1. Il-proverbji fihom l-għerf miktub u kondensat ta’
missirijietna. Dari konna mdorrijin
ngħidu li għandek tibża’ għall-fama tiegħek.
Tieħu ħsieb ir-reputazzjoni ta’ mġibtek.
Għax il-fiduċja tinbena fuq l-opinjoni li wieħed ikollu dwar persuna li
jittratta magħha. Dari pajjiżna kien
imdorri jżomm l-ordni u jżomm ir-regoli.
Massma tal-ħajja kienet: żomm l-ordni u l-ordni żżomm lilek. Ir-regoli u l-ordni kont mistenni li
tosservahom f’kull qasam tal-ħajja.
Wirt il-missirijiet
2. Fil-familja: bejn il-miżżewġin, dawk li jgħixu flimkien u bejn
l-aħwa. Fuq ix-xogħol: mis-soċji
flimkien, mill-imgħallem u mill-ħaddiem, mis-sid u mill-impjegat. Suppost li hekk kienu jgħallmu fl-iskejjel: u
mhux biss tal-Knisja, imma wkoll tal-Gvern, u mhux biss suppost nista’ ngħid, għaliex iffrekwentajt it-tnejn. L-għalliema li kelli, u nibqa’ nsellmilhom,
hekk għallmuni fl-iskola Primarja ta’ Bormla, u wara f’dawk sekondarji.
Ir-regoli tal-ħajja
3. Suppost li hekk kienet titlob id-dixxiplina meta wieħed kien
jidħol jaħdem mal-Gvern: għalkemm qatt ma kont impjegat ċivili proprju,
għamiltha biżżejjed ma’ nies taċ-Ċivil
biex stajt nifhem u nammira din il-kwalità ta’ ‘ethos’. Meta dħalt l-Università sibt lill-professuri
jgħallmu li wieħed dejjem għandu joqgħod għar-regoli. L-istess meta bdejt naħdem fil-Qorti:
l-Imħallfin u l-Maġistrati sibthom attenti għal-liġijiet, kif ukoll
għall-etika.
Kultura tas-sewwa
4. Tirfed sewwa din il-kultura li wieħed joqgħod għall-ordni, kien
hemm ir-reliġjon: kif mgħallma fil-Knisja, fil-Mużew, fl-Azzjoni Kattolika,
fil-familja, fl-iskejjel fortunatament ukoll.
Il-kultura ġenerali ta’ pajjiżna kienet il-kultura tas-sewwa. Irridu niftehmu: ma jfissirx li m’hawnx
qarrieqa, ħallelin, korrutturi tat-tfal, vjolenza fil-familja, korruzzjoni
f’ħafna oqsma. Qatt ma konna nazzjon
perfett, u qatt ma konna puritani. Iżda
konna nippretendu s-sewwa bi dritt.
Nippretendu d-dritt
5. Konna nippretendu li min jikkmanda ma jinxtarax; li l-Imħallfin u
l-Maġistrati jaqtgħu l-kawżi bis-sewwa u la jibżgħu mill-Gvern, u mit-theddid u
t-tgħajjir, la tal-politiċi u lanqas tal-ġurnalisti. Kif lanqas mill-kritika inġusta tal-avukati. Konna nippretendu li fl-isptarijiet, l-amministrazzjoni
u t-tobba jimxu skont kif imiss; li l-impjegati tal-Gvern jaqdu dmirhom fil-ħin
u ma jkunx hemm bżonn li jixxaħħmu.
Konna nippretendu l-ġustizzja mingħand il-magna tal-Istat. Konna ċertament nippretendu li l-politiċi
tagħna jkunu ndaf. Il-pajjiż kien
jistenna li l-politiċi tiegħu, anke meta jkunu partiġġjani ħafna, ma jaqbżux
dik il-linja tas-sewwa. Dik il-linja
ċara, miktuba fil-qalb, li trid tiġi rispettata.
Preferenzi u nġustizzji
6. Qed nikteb “konna nippretendu” u “konna nistennew”. Nuża l-passat, imma f’moħħi għandi
l-preżent. Għax il-poplu hekk għadu
jippretendi u jistenna. Iżda issa kibru
wisq id-dubji: dwar ċerti nies fil-politika, dwar il-maġna taċ-Ċivil, dwar
ħafna oħra. Naqset ir-reliġjon, li
tibqa’, jingħad x’jingħad, l-ikbar pilastru tas-sewwa. Naqset il-fiduċja. It-tgħajjir bejn il-politiċi ma jgħinx; iżda
l-iktar li jitfgħuna lura huma numru ta’ fatti.
Anzi, aħjar, rapporti ċari u evidenti.
Rapporti tal-Awditur Ġenerali, bħalma kellna tul din il-ġimgħa, fuq
il-kwistjoni tal-visas fil-Konsolat tal-Alġerija. Rapporti fil-gazzetti dwar xmara ta’
kuntratti u ħatriet lill-ħbieb tal-ħbieb.
Responsabbiltà politika
7. In-nies tħares lejna: Malta u Għawdex żgħar, u l-inġustizzji
jinkixfu. Issa, wkoll, m’għadniex ngħixu
bil-meraq u l-ftietaq tagħna biss. Sirna
ngħixu f’għajn id-dinja: naħdmu mal-barranin, u jeħtieġ inkunu ġelużi
għall-fama ta’ pajjiżna f’għajn il-barranin.
Bħalissa iktar importanti, għax l-ikbar responsabbiltà biex nibżgħu
għall-fama tajba tagħna taqa’ fuq il-Gvern.
Aħna għandna wkoll ir-responsabbiltà partikolari tagħna. Kull wieħed minna, f’kull qasam. Anki aħna, mill-Oppożizzjoni, għandna
d-dmirijiet tagħna. Iżda l-Gvern għandu
responsabbiltà wisq ikbar. Waħda li
jaħrab minnha. Anzi, minflok, jipprova
jixħet il-piż kollu fuqna.
Żomm is-serjetà
8. Il-Gvern għandu s-setgħa biex iżomm is-serjetà u biex iħares u
jġiegħel lil min iħares ir-regoli. Kull
Ministru qiegħed f’għajn in-nies, kif ukoll kull deputat. Iżda l-eżempju ta’ min għandu s-setgħa għandu
iktar piż: l-opinjoni pubblika ta’ Malta u Għawdex, kif ukoll ta’ barra,
tiddependi ħafna mill-imġieba fil-gvern tan-nies tas-setgħa. Pajjiżna, għal ħafna għexieren ta’ snin bħala
indipendenti, kien igawdi fama tajba.
M’għandniex inħallu li din il-fama tintilef. Nippretendu mingħand il-Gvern li jgħasses din
il-fama u li ma jħallix is-suspetti jkunu “inkurunati” b’ċerti fatti. Nippretendu, ċertament, li kull membru
tal-Kabinett jkun serju, u jżomm is-serjetà.
Vuċi fis-soċjetà
9. Naħseb ukoll li l-fibra morali tal-pajjiż għandna naħdmu biex
insaħħuha lkoll kemm aħna. U naħseb li
min jattakka lill-Isqfijiet meta jitkellmu kontra l-qerq, il-malizzja,
il-frodi, l-immorali u n-nuqqas ta’ etika jkun qiegħed idgħajjef il-vuċi
tas-sewwa. F’dan mhux ser nipprova nkun
il-vuċi puritana, jew dak li jiġġudika lil ħaddieħor għan-nuqqasijiet tiegħu. Iżda rridu naċċettaw li ċerti nuqqasijiet
għandhom riperkussjonijiet fuq il-pajjiż kollu.
In-nuqqasijiet ta’ min la jrażżan lilu nnifsu, u lanqas lil dawk li
dmiru hu li jrażżanhom. Għandi nħoss
dmir li nfakkar li l-korruzzjoni, id-diżordni, l-abbuż tal-poter huma ta’ ħsara
għall-pajjiż kollu, u mhux biss għall-kuxjenza tal-korrott, tal-qarrieq, ta’
min jonqos minn dmiru f’dak li hu tal-pubbliku kollu, jew anki biss ta’ għajru.
Fejn qegħdin?
10. Wara dawn is-snin ta’ dan il-Gvern Laburista
ġdid, wieħed irid jistaqsi: fejn qegħdin fil-fama, fir-reputazzjoni ta’
pajjiżna? Fuq naħa nidhru li għandna
suċċess ekonomiku, u fuq l-oħra anki dawk li moħħhom fil-flus qed jitkellmu fuq
il-korruzzjoni u l-istat tad-demokrazija tagħna. Irridu naċċettaw li l-affarijiet mhumiex kif
għandhom ikunu. Irridu naċċettaw li nxerdet
l-aħbar li hawn qegħdin naraw amministrazzjoni li qed tħaddem is-sistema
tal-ħbieb tal-ħbieb. Inxterdet il-fama
li qed jingħataw kuntratti qawwija lil dawk li ser ikabbru sew il-but tagħhom.
Ħidmietna
11. Hemm bżonn riflessjoni. Hemm bżonn għarfien u azzjoni sabiex dan
jinbidel. Il-Partit Nazzjonalista
jagħraf dan. Proprju għalhekk li nibqgħu
nħossu għas-sewwa ta’ pajjiżna. Nibqgħu
dawk determinati li jaħdmu biex ibiddlu din il-fama. Dan bi preparazzjoni għal dak li ġej. Dan b’viżjoni għal kif irridu nbiddlu lil
pajjiżna. B’attenzjoni, b’moderazzjoni,
bir-raġuni. Imma fuq kollox billi
nipproteġu l-fama tajba li għandu jkollna dejjem.
No comments:
Post a Comment