma tantx qiegħed jgħin, anzi naħseb li qiegħed itawwal inutilment il-ħajja ta’ reġim li għandu jżarma u jitlaq.  M’għandux ikun li jibqgħu jiġu maqtula iktar bnedmin għall-interessi varji.  Għalhekk, f’din il-linja rajt li l-Unjoni Ewropea wriet lilha nnifisha bħala ferm u ferm iktar avvanzata u effettiva.  Huwa mill-iktar pożittiv li l-Ewropa hija iktar viċina tar-ribelli u kien hemm qbil li jinħarġu sanzjonijiet varji.  M’għandix dubju li ser ikunu u diġà huma effettivi.

5.    Is-sitwazzjoni f’dak il-pajjiż qegħda verament tippreċipita b’inkwiet kostanti.  L-eventi ulterjuri ta’ din il-ġimgħa, bl-eliminazzjoni tal-Ministru tad-Difiża u s-Sigurtà Interna, anzi iktar minn hekk, persuna viċin tal-familja, taw daqqa ta’ ħarta kbira.  Ir-reġim qiegħed f’sitwazzjoni fejn m’huwiex il-bogħod milli jkolli jwarrab.  Il-proċess, żgur mhux forsi, ser ikompli jkun diffiċli, b’ferm iktar bnedmin mejta u tkissir u tifrik tal-pajjiż.

6.    Aħna bqajna f’dan kollu kontinwament solidali mal-poplu Sirjan.  Sostnejnihom u ser inkomplu nsostnuhom, sija politikament kif ukoll meta l-poplu ngħaqad sabiex jintbagħtu oġġetti vitali għalihom.  Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili għamel xogħol tajjeb f’dan is-sens, biss irridu nkunu iktar preparati għalihom meta r-reġim effettivament jaqa’.  Il-poplu Sirjan kien dejjem ħabib tagħna u hekk għandu jibqa’.  Irridu għalhekk inkomplu naħdmu sabiex din ir-rabta tkompli tissoda bir-rapporti soċjali u ekonomiċi futuri.  Hemm verament traġedja għaddejja.  Nittama mill-qalb li ma ddumx sabiex dak il-poplu jerġa’ jieħu r-ruħ u jgawdi l-libertà demokratika huwa wkoll.

L-għażliet personali

1.    Il-verità mhix kontra tagħna li rridu l-ġid lil dan il-Partit Nazzjonalista.  Hija twassalna sabiex nieħdu d-deċiżjonijiet li għandna, kif naraw li huwa tajjeb għall-pajjiż.  Tul dawn is-snin, fil-politika rajt li hemm għażliet varji li wieħed irid jikkonfronta.  Li taħrab mir-realtà huwa żball, li tagħżel il-mument meta taffrontaha huwa għaqal.  Dak qiegħed dejjem f’idejk u jkun żball jekk tħallih għal riħu jew għax-xorti.  Tista’ tiddeċiedi mill-ewwel u tista’ tieħu l-ħin għall-għażla tiegħek, iżda l-importanti hu li tkun taf sewwa l-konsegwenzi tad-deċiżjonijiet li tkun ser tieħu.

2.    Huwa dejjem tajjeb li nkunu nafu fejn aħna, min huwa magħna u min ser isostnina.  Tlifna membru mill-partit b’għażla diretta tiegħu.  Ma tlifniex wieħed li jrid isostni lill-Gvern tal-ġurnata.  Għażel, għar-raġunijiet tiegħu, li ma jibqax jikkunsidra ruħu iktar bħala parti mill-grupp parlamentari Nazzjonalista.  Ma xtaqtux jieħu din il-linja, bħalma iktar ma xtaqtux li jivvota mal-Oppożizzjoni kontra Richard Cachia Caruana.  Però, ħaġa ġġib lil oħra.  B’dak il-vot, ċert li fehem li kien fisser li kien qiegħed jieħu pass kontra l-linja tal-għażla tal-maġġoranza fi ħdan il-grupp parlamentari.  Għamel id-deċiżjonijiet tiegħu.  Ma naqblux magħhom, però għamilhom.  Dik hija r-realtà, mhux ser naħirbu minnha.

3.    Min għażel li jitlaqna ħa pożizzjoni differenti minn min qisu jrid jibqa’, però m’huwiex effettivament magħna.  Għalija huwa dejjem tajjeb li nkunu nafu fejn aħna u ma’ min aħna.  Inkunu ċari ma’ xulxin.  Min huwa fi ħdanna għandu d-dmir li jagħraf li l-partit jiġi qabel l-aġendi personali tiegħu għax il-valur ta’ partit dak huwa.  Għaqda u ħidma favur programm, viżjoni ta’ Stat demokratiku Ewropew.  Ħidma li permezz tagħna l-pajjiż jista’ jimxi ‘l quddiem b’kemm partit ikun kapaċi jgħarbel fi ħdanu l-ideat, iressaqhom għall-poplu u jimplimentahom.  Dan huwa l-prinċipju fundamentali ta’ partit politiku.  Jekk wieħed anqas dan ma jifhem, allura għandu problema fl-għażliet tiegħu.

4.    Għax kull min huwa f’partit għandu l-għażliet tiegħu, għandu l-ġudizzji personali tiegħu.  Ġudizzji personali però, m’humiex neċessarjament ir-realtà.  Tista’ tibqa’ mwaħħal ma’ ideat żbaljati, tista’ tibqa’ m’intix f’pożizzjoni li ċċaqlaq lilek innifsek mill-passat, tibqa’ żżomm ġewwa fik, imma dan m’huwiex ir-realtà ta’ llum.  Il-passat qatt ma tista’ terġa’ ġġibu, speċjalment fil-politika.  Għalhekk huwa tajjeb li kull persuna tressaq il-pożizzjoni tagħha u din tiġi diskussa internament.  Min kapaċi jagħraf dak li ħana, dak li ġara u jimxi ‘l quddiem ikun kontributur rilevanti.  Min le, sfortunatament jibqa’ fejn hu – maqtugħ mir-realtà.  Is-sehem, il-parteċipazzjoni attiva jew passiva f’partit politiku ssarraf f’ħidma aqwa.  Biss, din dejjem tiddependi mill-għażliet u l-ġudizzji personali ta’ dak li jkun.

5.    Inqasna b’persuna, biss dan ma jfissirx li l-każ huwa r-regola.  Il-Partit Nazzjonalista huwa magħmul minn maġġoranza ta’ persuni onesti, umli, mimlijin b’irġulija u ppreparati biex jagħtu servizz lill-pajjiż.  Fi ħdanna hemm diversi li l-għan tagħhom huwa li jgħinu lill-proxxmu, lil dawk li huma minn taħt u mhux lilhom infushom.  L-ismijiet tagħhom rari ssibhom fl-aħbarijiet.  Jaħdmu fil-kwiet, jaħdmu b’mod effettiv sabiex jibdlu, bil-passi t-tajba, għall-ġid ta’ kull persuna.  Jirrappreżentaw dak li l-partit dejjem kien.  Hemm żgur għaqda interna bejnietna li tul dawn is-snin anzi ħassejtha tikber fid-determinazzjoni tagħha quddiem l-aġir żbaljat ta’ ħaddieħor.  Hemm għażliet personali ċari u impenjati.

6.    Il-fatt li jkollok membri parlamentari li jieħdu l-passi żbaljati li jħossu li għandhom jieħdu ma jirriflettix fuq l-oħrajn.  Jekk hemm min ma tista’ tikkuntentah b’xejn, jekk hemm min huwa kontinwament bla loġika u raġuni, dan ma jfissirx li l-Kap tal-Partit għandu xi tort.  Kull min irid jagħmel ġudizzju tajjeb u jirrispetta l-verità u r-realtà jaf li aġixxa bl-aqwa mod.  Kapijiet oħra ta’ partiti oħra kienu jikkrollaw, iċedu l-armi u ma jibqgħux jikkumbattu, jum wara jum, għall-ġid tal-poplu.  L-għażliet tiegħu kienu u baqgħu mhux dawk li jħares tiegħu personali, imma li jħares ‘il quddiem.  Il-partit baqa’, fil-frattemp, wieħed rilevanti.  Baqa’ dak li kapaċi jmexxi ‘l-pajjiż b’għaqal u esperjenza.  Nagħlaq billi ngħid illi jekk dan il-bniedem, Lawrence Gonzi, irnexxielu jżomm il-pajjiż għaddej, bl-ekonomija tikber u x-xogħol jitkattar bid-diffikultajiet kollha li ra ma’ wiċċu, x’kapaċi jwettaq iktar meta dawn il-problemi ma jkollux?

Kummenti tiegħi f'The Times

Xtaqt niġbdilkom l-attenzjoni għall-kummenti tiegħi (fil-korsiv) li deheru il-bieraħ f'The Sunday Times dwar it-tema li ktibt dwarha f' Il-Mument il-bieraħ stess.

Sunday, July 22, 2012 by Ivan Camilleri

Let’s move on, urge PN MPs

But Pullicino Orlando should have resigned

The Nationalist Parliamentary group appears to agree that the party should continue to serve a full term, despite one of its members now assuming an independent role.

Pullicino Orlando’s letter clearly states he will support the PN programme. That means the party can continue its legislative programme in Parliament

At the same time, many agreed that Jeffrey Pullicino Orlando should have also given up his seat in Parliament because he was elected on the party’s list.

For Beppe Fenech Adami – one of the most outspoken MPs – the developing political situation is not easy. However, he said that if Dr Pullicino Orlando’s words were to be taken seriously, the government still commanded a working majority in Parliament.

“Dr Pullicino Orlando’s letter clearly states he will support the PN programme. That means the party can still continue its legislative programme in Parliament.”

Former Home Affairs Minister Carm Mifsud Bonnici, who was ousted from his Cabinet post a few weeks ago after Nationalist MP Franco Debono voted with a Labour motion, also feels that the government should move on.

“I recognise this is a unique situation and we have to see how it develops.

“However, from Jeffrey’s written declaration so far, the government still enjoys his support on the electoral programme chosen by the electorate at the last election,” he said.

“Dr Pullicino Orlando’s actions are a result of the simple fact that the government has just a one-seat majority. This gives individual MPs much more leverage than before.

“However, other MPs have already done similar things very recently,” Dr Mifsud Bonnici added, not mentioning Franco Debono by name.

He said the latest development also showed Labour had not yet learned anything, despite being in opposition for almost three decades.

“By collaborating with disgruntled MPs, Labour is just playing partisan politics that may give results on the short-term. In the long-term, the electorate will see this will not work.

“Labour is still an inexperienced party with no vision,” he said.

Both Dr Fenech Adami and Dr Mifsud Bonnici said that while Dr Pullicino Orlando had a legal right to hold on to his seat in Parliament, they would have resigned altogether in similar circumstances.

Their position was shared by several other Nationalist MPs, who argued Dr Pullicino Orlando would have never got to Parliament had he not contested on the PN ticket.

“In politics, there are certain things that are just not done,” said Nationalist MP Jean Pierre Farrugia, who has had his fair share of disagreements with the administration during this legislature.

“I wasn’t very happy that Dr Pullicino Orlando discussed internal party matters with our political rivals because certain things are only discussed internally. Like all parliamentarians in Malta, I also meet regularly and privately MPs from the opposition but I don’t discuss internal party matters with them.

“It is not acceptable that our MPs are chummy with Labour,” he said.

The Floriana doctor said while he respected Dr Pullicino Orlando’s decision to keep his seat, “his position has long been prejudiced by the pre-2008 Mistra debacle”.

Former parliamentary secretary Edwin Vassallo was somewhat conciliatory towards Dr Pullicino Orlando’s actions.

“With just a one-seat majority, I could have done the same and even worse than Jeffrey.

“But I took a conscious decision to respect my electors and I am very satisfied with this decision. I would never have done what Jeffrey did,” the self-employed Mosta MP said.

“At the same time, let’s move forward. Dr Pullicino Orlando gave his word that he will continue to support the government and so we should continue to govern in the people’s interest.”

 

L-elezzjonijiet fil-Libja

1.    Bħal daż-żmien sena, ftit kienu dawk li kienu assolutament ċerti li t-tibdil li kien għaddej fil-pajjiż ġar tagħna kien ser iservi sabiex ikun hemm id-demokrazija.  Il-ġlied u l-atroċitajiet li kien hemm għaddejja fil-pajjiż mal-poplu kellhom, u għad għandhom, l-effetti negattivi tagħhom.  Familji nqasmu, diversi sabu ruħhom joqtlu lil xulxin, persuni tal-istess demm u nazzjonalità.  Il-bniedem issoltu malajr jinsa, salv dak li jkun għadda minn dawn is-sitwazzjonijiet.  Min ra bnedmin bħalu jmutu quddiemu, min sab membri tal-familja mejta jew ra daru u ġidu mkissra u mfarrka, ma tantx ser jinsa kif ġieb u laħaq.

2.    Meta spiċċa r-reġim tal-Kurunell Muammar Ghaddafi, ħadd ma seta, fl-aħħar tal-ġurnata jipprevedi fejn sejjer il-pajjiż.  It-tmiem ta’ dik id-dittatura ġieb miegħu vojt politiku u ta’ ordni pubbliku.  Meta jkun hemm dawn is-sitwazzjonijiet, ftit huma dawk il-pajjiżi li jerġgħu joħorġu lura lejn is-sewwa, u l-iktar, lejn id-demokrazija.  Sfortunatament, id-dinja fl-istorja tagħha hija mimlija b’eżempji fejn wara terġa’ tirrenja lura forma differenti ta’ dittatorjati jew konflitti oħra interni.

3.    Biss, fortunatament għall-Mediterran, għalina u fuq kollox għal dan il-pajjiż, l-affarijiet sejrin f’direzzjoni tajba.  Il-perjodu ta’ tranżizzjoni ma kienx faċli.  Biss, jidher mill-iktar evidenti li f’dak il-poplu hemm illum klassi politika tajba.  Hemm, għall-kuntrarju ta’ dak li oħrajn setgħu ħasbu, ġabra ta’ bnedmin li jgħarfu l-vantaġġi ta’ sistema politika fejn tirrenja l-vuċi tal-poplu, eżerċitata b’elezzjoni diretta.  Ma kienx hemm bżonn lezzjonijiet jew xi ġabra ta’ speċjalisti biex imexxuhom f’din it-triq. 

4.    Il-poplu Libjan m’għandux esperjenzi passati ta’ demokrazija ħajja, attiva u verament rappreżentattiva.  Anzi, għandu proprju l-kontra.  Għandu waħda morra għax il-kumitati tal-poplu tal-Ktieb l-Aħdar ma kienux parti minn dan il-proċess demokratiku.  Biss, illum ngħid li bl-istramberiji, taħwid u disprezzi li kien hemm qabel, il-poplu xorta kellu ġewwa fih elementi li jaqtgħu barra mill-ideat ta’ soċjetà Iżlamika tal-fattura ta’ Khomeini.  Ngħid dan għax id-dinja Iżlamika baqgħet għaddejja minn varjetà ta’ esperjenzi u opinjonijiet li biddlu u influwenzaw lil dawn in-nies.  Il-Ktieb l-Aħdar ma tistax taqbel miegħu, però kellu fih elementi ta’ influwenzi b’saħħithom tas-soċjaliżmu marxist u f’diversi punti lajċi, i.e. fis-sens kontra d-dominanza tar-reliġjon fuqhom.

5.    Kull min qara ftit jaf kemm id-dinja Musulmana sabet ruħha maqsuma bejn il-movimenti “lajċi” u demokratiċi u dawk li riedu jżommu x-Sharia.  Il-kunflitt u f’ħafna sens l-għarfien ta’ numru prominenti ta’ politiċi li jsostnu inadegwatezza fir-risposti li l-Koran kapaċi jagħti mhux kwantu għall-ħajja personali spiritwali u reliġjuża, imma għal struttura u viżjoni tal-Istat.  Dak li sar fit-Turkija ta’ Kemal Ataturk baqa’ eżempju ħaj ta’ kif Stat jista’ jibdel id-direzzjoni tiegħu lejn lajċiżmu, sekulariżmu u abbandun tal-pożizzjonijiet passati.  Kittieba u persuni bħal Fouad Zakarija jindikaw fuq dan il-biżgħat tiegħu li hemm inkapaċità li jiġi assikurat żvilupp futur awtentiku li jħares li jżomm soċjetajiet ta’ oriġini Musulmana fl-istess tradizzjonijiet, però li kapaċi jimxu ‘l quddiem.

6.    Id-diskussjoni interna fid-dinja Iżlamika fuq x’inhija l-politika li tista’ titħaddan f’soċjetà ta’ passat u oriġini koranika hija mill-iktar ħajja u interessanti.  Min isegwiha jaf li dak li llum qiegħed iseħħ fl-Eġittu u fil-Libja ġej minn dak li ġara qabel.  ‘L hekk magħrufa bħala “Muslim Brotherhood” f’dak li huwa suċċess jew insuċċess elettorali politiku tħares ukoll u għandha oriġini proprju hemm.  Ir-riżultat elettorali fil-Libja huwa fih innifsu suċċess u huwa spjegabbli fl-esperjenzi passati.  It-tama tiegħi hi li min ġie elett jirnexxilu jibni stat demokratiku ġdid li jwieġeb għar-realtà, mingħajr ma jitlef it-tradizzjonijiet passati.  Il-futur ser jurina u mhux ser ikun faċli xejn, però aħna nibqgħu impenjati biex nassistuhom jimxu ‘l quddiem.

Deċiżjonijiet iebsa

1.    Ma nħossx li għandi bżonn nerġa’ nfakkarkom dwar dak li għadda minnu l-partit tul din il-ġimgħa.  Mhuwiex normali li fil-kors tal-ħidma tittieħed deċiżjoni bħal dik li saret fl-Eżekuttiv, nhar il-Ħamis li għadda.  Fir-realtà politika hija waħda iebsa, biss neċessarja.  Kif jista’ jiġi permess li partit, li huwa mimli bi storja u eżempji ta’ persuni li ssagrifikaw ħajjithom għal ideal politiku, jħalli deputati fi ħdanu jaġixxu kif aġixxew?  Fl-intern tagħna, kif dejjem ġara, ħa niddiskutu u ma naqblux, biss ladarba hemm vuċi ta’ maġġoranza, allura kull persuna trid tieħu ħsieb issegwiha.  Dan huwa l-prinċipju li jmexxi kull partit serju bħal ma huwa tagħna.  Ladarba niddeċiedu, ladarba naqblu fuq linja, allura kulħadd għandu isegwiha.

2.    Però, l-aġir ta’ numru ta’ membri parlamentari wassal għal din il-pożizzjoni.  L-imġieba tagħhom tmur kontra dak li aħna ilna nħaddnu u nħaddmu s-snin.  Il-poplu jafu dan.  Jaf li aħna konna u bqajna partit li nafu kif taħdem il-politika mingħajr ma tlifna l-prinċipji tagħna warajha.  Dak li wettqu ma jistax jiġi aċċettat, taħt ebda forma jew mod.  Passi żbaljati f’direzzjonijiet li ma jiħduhom imkien, salv li jirreġistraw azzjoni ħażina mill-partit kollu.  Dak li għamlu jibqa’ però mwaħħal magħhom.  Ma jagħmilx stat ta’ fatt għall-bqija tagħna.  Ma jixħetx dellijiet fuqna.  Biss, hu x’inhu, l-aġir tagħhom wassal għall-konsegwenza li d-deċiżjonijiet li partit serju għandu jieħu, fir-realtà, jeħodhom.

3.    Bl-aġir li rajna jsir, il-poter tar-rikatt, pulit jew le, f’din il-leġislatura tela’ b’saħħa ferm u ferm iktar ‘il fuq.  Il-fatt li dan il-Gvern kellu maġġoranza ta’ siġġu fisser li kien hemm min approfitta ruħu minn din is-sitwazzjoni.  L-argumenti, jew ma jsirux, jew jekk ma taqbilx magħhom taf li hemm il-konsegwenzi li titlef il-poter.  Trid tgħaddi ta’ dak li jkun, għax hu iktar importanti mill-partit u mill-poplu li eleġġih.  Kien evidenti li waqt li konna lkoll moħħna sabiex inżommu l-pajjiż għaddej biex l-ekonomija ma tmurx lura, ix-xogħol jibqa’ jitkattar, il-ġustizzja soċjali tibqa’ tiġi osservata u l-pajjiż ma jbatix mill-kriżijiet ekonomiċi u politiċi, ħaddieħor kellu aġendi differenti.

4.    Dik kienet ir-realtà li għal dawn is-snin kollha kellna naffrontaw.  Nissaportu sabiex bil-paċenzja u s-sabar inkomplu nagħmlu l-ġid lill-pajjiż u nassiguraw li ma jkunx hemm tbatija iktar fuq il-poplu.  Il-partit ġie elett għal-leġislatura sħiħa u d-dmir tagħna kien dak li nwasslu kemm nistgħu.  Inwasslu kemm huwa possibbli biex inwettqu l-programm elettorali tagħna.  Il-vot favur tagħna ġieb din ir-responsabbiltà u, ta’ partit serju li aħna, hekk wettaqna.  Qlajna daqqiet.  Sofrejna umiljazzjoni żejda.  Biss ħadna ħsieb li, minkejja kollox, ma nitilfux rasna.  Żgur mhux forsi, wisq u wisq inqas li nwettqu azzjonijiet ħżiena.

5.    Is-serjetà f’partit titlob li min ma jimxix mal-linja tiegħu, ma jistax jiġi permess li jerġa’ jkun kandidat.  Dik hija s-serjetà, iebsa kemm hija iebsa, meta qed nikkonsidraw proprju ma’ persuni li ġew eletti fi ħdanna.  Xejn pjaċevoli, imma neċessarja sabiex is-sewwa tissaħħaħ, il-verità toħorġ u ħadd ma jkompli jħossna li qed nibgħatu messaġġi f’direzzjonijiet opposti.  L-elettorat tagħna jippretendi minna li naġixxu kif għamilna.  Jippretendi li aħna nibqgħu nkunu l-partit sod li aħna.  Li nibqgħu preparati nagħmlu s-sagrifiċċji għas-sewwa, mingħajr ma naġixxu skont il-liġi tal-ġungla, imma bl-irġulija.  L-irġulija u r-rettitudni fl-aġir, għalija, jirbħu l-konsiderazzjonijiet personali tagħna lkoll.

6.    Tul dan iż-żmien kollu stajt naġixxi b’mod differenti.  Stajt inħares lejn l-interess personali tiegħi, però għażilt din il-linja għax ħassejt li għandi dmirijiet oħra ogħla lejn l-elettorat li għażilni u lejn il-poplu li nħobb u nirrispetta.  Għandi dmir li nibqa’ nassigura li l-Gvern jasal sakemm jista’ fil-leġislatura, li nibqa’ leali lejn il-prinċipji tiegħu u naġixxi kif għandu jaġixxi kull demokratiku kristjan.  Nassigura lil kull persuna li kien ikun iktar faċli u b’ferm inqas sofferenzi u akkużi nġusti fil-konfront tiegħi li kieku mort il-kontra.  Ma kenitx deċiżjoni faċli.  Però, fi ħdan dan il-partit, il-maġġoranza hija magħmula minn ferm iktar persuni li jifhmu li servizz veru għall-pajjiż jitlob minna deċiżjonijiet iebsa.  Partit li huwa kapaċi jiġbed lejh politiċi serji.  Partit li f’dawn ix-xhur ser ikollu jaffronta sitwazzjonijiet oħra forsi iktar iebsa, biss ċert li ser jibqa’ kapaċi jieħu d-deċiżjonijiet it-tajba sabiex jibqa’ vuċi tal-poplu u jibqa’ dak li kapari jassigura l-ġustizzja soċjali.

Min jitlaq minn taħt?

1.    Ngħiduha kif inhi, ftit kienu dawk li fl-aħħar elezzjoni ġenerali tal-2008 kienu lesti jaħilfu li l-Partit Nazzjonalista kien ser jerġa’ jiġi konfermat fit-tmexxija tal-pajjiż.  Kienu għaddew żewġ leġislaturi infila li fihom il-partit kien ġieb maġġoranza ta’ ħames siġġijiet.  Sa dik il-ġurnata f’Marzu, ebda partit ma kien irnexxielu jżomm il-maġġoranza tas-siġġijiet u tal-voti għal leġislatura oħra.  Biss, ir-riżultat dak kien.  Viċin kemm kien viċin, daqs nofs siġġu, kien biżżejjed.  Biżżejjed biex dan il-partit ingħata mandat ċar.  Ingħata l-piż u r-responsabbiltà li jmexxi ‘l quddiem lill-poplu għal din il-leġislatura, mentri l-Partit Laburista reġa’ sab ruħu fuq il-bankijiet tal-Oppożizzjoni.

2.    Minn dak il-jum tlaqna biex naraw leġislatura ta’ barra mis-soltu, żgur mhux ordinarja.  U dan fuq żewġ fronti, u mhux wieħed.  Dak estern fl-atti u l-problemi nazzjonali, Ewropej u internazzjonali u dawk li inkredibilment żviluppaw fl-intern tal-partit innifsu.  Id-deċiżjonijiet politiċi li kellhom jiġu konfrontati f’dawn l-aħħar erba’ snin kienu verament kompletament barra mis-soltu.  Ma kienx faċli li titlaq taħdem fid-dell kontinwu ta’ kriżi ekonomika internazzjonali.  Waħda li la dehret tinġema’ u anqas ma riedet turi l-impatt sħiħ tagħha.  Sitwazzjoni li baqgħet għaddejja xahar wara xahar.  Kriżi li nfirxet lejn il-munita Ewro.  Ġiebet għarkubbtejhom pajjiżi ġirien u oħrajn fl-Unjoni Ewropea.  Il-Greċja, il-Portugall, Spanja, l-Italja, l-Irlanda u l-Ingilterra kellhom ilkoll jaffrontawha.  Kriżi li għadha ma waqfitx u għadha għaddejja sal-ġurnata tal-lum.

3.    Iżda dan ma kienx biżżejjed.  Rajna fl-ewwel seba’ xhur tas-sena li għaddiet l-isplużjoni tal-vulkan Libja.  Il-ġlied, l-inkwiet u l-ħidma li saret kienet ta’ barra minn hawn.  Pajjiżna ssogra bil-kbir f’kull livell, speċjalment għal darb’oħra f’dak ekonomiku.  B’attenzjoni u b’ħidma diplomatika u nazzjonali mill-iktar attenta u delikata, il-Prim Ministru rnexxielu jasal u jwassal lil dan il-poplu fuq quddiem biex ta sehem mill-iktar determinanti.  Il-Mediterran huwa llum ferm u ferm aħjar f’dawk li huma stabilità, paċi u prospetti demokratiċi.  Hemm pedament importanti għall-futur tagħna lkoll.  F’dan kollu żamm il-kolp u rnexxielu jżomm ukoll l-ekonomija għaddejja.  Fil-baħar imqalleb, fit-tempesti ta’ barra minn hawn bqajna għaddejjin.

4.    Fl-intern tal-partit, l-affarijiet anqas żviluppaw b’mod normali.  Kien hemm fissazzjonijiet, nuqqas ta’ qbil, diskors żejjed magħmul apposta fil-miftuħ biex joħloq l-inkwiet, kif ukoll tramiet mill-iktar komplikati u żbaljati.  Tul il-leġislatura kellna diversi sfumaturi ta’ dan.  Persistenzi, persekuzzjonijiet, irjus iebsa u fittaġni, li kienu jokkupaw huma wkoll parti mill-ħin ta’ min kien involut.  Fl-aħħar xhur, dawn is-sentimenti żbruffaw f’żewġ mozzjonijiet.  Inkredibbilment, membri tal-Partit Nazzjonalista eletti fi ħdanu vvutaw, għar-raġunijiet tagħhom, kontra nies oħra fil-partit.  Qatt ma kellna minn dan u huwa kundannabbli.  Biss, dan kellu jiġi konfrontat minn dan il-Gvern.  F’kelma waħda, ma rajniex u ma kellna leġislatura faċli xejn u quddiem dan kollu ser nitilqu għall-ġlieda elettorali minn taħt żgur.

5.    B’danakollu l-Partit Nazzjonalista, li kellu jara ma’ wiċċu dan kollu, ma tkissirx.  Wisq anqas żbroffa hu f’reazzjonijiet żejda.  Żamm mal-kalma u l-paċi interna tiegħu.  L-irġulija ta’ diversi ħarġet fil-beraħ.  Il-partit baqa’ ffukat f’dak li hemm bżonn li jsir.  Żamm quddiemu l-prijoritajiet tal-pajjiż.  Il-ħidma tal-Gvern ma waqfitx.  Il-bnedmin fi ħdanu urew li kapaċi jaffrontaw sija dak li għaddej barra, kif ukoll dak li għaddej ġewwa.  Il-poplu għandu llum quddiemu xhieda ċara li l-Partit Nazzjonalista huwa magħmul minn persuni ffurmati tajjeb, preparati u mimlija esperjenza.  Partit ieħor, meta sab ruħu fi kriżi ekonomika u fl-intern tiegħu, ikkrolla kompletament.  Mar għal elezzjoni u baqa’ barra mill-gvern għal, issa, erbatax-il sena.

6.    Elezzjoni ġenerali llum, għada jew pitgħada rridu naslu għaliha f’din il-leġislatura, ma hemmx dubju.  Din hija d-demokrazija.  Il-pajjiż ser ikollu għażla oħra, għal darb’oħra.  Biss, dan il-Partit Nazzjonalista jitlaq, żgur mhux forsi, minn taħt.  M’għandux il-vantaġġi li għandhom l-oħrajn.  Partit fil-gvern minn dejjem jitlef l-appoġġ minħabba d-deċiżjonijiet li jieħu, aħseb u ara f’dawn iċ-ċirkostanzi.  Min għamillu l-ħsara għandu żgur, u bil-bosta.  Din hija l-pożizzjoni li għandna quddiemna.  Ma hemmx ħabi minnha.  Irridu naffrontawha, żgur.  Għalhekk, f’dawn ix-xhur irridu nanalizzaw u nfehmu aħjar għala, minkejja kollox, il-pajjiż għandu u jaqbillu li jagħżel il-Partit Nazzjonalista.  Mhux biss għax il-Partit Laburista għadu mhux preparat, mhux biss għax għadu wieħed li għadu ma jsib xejn ħażin fil-kuxjenza tiegħu li jwettaq azzjonijiet żbaljati, mhux biss għax il-kontenut politiku għalih m’huwiex prijorità imma l-aktar għax il-Partit Nazzjonalista jibqa’ l-aħjar.  Dan il-partit jibqa’ aħjar mhux biss għax għandu nies ta’ kwalità, imma iktar minn hekk għax għadu wieħed li kapaċi jibni programm, viżjoni għall-futur aqwa għal dan il-poplu u dan il-pajjiż.  Nitilqu żgur fi żvantaġġ, assolutament minn taħt, però dan ma jfissirx li b’xi mod ser naqtgħu lura mid-determinazzjoni li nikkonvinċu li l-pajjiż, b’dan il-Partit Nazzjonalista, javvanza kull darba ‘l quddiem.

Il-kwistjoni tad-detenzjoni

1.    Pajjiżna m’huwiex l-uniku fl-Ewropa li għandu politika li persuni li jaslu għandu irregolarment, jiġifieri mingħajr ma jgħaddu mit-toroq normali u legali, jiġu miżmuma għal perjodu f’ċentri ta’ detenzjoni.  Ebda Ministru tal-Immigrazzjoni ma jkun tant ferħan b’din il-linja odjuża, imma neċessarja, għaż-żamma tal-ordni u kontroll tal-fruntieri tiegħu.  Trid issir distinzjoni bejn min jiġi b’mod regolari u min le.  Bħalma għandha ssir distinzjoni fost dawk li jaslu irregolarment, bejn dawk li ħaqqhom l-istatus ta’ protezzjoni u dawk li ma ħaqqhomx.  Mhux kull min japplika għall-ażil huwa intitolat għal protezzjoni ta’ refuġjat, jew umanitarja.  Kważi 98% ta’ dawk li jiġu f’pajjiżna jippreżentaw talba lill-Kummissarju tar-Refuġjati, imma ovvjament, mhux ta’ kulħadd tiġi milqugħa.  Però, żgur mhux forsi, persuni vulnerabbli u tfal, ma jidħlux fiċ-ċentri mill-ewwel.

2.    F’dawn l-erba’ snin, is-sitwazzjoni fiċ-ċentri ta’ detenzjoni inbidlet ta’ taħt fuq.  Il-kundizzjonijiet li kellna inizjalment, illum m’għadhomx jeżistu.  Mill-2006 sal-2009 kellna xmara qawwija ta’ persuni li ġew.  Ma kienx possibbli li jkollna kollox f’postu jew ferm aħjar kif għandna llum, sforz il-volum kbir ta’ bnedmin li ġew.  Ħadd ma jista’, b’xi mod, imeri li s-sitwazzjoni nbidlet drastikament.  Il-postijiet huma ferm u ferm aħjar u s-servizzi tjiebu sew.  Niftakar ċar għax, għall-kuntrarju ta’ persuni oħrajn fil-politika jew fil-ħajja pubblika, dħalt fihom diversi drabi.  Dħalt, u miegħi ħadt mingħajr ebda mistħija diversi Ministri, Kummissarji Ewropej u uffiċjali għolja sabiex jaraw, imissu b’idejhom u jitkellmu ma’ dawn il-persuni li, fl-aħħar mill-aħħar, fi Brussell inkunu qed niddeċiedu fuqhom.  Deċiżjonijiet fuq bnedmin illi diversi la raw u lanqas qatt ma tkellmu magħhom, però li jien rajt u missejt.

3.    Iva, għall-kuntrarju ta’ ħaddieħor, missejt b’idejja u affrontajthom b’wiċċi minn quddiem u b’qalb miftuħa.  Kull darba li mort, spiċċajt nagħmel meeting pubbliku b’domandi u risposti ċari u diretti.  La bżajt mill-verità u wisq u wisq inqas li mmisshom u ngħannaqhom.  F’ebda mument ma dħakt bihom u tajthom x’jifhmu li f’dan il-pajjiż għandna territorju tant kbir li ser inħalluhom jiġru ‘l hemm u ‘l hawn, mingħajr konsiderazzjoni ta’ xejn.  Il-politika ta’ detenzjoni żammejtha, bħala Ministru, fl-interess tal-poplu u fl-interess tagħhom stess, jiġifieri ta’ dawn il-povri li jaslu f’pajjiżna bil-baħar b’diffikultajiet kbar.

4.    Fl-interess ta’ pajjiżna għax għandna nieħdu ħsieb nipproteġu lill-poplu.  Mhux kull min jiġi nistgħu nippresumu li għandu intenzjonijiet tajba.  Aħna wkoll parti mill-Ewropa u għandna dmirijiet ċari dwar kif għandna niggarantixxu s-sigurtà lil kulħadd.  It-tieni, mhux kull min jiġi jaf x’ser isib.  Anzi, diversi traffikanti kriminali jgħidulhom ħaġa u huma jsibu oħra.  Oħrajn, lanqas biss ikunu missew mal-istituzzjonijiet demokratiċi u normali, u trid tfehemhom li hawn jeżistu sptarijiet, skejjel, soċjetà, pulizija, qrati, liġi, ġustizzja, eċċ.  Hemm bżonn perjodu ta’ transizzjoni neċessarju biex dawn il-persuni jifhmu u jiġu mgħallma.  Ma nilludux ruħna li kull min jasal hawn, immedjatament kif imiss magħna, ser isir parti sħiħa mis-soċjetà tagħna u dik Ewropea.  Jibqgħu jġorru pajjiżhom u l-kultura tagħhom u jrid jgħaddi ftit taż-żmien mhux ħażin sabiex jinbidlu.

5.    Fl-interess tagħhom ukoll.  Ngħid dan għax skużawni, imma xbajt nara ipokresija f’pajjiżna u barra minn xtutna, ta’ dawk li jaħsbu li tkun korrett jekk sempliċement tħallihom jiġru waħedhom u jfendu għal rashom fl-individwaliżmu tipiku tal-liberaliżmu.  Meta żżomm persuni fid-detenzjoni, kif nagħmlu, nieħdu ħsieb il-bżonnijiet tagħhom.   Ikel, saħħa, tagħlim u fejn jgħixu u jorqdu.  Nassiguraw dan anke meta joħorġu barra.  Bir-rispett kollu, ħadd fl-Ewropa ma jagħmel l-istess li nagħmlu aħna magħhom.  Jafu, fil-maġġoranza tagħhom, li aħna naqbżu għalihom ukoll sabiex fis-soċjetà jkunu protetti sew.  Is-servizzi kollha jingħataw mingħajr riservi jew diskriminazzjoni.

6.    Mhux biss, imma għall-kuntrarju ta’ ħaddieħor, bl-isforzi tagħna assigurajna li dawk li ħaqqhom protezzjoni, speċjalment familji, rajna li nagħtuhom futur f’pajjiżi oħra.  Marru madwar 1,500 ruħ fl-Ewropa u fl-Istati Uniti tal-Amerika u hemm bdew ħajja ġdida.  Dan ma waqax mis-sema, imma sar mertu ta’ ħidmet dan il-Gvern.  Ħidma li saret b’ħafna rwiefen kontrina u mingħajr ħafna appoġġ minn ċerti organizzazzjonijiet internazzjonali.  Il-persuni li marru jafuh dan, bħal ma jafuh dawk li għad iridu jmorru.  Dawn huma passi li aħna għandna d-dritt li ninfurmaw lill-poplu bihom u dan għax huma passi tajbin u li huma għas-sewwa.  Passi li saru biċċa biċċa, b’riformi kontinwi żgħar u kbar kontra kull kurrent.

7.    Biss, id-detenzjoni sservi sabiex tassigura kemm jista’ jkun malajr li min ħaqqu jingħata protezzjoni jeħodha u min ma ħaqqux nibgħatuh lura lejn pajjiżu.  Tul dawn is-snin, assigurajna li l-proċess li bih issir din id-distinzjoni, jsir malajr.  Il-Kummissarju tar-Refuġjati għandu veloċità ikbar minn dik ta’ pajjiżi oħra.  Mertu tiegħu u tal-persuni li għandu jaħdmu miegħu, illum-il ġurnata għandna proċessar aqwa milli kellna u aqwa minn dak ta’ pajjiżi oħra.  Din il-ħidma hija għalija l-pern, il-ġebla tax-xewka tal-politika tad-detenzjoni.  Minnha tagħmel ġustizzja bejn dawk li għandhom jiġu protetti u dawk le li nibgħatu, kif aħna nagħmlu, lura.

8.    Tul dawn is-snin ħadna ħsieb inżommu din il-linja politika b’dinjità u attenzjoni.  Fl-opinjoni tiegħi, ikun żball jekk din tiżżarma għax iġġib kaos, twassal għal sfruttament ta’ dawn il-persuni, tkabbar l-inċentivi għall-abbuż fit-traffikar ta’ persuni għal skopijiet kriminali u flok inkunu qed ngħinu lil min huwa vulnerabbli, inkunu qed nissudaw lil min irid jirkeb fuqhom.  Nittama li kulħadd jifhem dan għax inkella nkwiet, razziżmu u ssudar ta’ persuni fuq il-lemin estrem ikollna.  Il-politika tad-detenzjoni, odjuża kemm hi odjuża, tibqa’ waħda neċessarja.

Ftit riflessjonijiet fuq il-bilingwiżmu

1.    Pajjiżna għadda minn diversi stadji.  Kien taħt il-Kavallieri ta’ San Ġwann, wara l-Franċiżi, wara l-Ingliżi sar indipendenti, repubblika u issa membru sħiħ fl-Unjoni Ewropea.  Kull bidla f’min mexxa jew kif mexxa lil dan il-poplu mill-aspett politiku ġiebet effetti u konsegwenzi varji.  L-aspetti legali, kostituzzjonali u d-drittijiet ta’ poplu sovran li ġew imsawra qabel kellhom u għad għandhom impatt fuq is-soċjetà tagħna.  Ma hemmx dubju li aħjar li aħna indipendenti milli kolonja.  Daqshekk ieħor ma hemmx dubju li huwa wkoll aqwa li aħna repubblika u fl-Unjoni Ewropea.  Il-fatt li għandna d-dritt li niddeċiedu l-futur tagħna bħala poplu skont iċ-ċirkostanzi li jkollna quddiemna huwa, ovvjament, imprezzabbli.  Sar progress soċjali u ekonomiku li ftit stati oħra raw.

2.    F’dawn is-snin, il-pajjiż kiber u sar aqwa milli kien.  Kull ġurnata javvanza ‘l quddiem fl-aspetti shah  tiegħu.  Dan jidher manifest fil-fatt li, iddur fejn iddur, tara poplu li jrid u qiegħed jimxi ‘l quddiem, javvanza u jwettaq is-sewwa.  Il-bżonn li kull persuna timxi lejn direzzjonijiet aħjar welled sitwazzjonijiet fejn, daqqa għal raġuni u daqqa għal oħra, f’territorju partikolari n-nies tiegħu jitkellmu b’żewġ lingwi.  Kull poplu kellu f’dan l-esperjenza distinta u partikolari tiegħu.  Minn dak li niżel għandna, jidher ċar li għal sekli sħaħ kellek il-poplu Malti jitkellem b’lingwa, mentri d-dominaturi tiegħu jitkellmu b’oħra.  Diversi fehmu li sabiex jgħixu, biex jikkomunikaw, kien hemm bżonn li jitgħallmu jitkellmu u jiktbu tajjeb b’żewġ lingwi, speċjalment il-professjonisti jew min ried jiġi impjegat fis-settur pubbliku.

3.    Biss, mhux kull poplu kellu l-istess esperjenza.  Lingwa hija mezz ta’ komunikazzjoni, però magħha ġġib ukoll kultura.  Iġġib magħha letteratura u viżjoni differenti ta’ stat u soċjetà.  L-istorja tagħna, bħal ta’ oħrajn speċjalment fil-Mediterran, hija mimlija proprju b’dan il-kunflitt mhux biss ta’ lingwa, iżda wkoll politiku, u l-iktar ta’ dak li naraw li jidentifikana: ta’ identità.  Diversi familji sabu ruħhom f’dawn is-sitwazzjonijiet.  Sabu lilhom infushom mhux biss mgħallma akkademikament, iżda wkoll jitkellmu bejniethom fil-ħajja ta’ kuljum tal-familja jew mal-ħbieb, b’żewġ lingwi.  Daqqa minħabba bżonn, daqqa għal skopijiet ta’ rabtiet u tlugħ minn klassi soċjali għal oħra.  Kienu x’kienu r-raġunijiet, din l-esperjenza seħħet.  Din l-attività umana ħalliet u għadha tħalli effetti fuqna lkoll.  Fil-passat mod, fil-preżent ieħor u fil-futur naraw.  Żgur mhux forsi, m’għandniex però nintrabtu b’mentalitjiet jew opinjonijiet passati għal dak li qed iseħħ illum.

4.    Tgħallimna għal żmien twil żewġ lingwi: Malti u Taljan, Malti u Ingliż.  Diversi jafu t-tlett lingwi wkoll, li huwa ferm u ferm iktar interessanti.  Pajjiżna żamm ankrata fil-poplu l-lingwa Maltija, però tbiddel f’kif iħares lejn il-ħajja proprju għax miż-żewġ lingwi l-oħra kien u għadu jingħata direzzjonijiet differenti.  Lingwa fil-gżira u lingwa għal skopijiet oħra. L-użu tal-Ingliż ġie llum ferm iktar utilizzat u prattikat minn qabel.  Il-mezzi ta’ komunikazzjoni permezz tal-cable television wasslu sabiex ma nkunux dejjem aġġornati fl-iżviluppi kulturali li l-Ewropa għaddejja minnhom.  Tajjeb jew ħażin, l-użu tat-Taljan kellu l-vantaġġ li jagħti dimensjoni kontinentali tal-ħajja li, forsi, aħna qegħdin nitilfu.  Konna aktar latini, Ewropej milli Taljani, u dan b’diversi traduzzjonijiet u diskussjonijiet li kienu jġibu aċċessibbli l-letteratura, il-filosofija, il-liġijiet Franċiżi, Ġermaniżi, Russi, Spanjoli li issa l-istrument għalihom huwa neċessarjament dejjem l-Ingliż.

5.    L-insularità Ingliża, tajjeb jew ħażin, tibni lilha nfisha fuq viżjoni li mhijiex kontinentali.  Mhumiex ħafna dawk li jiktbu u jikkomunikaw f’dak il-pajjiż, li jħarsu lejn dak li qiegħed joħroġ mill-kontinent, bħala tali.  Għalhekk għandek, żgur mhux forsi, numru ta’ persuni li b’faċilità għalihom iħossuhom iktar komdi jaqraw bl-Ingliż li qed jinqatgħu minn viżjoni differenti tal-ħajja u tal-influwenzi kulturali li għaddejjin u jillimitaw ruħhom.  Il-fatt li ftit ilu ġejna li kulħadd irid li, b’neċessità, ikollu l-cable television biex jirċievi tajjeb stazzjonijiet ta’ komunikazzjoni jista’ jkun li qegħda għalhekk tagħtina forom ta’ insularità doppja.  Id-dominanza għandha dan l-aspett mhux neċessarjament pożittiv, però din il-lingwa fiha l-vantaġġi utilitarji.  Iktar ser issib min lest li jinvesti hawn għax il-ħaddiem Malti jaf jitkellem bl-Ingliż milli b’lingwi oħra.  Bħal ma huwa iktar faċli li f’din li preżentement hija l-lingwa l-iktar komuni fid-dinja qabel id-dħul futur u forsi iktar imminenti milli qed naħsbu tal-lingwa Ċiniża.

6.    It-tirannija hija ta’ forom varji. Tista’ tkun manifesta, fl-apert, bi strumenti politiċi u attiva, però tista’ tiġi wkoll b’mekkaniżmi oħra forsi sempliċement passivi.  L-impożizzjoni tiġi bil-forza, biss tista’ tiġi wkoll għax effettivament ma hemmx għażliet oħra.  Anzi, għax ma hemmx impożizzjoni attiva taħseb li m’hemmx dominanza attwali.  Ir-realtà llum hija kompletament differenti minn dik li kellhom missirijietna.  Qabel kien hemm skambju, dibattitu ta’ ideat ta’ kultura li llum qed nibża li m’għadx għandna.  X’tieni lingwa persuna trid tuża jew tidentifika ruħha magħha kellha wkoll l-effetti pożittivi tagħha.  Kien hemm forzi li jmexxu ‘l quddiem lejn l-għarbiel ta’ ideat li llum qiegħed nara wisq inqas minnhom.  Anzi, hemm aċċettazzjoni li ħsieb wieħed hemm.  Struttura waħda ta’ soċjetà hemm.  Il-bilingwiżmu kien dejjem vantaġġ għalina.  Biss, f’dan il-perjodu wisq nibża li, minflok, bqajna għaddejjin ‘il quddiem minflok qiegħed effettivament jagħlaq l-opportunitajiet.  Ma nafx, dawn huma biss ftit riflessjonijiet li lejn l-aħħar tas-sajf, nerġa’ forsi ndur.

‘Il bogħod mill-passjoni

1.    M’huwiex proprju mument faċli għall-Partit Nazzjonalista.  L-eventi fil-Parlament, b’żewġ mozzjonijiet inkredibbli, kif ukoll dawk li żviluppaw issa fl-Eżekuttiv tiegħu mhux normali li jseħħu imma kull min jaf ftit storja politika jaf li, f’xi ħin, jistgħu jseħħu.  Ħadd ma jista’ jkollu għaqda ta’ bnedmin u jippretendi li dawn iġibu ruħhom dejjem ta’ anġli, serafini u kerubini.  Il-politiċi mhux dejjem jaqblu, u meta jirreġistraw dan, mhux dejjem ikunu ċivilizzati u jagħlqu d-diskussjoni, id-djalogu ta’ bejniethom b’dak li l-Ingliżi jgħidu: “We agree to disagree”.  Ma marrux lura d-dar kuntenti, jaqbżu bil-ferħ kemm ma qablux, imma baqgħu jitgħannqu, anzi kif rajna, spiċċaw jgħidu u fuq kollox iwettqu azzjonijiet li m’għandhomx.  Jaġixxu l-kontra ta’ dak li l-poplu t-tajjeb jippretendi minnhom.

2.    M’hemm ebda ħarba minn din ir-realtà li, daqqa jew oħra, isseħħ.  Il-konsegwenzi, l-istorja tqishom sewwasew fl-effetti negattivi li tali ġlied, tali nuqqas ta’ qbil, iwassal għalih.  Imma hemm qiegħed.  Il-fatti huma hemm għal kulħadd.  Dak li kien ilu jinġema’ f’dawn l-aħħar erba’ ġimgħat seħħ.  Id-diskors fieragħ, l-iżżunżinjar, l-għira u, sfortunatament ukoll, sentimenti iktar baxxi nġabru f’daqqa b’riżultat li ma jitwemmen minn ħadd fix-xenarju Ewropew.  Ma jmissux, u huwa żgur tebgħa kerha fuq l-istorja politika tal-Parlament.  Ma kellux ikun li l-partit fl-Oppożizzjoni, li jara li hemm membri parlamentari fi ħdan il-Gvern li jridu jwettqu azzjoni ħażina u mill-iktar żbaljata kontra ħaddieħor, flok jippreserva d-dinjità tiegħu u joqgħod lura, minflok jingħaqad magħhom proprju biex jassigura li din issir.

3.    Ma kellux ikun, imma sar.  M’huwiex sewwa, imma seħħ.  Żgur li huwa inġust, imma sar.  Kien hawn, u għad hawn agħa fil-pajjiż, fost il-poplu.  Nista’ nixhed fuq dan personalment bid-diversi li kitbuli, b’dawk li rajt u għadni nara.  Nisma’ u fl-istess ħin nirreġistra kemm għandna bnedmin ta’ rieda tajba li jridu politiċi jimxu fuq il-valuri t-tajba.  L-azzjonijiet ħżiena ma niżlu tajjeb xejn, anzi diversi minn kull rokna ħassew li t-tajjeb tilef u dak li m’huwiex tajjeb rebaħ.  Din hija r-realtà li l-politiċi li jridu l-ġid lil dan il-pajjiż illum huma ffaċċjati biha u m’għandhomx jaħirbu.  Ir-reazzjoni tagħhom għaliha tista’ tmur f’diversi direzzjonijiet.  Tista’ taqbad dik tal-passjoni, tkun reattiva kważi immedjatament u tinżel fil-kamp tal-battalja bis-sejf u x-xabla, taqta’ fejn jiġi u kif tħoss li għandha biex twieġeb għal insult daqshekkk kbir, marka indelibbli f’dak li huwa l-anti-politika demokratika.

4.    Ġiri f’din id-direzzjoni għandu l-konsegwenzi tiegħu.  Iwassal għal dak li m’għandux ikun.  M’għandniex bżonn ta’ iktar ġlied intern.  Għax nistgħu nirreġistraw quddiem l-elettorat bid-dinjità li ma naqblux ma’ min aġixxa b’dan il-mod, li jmur kontra kull prinċipju ta’ partit mingħajr ma joqogħdu nitqatlu jew naqtgħu ras xulxin.  Mhix kwistjoni li m’aħniex kapaċi nwettqu dan, wisq inqas li m’għandniex l-istonku.  Kull min qiegħed fil-poter, fil-maġġoranza, jaf proprju l-kontra.  Jaf li jrid jeżerċita l-forzi tas-sewwa fuq nnifsu (kważi litteralment jorbot lilu nnifsu) bix ma jweġibx b’azzjoni żbaljata għal dik il-ħażina li rċieva.  Il-kalma, fl-opinjoni tiegħi, għandha tkun il-gwida tagħna.

5.    Ir-raġuni qatt ma riedet forza.  Anzi, meta jkun hemm il-forza, il-vuċi tar-raġuni tispiċċa tindifen u ma tiġix mismugħa.  Għandna żgur, mhux forsi, nkomplu nirreġistraw x’ġara. Għandna ngħidu li ma naqblux u li kull min ġieb ruħu b’dan il-mod irid jifehm li ma kellux iwettaq dan.  Niftakru mill-ġdid kif ġieb ruħu l-partit bejn l-1981 u l-1987.  Inżommu quddiem għajnejna li, anke jekk il-passjonijiet tagħna jridu jaħkmuna b’mod ieħor li, meta nitilfu l-viżjoni, aħna nkunu qed nippremjaw lil min m’għandniex.  Il-Partit Laburista, li għandu fuqu r-responsabbiltà ta’ dan u daħħal fl-istorja tiegħu, għal darb’oħra, aġir żbaljat minn dak li kien wettaq b’tant abbiltà fil-passsat, jiġi ppremjat.  Jiġi mogħti vantaġġ politiku f’dawn iċ-ċirkostanzi illoġiċi u viċin il-ġenn assolut.  Għax partit li m’huwiex kapaċi jamministra bil-kalma din is-sitwazzjoni ma jingħatax kredtu mill-elettorat.  U jekk niġru, hekk jiġri.  Din hija r-realtà, ngħidu x’ngħidu.

6.    Is-sitwazzjoni hija iebsa, hija kiefra, ma hemmx dubju.  Hija mill-iktar umiljanti u tweġġgħek ma’ kull jum f’din l-aħħar fażi tal-leġislatura.  Għax dawn il-feriti politiċi ma jingħalqux, imma jibqgħu kontinwament miftuħa.  Għax fejn qatt kienet li, proprju l-Partit Nazzjonalista kellu jara fi ħdanu membri parlamentari jġibu ruħhom kif ġiebu?  Huwa żgur aġir tad-daqqiet ta’ ħarta, imma hemm qiegħed, u niżbaljaw jekk naġixxu fuq l-istess livell.  Irridu nżommu l-kalma u nifhmu li t-tkomplija tal-leġislatura tippermetti li programm il-Gvern jitwettaq.  Il-prinċipji demokratiċi nsara, anzi, jkomplu jiggwidawna f’din il-parti tal-istorja tagħna.  Irridu namministrawha tajjeb.  Irridu noqogħdu ‘l bogħod mill-passjonijiet sabiex fil-paċi niddeċiedu aħna l-affarijiet.  Jekk għandna mmorru għal elezzjoni ġenerali, immorru meta niddeċiedu aħna u mhux meta ħaddieħor jimponiha fuqna.  Naħirbu l-passjoni tal-korla inutli u nżommu l-paċi interna tagħna għas-sewwa.

4 ta’ Lulju

1.    Ftit jiem ilu, għal darb’oħra marru għoxrin ruħ mill-immigranti irregolari li ġew f’pajjiżna lejn l-Istati Uniti tal-Amerika.  Dawn il-bnedmin bħalna, f’dak il-pajjiż ser jibdew ħajja kompletament differenti.  Diġà f’dawn il-gżejjer kienu qed igawdu mill-ospitalità, il-libertà u d-drittijiet fundamentali li nħaddnu.  Kollha kemm huma kienu ġejjin minn stati li fihom ma jistgħux jgħixu aktar.  Is-Somalja hija l-eżempju klassiku u mill-iktar ikrah fil-ħajja tal-istorja tad-dinja.  M’hemmx ħlief inkwiet, qtil u gwerra ċivili li m’hemmx li tieqaf.  Għal dawn il-bnedmin pajjiżna serva sabiex jipprovdilhom assistenza mill-ewwel, hawn u issa, biex ikunu f’pożizzjoni li jibdew paġna ġdida f’pajjiż kompletament ġdid għalihom.

2.    Ser jaslu fil-ħin sabiex jiċċelebraw jum importanti fl-istorja, mhux biss ta’ dak il-pajjiż, imma fir-realtà tad-dinja kollha.  L-4 ta’ Lulju 1776 huwa l-jum li fih il-Kungress ta’ dawk li kienu jiffurmaw l-Amerika ddikjara l-indipendenza tiegħu mir-Renju Unit.  Minn dak il-jum, mitejn u sitta u tletin sena ilu, bdiet paġna ġdida għall-umanità.  Il-persuni miġbura sabiex imexxu ‘l quddiem it-tlettax-il stat indipendenti kienu magħmula minn politiċi, mexxejja li kienu ffurmati tajjeb.  Meta taqra dak li ddeskrivew u kif waslu għall-istruttura tal-ewwel stat demokratiku modern tifhem iktar li l-letteratura, il-filosofija, il-liġi minn għeruq il-Greċja u Ruma kienu fihom.

3.    Dak li sar minn dawk il-bnedmin kuraġġużi kien barra mis-soltu u kien, f’dawk iż-żminijiet, mingħajr ħitan tal-irdoss.  Id-demokrazija tal-bniedem ‘il bogħod mill-monarkija twieldet, u minn hemm baqgħet dawl, linja ta’ ispirazzjoni għall-popli kollha tad-dinja.  Kienu l-persuni li ġew minn stati oħra.  Kienu immigranti li riedu jibnu dinja ġdida b’valuri nsara fihom.  Id-dinjità tal-bniedem, l-importanza tad-drittijiet fundamentali miktuba u nfurzati b’qorti suprema għamlu pedamenti li huma biss kienu kapaċi jibnu.  L-għarfien li kienu ġejjin mid-diversi rkejjen tal-Ewropa baqa’ magħhom sal-lum.

4.    Diversi kienu dawk li kienu ppersegwitati f’pajjiżhom.  Il-maġġoranza minħabba l-fatt li kienu protestanti mhux tollerati jew minn protestanti oħra jew minn mexxejja varji fl-Ewropa.  U proprju dan il-pedament intern u għal dan il-pajjiż kbir u ġeneruż ma ġiex inwarrab.  Baqa’ pajjiż li jrid jagħti futur fir-rispett tal-valuri li lkoll, bħala demokratiċi, għandna nħaddnu u nħaddmu.  Id-dittaturi tad-dinja, sfortunatament, għadhom jeżistu.  Mhux biss, imma għad hawn politiċi li jaħsbu li l-politiku għandu jkun fil-faċċata demokratiku imma fl-intern despotiku u bla qalb.  Fortunatament, is-sistema li nbniet snin ilu hija garanzija kontra dawn l-eżempji ħżiena.

5.    Il-metodi tal-partiti tal-lemin estrem isarrfu iktar ruħhom ħażin fis-suġġett tal-immigrazzjoni.  Id-demokrazija timponi, minnha nfisha, l-ugwaljanza ta’ kull bniedem quddiem il-liġi u l-istat.  M’hemm ħadd li huwa inferjuri, anzi tħares li tipproteġi lil dawk li huma l-iktar vulnerabbli.  F’dawn is-snin, pajjiżna segwa dawn l-eżempji tajba.  Proprju għalhekk li bnejna ħdima importanti li qegħda tippermetti numru ta’ persuni li waslu f’pajjiżna li jiġu mogħtija l-opportunità ta’ ħajja ġdida fl-Istati Uniti.  Diġà qbiżna l-1,000 ruħ li ftit ftit, kważi kull xahar, qed jiġu rilokati u integrati fi bliet Amerikani.

6.    Ċifri maħruġa reċentement minn dan il-pajjiż ħabib tagħna juru li f’kull sena hemm madwar 55,000 ruħ li jiġu integrati mill-pajjiżi varji tad-dinja.  Programm li juri serjetà kbira u determinazzjoni għas-sewwa.  Il-kollaborazzjoni ma’ dan il-poplu Amerikan ilu ġej mis-sekli u, salv għal ftit snin, kien dejjem b’saħħtu ħafna.  Rajt numru ta’ ftehim iffirmati u li ppermettew iktar faċilitajiet u vantaġġi għalina.  F’dan il-jum tal-Indipendenza Amerikana għandna kull raġuni biex ningħaqdu magħhom f’din iċ-ċelebrazzjoni.  Id-demokraziji flimkien jassiguraw dejjem iktar ġid u żvilupp.  Għalhekk qegħdin fit-triq it-tajba meta nasserixxu dejjem iktar li mingħajr id-dittaturi u l-ideat tagħhom id-dinja tara iktar paċi u ġustizzja jirrenjaw fiha.