Il-bidla kulturali

L-Imħallef Robert Mangion. Ritratt: timesofmalta.com

1.    Ħadt pjaċir tul din il-ġimgħa nara żewġ Imħallfin ġodda jibdew il-ħidma tagħhom fil-qrati tagħna.  Ix-xogħol ta’ ġudikant, fih innifsu, m’huwiex faċli.  Il-liġi tkun tafha, issir parti minnek, però li wara ssib lilek innifsek mhux li tiddefendi parti imma li trid tiġġudika fuq l-oħrajn mhix sempliċi.  Li tagħraf min qiegħed jgħid il-verità mill-komportament tiegħu, mis-sustanza ta’ dak li jintqal minn diversi punti oħra fih x’wieħed jomgħod.  Mhux biss, imma l-iktar diffiċli u impenjattiv hu li tagħraf fejn hi s-sewwa, li titlaq il-bilanċ tal-ġustizzja ġewwa fik biex tiddeċiedi kif għandek.

2.    Il-ħidma ta’ persuna li trid tamministra l-ġustizzja mhix faċli u qegħda taħt l-iskrutinju tal-partijiet.  Kull min huwa midħla tal-qrati jagħraf li ma’ kull każ, parti tista’ toħroġ sodisfatta u l-oħra le.  Ftit huma dawk li meta l-każ jinqata’ kontra tagħhom jesprimu rikonoxximent.  Għalhekk, il-piż u r-responsabbiltà umana u istituzzjonali, jikbru.  Kull persuna tista’ tagħti ġustizzja umana, però taf li min qiegħed quddiemha f’kawża, ġustizzja perfettissima jrid u jippretendi.  Il-pressjoni hi verament qawwija u kull min jaħdem hemm jaf li dan hu post xejn komdu, mimli b’kumplikazzjonijiet u intoppi varji.

3.    Li tkun persuna li għexet u ħadmet fit-tul ġewwa l-qorti tgħin sabiex tifhem l-atmosfera u l-mekkaniżmi li hemm li ma jidhrux.  Meta xi ħadd minn barra jersaq jaħseb li hemm xi soluzzjoni faċli għal dak li kuljum ikun qed jiġri hemm ġew, ikun qiegħed jiżbalja.  Kull pass jew miżura trid issir b’attenzjoni u mhux bl-għaġġla, fejn dak li jkun qiegħed isir jiġi perċeput bħala impożizzjoni.  Diversi miżuri li ntroduċejt ġewwa s-sistema ġudizzjarja kellhom risposti varji.  Uħud ġew użati mill-ewwel b’faċilità, oħrajn ferm inqas.  Il-kejl mhux tant f’dak li qiegħed isir imma f’kemm minnu qiegħed jaħdem, l-operaturi legali kemm huma lesti li jutilizzawh.  Iridu jkunu konvinti huma wkoll, inkella dak li jsir hemm jibqa’.

4.    L-għodda legali tista’ tidher għal uħud bħala drakonjana jew ta’ barra mis-soltu, però almenu diġà qegħda hemm.  Diġà qegħda f’postha, preparata għall-futur meta l-kultura tinbidel.  Il-kultura legali hija, diversi drabi, il-barriera li ma tippermettix ċaqliq ‘il quddiem.  Hemm ċerta reżistenza li tiġi separata fiż-żmien.  Artikolu, mekkaniżmu legali ġdid li jkun hemm fil-Kodiċijiet u l-liġijiet tagħna jista’ jitħalla rieqed u mhux użat, sakemm il-klassi legali tiddeċiedi li tibda tħaddmu.  L-importanti hu li dan diġà qiegħed f’postu għad-dispożizzjoni futura ta’ min irid jagħmel użu minnu.

5.    Dan huwa proċess normali f’kull sistema ġuridika mad-dinja.  Ma jsirx tibdil drastiku imma wieħed gradwali.  Ħadt pjaċir fuq dan naqra l-analiżi tal-Imħallef Robert Mangion, li għandu snin ta’ prattika sew dwar dak li sar ġewwa l-qrati fl-aħħar snin u dak li qiegħed iressaq għall-konsiderazzjoni.  Dan huwa minnu nnifsu proċess salutari.  Mument ta’ riflessjoni għal min ħadem sew fil-qrati u issa ser jibda l-ħidma fil-Ġudikatura.  Ħsieb fuq dak li għadda, preparazzjoni għal dak li ġej.  Smajt, fil-karriera tiegħi, diversi diskorsi magħmula f’dik l-okkażjoni u ma nistax ma ngħidx li qed nara dejjem iktar kuraġġ u determinazzjoni sabiex l-amministrazzjoni tal-ġustizzja tinbidel dejjem għall-aħjar.

6.    Mid-diversi punti li ġustament tqajmu, rajt enfasi mogħtija lill-medjazzjoni.  Pajjiżna ra l-introduzzjoni ta’ dan il-mekkaniżmu ftit snin ilu, meta ġie fis-seħħ b’liġi li ressaqt u li permezz tagħha twaqqaf iċ-Ċentru tal-Medjazzjoni għal Malta.  Il-medjazzjoni hija mekkaniżmu legali li jippermetti lill-partijiet fi kwistjoni legali jaslu fi ftehim, minflok jgħaddu mit-triq ta’ kawża.  Dan diġà qiegħed parti mil-liġi tagħna.  Sistemi legali oħra għad iridu jdaħħluh.  Li hemm bżonn huwa li jsir użu minnu.  Użu intelliġenti billi l-qorti tagħraf li għandha tara liema huma l-każijiet li jistgħu jiġu konklużi bi ftehim u dawk li tant huma mimlija truf u kkumplikati li ftehim huwa impossibbli.  Żgur mhux forsi, huwa salutari u ta’ avvanz għas-sistema tagħna li aktar ġudikanti qed jagħrfu li l-kultura legali trid tinbidel sabiex is-sistema legali tagħna tkompli tavvanza.