Kreaturi, karikaturi u allat żgħar.

 

1.   Tul din il-ġimgħa għaddejna għall-vot malajr malajr dwar l-emendi għall-Att dwar il-Protezzjoni tal-Embrijuni.  Dak li kien, illum, kif qed naraw, m’aħniex aktar.  Mument iswed fil-ħajja ta’ pajjiżna.  Biss, proprju fid-19 ta’ Ġunju, filgħaxija bdejn ngħid ġewwa qalbi: “Hawn aħna, ftit inqas minn sebgħin embrijun imsawwar u mrobbi (għall-grazzja t’Alla u bl-imħabba, t-tbatija u s-sabar ta’ dawk li ġġenerawna) sakemm sirna nisa u rġiel, miġbura f’din il-Kamra tad-Deputati bil-prokura ta’ dawk li tellgħuna biex nagħmlulhom liġijiet sewwa.  U issa, bil-vot tagħna, ser nagħmluha ta’ allat: niddeċiedu li ċerti embrijuni jistgħu jkunu żejda; niddeċiedu aħna min għandu jgħix u min għandu jitqies superfluwu, żejjed.”

L-allat żgħar ta’ qabilna

2.   U l-allat żgħar tal-ġenerazzjoni ta’ qabilna ddeċidew, u sewwa ħafna, li jneħħu minn pajjiżna l-piena tal-mewt.  Ippropona Duminku Mintoff, meta kien Prim Ministru u l-Prim alla żgħir, u l-allat żgħar Nazzjonalisti qablu miegħu, li l-Istat m’għandux ikollu dritt li joqtol lill-bnedmin, anke jekk ikunu qatlu bnedmin oħra.  Almenu, dik il-ġenerazzjoni ta’ allat politiċi ħasset li l-ħajja u l-mewt kellhom jitħallew f’idejn Alla veru, u mhux f’idejn dawk li huma xbiha, anzi kultant, imitazzjoni xejn fidili tiegħU.  Aħna l-bnedmin aħna kreaturi tiegħU, imma meta nippruvaw niddispensaw mill-ħajja aħna, kultant insiru karikaturi ta’ Alla.

Dawk l-allat żgħar li jilgħabu mal-embrijuni

3.   Ix-Xjenza hija l-glorja tal-bniedem.  Għaliex bix-xjenza nindunaw x’hawn.  Għadna qegħdin niskopru dawk ir-regoli tan-natura: dak li m’għamilnihomx aħna.  Għadna qegħdin insibu r-rimedji għal meta, għal xi raġuni li ma fhimtx għal kollox, ikunu qegħdin jaħdmu żmerċ.  Ix-xjenza tavvanza, iżda kultant jinqala’ xi alla żgħir li jrid jgħaġġilha: bħal meta alla żgħir misħut bħal Hitler, ried joħloq razza Ġermaniża pura, billi joqtol lill-immankati, lill-omosesswali u jiċħad id-dritt taż-żwieġ lil min kellu xi mankament jew kien ta’ razza, skont huwa “mniġġsa”, bħal dik Lhudija jew b’ġilda sewda.  Bħalissa hawn ħafna, mad-dinja kollha, li jixtiequ jbagħbsu jew jesperimentaw bil-ġenetika tal-bniedem.  Hawn diversi oħra li baqgħu me fehmux kemm kien żbaljat in-Nażiżmu, u flok jieħdu l-lezzjoni biex ma jiżbaljawx iridu, minflok, jimitaw.  Id-dinja għaddejja minn mument ikrah hawn ukoll.

Il-progress isir meta ma jiġux issagrifikati l-bnedmin

4.   Jiena ma nemminx, bħalma milli jidher li kien jemmen Kajfa, li jeħtieġ tissagrifika ‘l-bnedmin għall-poplu.  (U ma nemminx li meta kienu jagħtu l-forka, kien hawn inqas delitti).  Dawk kollha li mexxew ix-xjenza ‘l quddiem, m’għamlux esperimenti fuq dahar, jew agħar minn hekk, fuq il-ħajja tal-bnedmin.  Ix-xjenza hi ‘konservattiva’ tal-ħajja tal-bnedmin.  It-tobba ma jistudjawx biex joqtlu, la bnedmin magħmula, la bnedmin qegħdin isofru, lanqas embrijuni ta’ bnedmin, imma biex isalvaw.  It-tobba jistudjaw biex iżommu ‘l-bnedmin ħajja, u biex iwelldu bl-aħjar mod, biex iżidu u mhux inaqqsu l-ħajja.  Biex ineħħu l-ostakli għat-tnissil u t-tkomplija tal-mixja tal-embrijuni tal-bniedem.  Kif ukoll biex inaqqsu t-tbatija.  Biex dawk is-seba’ ċelloli bażiċi tal-ħajja jitħallew isiru dak li nħolqu għalih.  U l-progress fix-xjenza ġuridika sar meta Beccaria wera li l-piena kapitali ma ġġibx is-sigurtà, iżda żżid is-selvaġġerija.  Mill-qtil, la tal-embrijuni, kif lanqas tal-qattiela, ma tistenniex progress.  Il-progress isir meta x-xjenza tintuża biex issalva l-ħajja.

Progress, imma mhux alla

5.   Jogħġobni t-tibdil, u mhux biss it-tibdil fil-Gvern.  Jien favur l-innovazzjoni u t-tiġdid: biss f’ebda mument ma jogħġobni li nagħmilha ta’ alla żgħir fuq il-ħajja tal-bnedmin, mit-tnissil sal-mewt.  Ma nħossnix li għandi xi ġurisdizzjoni dwar min għandu jgħix u min għandu jitneħħa.  Meta wieħed iħares lura fl-istorja, l-agħar żminijiet kienu dawk meta xi allat (xi Imperaturi Rumani, bħal Tiberju, Neruni u Caligola) mhux biss stennew l-inċens, iżda wkoll li jissejħu “divus”, għax kienu jgħidu li huma divini.  Ixxalaw bla rażan huma u jissagrifikaw il-ħajja ta’ ħaddieħor.  L-istorja tgħallem.  Mhux kull min huwa fil-politika jaf l-istorja.  Għalhekk jispiċċa jirrepeti l-istess żbalji li għamlu bnedmin qablu.  Il-poter jibqa’ temporali u ma jsir qatt etern.

Fit-tielet stadju l-Fibra Morali qed titmermer

6.   Wieħed japprezza, għalhekk, dan kollu fid-dikjarazzjoni Presidenzjali mingħajr preċedent.  Dik li segwiet l-aħħar stadju sfurzat ta’ dan l-aġir żbaljat, meta qalet: “Jien nibqa’ nemmen li d-dinjità umana u l-integrità fiżika ta’ kull bniedem għandhom jiġu rispettati u mħarsa mill-mument tal-konċepiment sal-mewt naturali.  Kull bniedem, anke fi stat embrijoniku, m’għandu qatt jiġi użat bħala oġġett jew li intenzjonalment jitpoġġa f’riskju li ma jkomplix jiżviluppa b’mod normali.  L-isfida tas-soċjetà tagħna hi li tkompli tipproteġi lil kull min hu dgħajjef, inkluż l-embrijun.  Il-fibra morali tal-Istat Malti titmermew jekk titlef ir-rispett lejn il-ħajja umana fl-istadji kollha tagħha.”  Kliem il-maġġoranza tal-poplu, li qegħda f’dan tagħmel ċar li l-allat politiċi m’għandhomx, f’ebda mument, dritt fuq il-ħajja.

Ġisem prezzjuż

7.   Il-ġisem tal-bnedmin huwa prezzjuż: minn mindu jibda jifforma ruħu sakemm jibda jitmermer.  L-embrijun ma jibkix, kif ma jibkix il-katavru.  It-tnejn ħaqqhom rispett.  Min jirrispetta ‘l-bnedmin, jirrispettahom sħaħ: ġisem u ruħ.  Min ma jirrispettax ‘l-embrijuni u l-katavri, lanqas jirrispetta lill-bnedmin ħutu.

Tislima lill-Ambaxxatur Joe Cassar

 

Diffiċli tikklassifika ‘l-bnedmin, iżda mhux impossibbli.  Hemm, imbagħad, persuni li ma jidħlu fl-ebda klassifika.  Huma, kif jgħiduha t-Taljani, fuori classe.  Hekk kien Joe Cassar.  Bniedem ta’ kultura kbira, ta’ intelliġenza eċċezzjonali, iżda wkoll bniedem li kien ta’ karattru li jiġbed is-simpatija ta’ kull min kien jiltaqa’ miegħu.  Ma kellux preġudizzji, għaliex kien għamilha ma’ ħafna nies ta’ ambjenti differenti.

L-ewwelnett il-kultura: l-ilsna kien jafhom tajjeb: il-Malti, l-Ingliż, it-Taljan, kif ukoll il-Franċiż u anki xi ftit l-Għarbi.  Kien jaf il-Letteratura; kien jaf il-politika, u mhux biss bl-udit, iżda wkoll bi studju.

Meta ġie l-Istamperija, rajtu għotja tal-Mulej.  Kien ġurnalist, mhux biss mitwieled, iżda wkoll ikkoltivat.  Iżda ma kienx biss ġurnalist.  Kien bniedem tal-ħsieb u tal-ġudizzju.

Meta fl-1987 dħalna għall-piż tal-Gvern, u kelli nitlaq mill-Bord tad-direzzjoni tal-ġurnali, kont moħħni kwiet li hemm hu għad-direzzjoni, u mhux biss għal-linja politika, iżda wkoll għal dik lingwistika.  Iżda mbagħad, darba minnhom, wara li Ċensu Tabone sar President, Guido de Marco, li issa kien sar Ministru tal-Affarijiet Barranin, darba minnhom, waqt laqgħa tal-Kabinett, qalli: “Isma’, għandi bżonn lil Joe Cassar bħala ambaxxatur.”  Għidtlu: “Hi telfa kbira għall-ġurnali tal-Partit, iżda gwadann kbir għal pajjiżna.  Ħudu!”

Kien ambaxxatur tajjeb kull fejn tibagħtu.  Kien jifhem il-bnedmin mingħajr distinzjoni.  L-Italja, ir-Russja, l-Istati Uniti, il-Libja, in-Nazzjonijiet Uniti.  Joe Cassar kien ċavetta li tiftaħ ħafna bibien.  Guido kien jafda ħafna fih.

Meta reġa’ ġie, jien kont tbegħidt, iżda meta ltqajna dan l-aħħar sibt li għadu l-istess Joe Cassar tas-snin tal-Oppożizzjoni.

Kien fuori classe anke fl-unur.  Qatt ma rajt jew smajt li tilef il-kontroll.  Kien ġeneruż, anki fil-ġudizzju fuq l-avversarji.  Billi kellu moħħu miftuħ, ma kienx fazzjuż jew marbut ma’ xi tendenza estrema.

Min ikun eċċezzjonali ma ssibx min jieħu postu, meta Alla jsejjaħlu.  Saħħa Ġuż.  Au revoir!

Ugo Mifsud Bonnici

President Emeritu

Il-bidliet huma importanti

 

1.   Iktar ma jgħaddi ż-żmien, iktar nara kemm il-bniedem, għalkemm jiddikjara li jrid il-bidla, meta jiġi għaliha jsibha diffiċli biex jagħmilha.  Hawn min jibqa’ jippersisti, jgħid kemm hemm bżonn tagħha, imma jagħmel minn kollox biex ma sseħħx.  Hawn persuni mimlija b’forom varji ta’ għebusija tar-ras.  Oħrajn li jaslu f’dan sforz is-suppervja, il-preġudizzji u l-opinjoni għolja tagħhom infushom.  Il-fatt jibqa’ li fl-appuntament importanti li fih jaċċettaw, u huma wkoll isiru parti u l-bidla nnifisha, jieqfu.  Jeħlu biex isiru parti minn proċess li permezz tiegħu wieħed jimxi ‘l quddiem lejn l-ordni fil-ġustizzja u l-paċi.

Xenarju internazzjonali

2.   Proprju f’dan irridu nistaqsu lilna nfusna kemm, fil-fatt, aħna qed nifhmu u naċċettaw dak li hu għaddej fid-dinja ta’ madwarna.  Ngħid dan għax, f’dawn l-aħħar ġimgħat, rajna tibdiliet u passi fix-xenarju internazzjonali li jitolbu riflessjoni.  Hemm politiċi li qed jaffermaw ruħhom, uħud jiggarantixxu l-istabilità mondjali u l-paċi, u oħrajn le.  Uħud juru dak li qed iwettqu b’dikjarazzjonijiet, daqqa ċari, u ħafna iktar drabi, le.  Oħrajn jaħdmu u determinati li jimxu ‘l quddiem mingħajr ħafna diskors żejjed, imma b’iktar attenzjoni konkreta.  Oħrajn b’taħlita interessanti li tmur naħa jew oħra, skont il-mument.

Il-bidliet fiċ-Ċina

3.   Id-dinja, f’dawn l-aħħar xhur, rat dawn il-passi.  L-ewwel: il-konsolidazzjoni fil-linja politika li ċ-Ċina qabdet f’dawn l-aħħar snin.  Il-fatt li l-President attwali, Xi Jinping, ingħata mandat politiku aktar fit-tul mill-Partit Komunista għandu l-effett pożittiv tiegħu.  Pajjiż kbir, li qed jikber iktar b’bidliet li jġibu attenzjoni fil-politika kummerċjali u soċjali.  Dan il-pajjiż kbir, li qiegħed joħroġ dejjem iktar b’saħħtu fix-xenarju politiku u huwa forza ta’ stabilità qawwija fir-reġjun.  Ma hemmx dubju li ħidmietu servew fil-kwistjoni mal-Korea ta’ Fuq.  Kif l-istess għandu jingħad għar-rigward tal-proġett li qiegħed, biċċa biċċa, jsir f’dak li huwa marbut li jibni mill-ġdid “The Silk Road”.  Mezz ta’ komunikazzjoni li qasmet diġà liċ-Ċina u ser tasal sal-bibien tal-Ewropa.  Bidliet li qed iseħħu, imma li ma nafx kemm qed naċċettaw.

Il-bidliet fir-Russja

4.   L-istess għandu jingħad b’dak li seħħ fil-Federazzjoni Russa.  L-elezzjoni mill-ġdid ta’ Vladimir Putin biex imexxi dak il-pajjiż għas-snin li ġejjin huwa fatt li għandna nikkunsidraw.  Dan ċertament independentement mill-kwistjonijiet li għaddejjin preżentement ma’ pajjiżi oħra u mal-kwistjoni pendenti mal-Ukrajna qegħdin ikomplu jġibu stabilità.  Diversi pajjiżi fl-Unjoni Ewropea qed insibuhom f’linji politiċi differenti.  Uħud iridu jiftħu lura u jiddiskutu; oħrajn, minħabba esperjenza passata, joqogħdu lura.  Dawn huma bidliet ġodda li għaddejjin, li rridu nifhmu u nagħrblu tajjeb biex niddixxernu liema linji politiċi preżenti u futuri ser nieħdu.  Dan huwa l-pajjiż u l-poplu li ser ikollu l-attenzjoni tagħna tul dan ix-xahar tat-Tazza tad-Dinja.

Il-bidliet ta’ Donald Trump

5.   Irridu napprezzaw, f’dan il-ftehim li ġie ffirmat fil-bidu tal-ġimgħa bejn il-President tal-Istati Uniti tal-Amerika Donald Trump (li huwa fattur ta’ bidla fih innifsu), u Kim Jong Un, il-President tal-Korea ta’ Fuq (li sar parti minn forza ta’ bidla), li dak li ġie msejjaħ u definit bħala: “La real-politik trumpiana accetta questo patto col diavolo” fetaħ il-bieb għall-possibilità qawwija ta’ paċi u stabilità fir-reġjun.  Il-fatt li l-pajjiż immexxi minn Kim ser jieqaf mill-użu tal-armi nukleari, u l-fatt li ser tonqos it-tensjoni bejn iż-żewġ partijiet ta’ danil-pajjiż maqsum għal iktar minn nofs seklu, huma pożittivi.  Minnhom ser naraw bidla fix-xenarji u l-bilanċi fil-pajjiżi kollha.  Ser ikun hemm proċess ta’ bidla li huwa, għal diversi li kienu qed jgħixu fid-dell ta’ dik it-theddida, qawwi daqs il-waqgħa tal-Ħajt ta’ Berlin fl-Ewropa.

Il-bidliet fl-Unjoni Ewropea

6.   F’dan wieħed irid joqgħod attent, speċjalment meta wieħed jisma’ diskors bħal dak tal-Kummissarju Frans Timmermans fil-Parlament Ewropew fi Strasbourg.  Dan għax, tul din il-ġimgħa ddikjara li r-relazzjonijiet mal-Istati Uniti tal-Amerika nbidlu.  Il-kliem li ġie rappurtat li qal: “I am not one to declare that the rules-based international system, so carefully built after the Second World War, is now collapsing before our very eyes.  Howevr, it is the first time since 1945 that an American President has not seen it as an American strategic interest to work hard to ensure a vibrant and unified Europe and a robust transatlantic relationship.” jitolbu l-attenzjoni tagħna.  Ma naħsibx li dan il-pajjiż, li kien u, fl-opinjoni ta’ ħafna għadu alleat u garanti ewropew, ser jiċħadna.

Il-vantaġġ tal-bidla

7.     Anqas ma naqbel ma’ dawk l-uħud li qed jaraw li hemm xi morsa fil-ħidma bejn Trump u Putin kontra l-Unjoni Ewropea.  Il-fatt li ma hemmx qbil fuq numru ta’ punti u li hemm politika ekonomika l-kuntrarju ta’ dak i bnejna bejn l-Unjoni u l-Istati Uniti ma jfissirx li ser nintelqu.  Jistgħu dejjem, jekk inħarsu lejn il-pożittiv tal-bidla, juru li din hija opportunità iktar ta’ trasformazzjoni għall-Unjoni Ewropea, li għandha toħroġ minnha aktar b’saħħitha.  Iktar u iktar f’dak li ser tgħaddi minnu bil-ħruġ tar-Renju Unit.  Għax għalkemm nafu li dan huwa iebes għal dawk li sejrin, hemm sfidi qawwija li ma jinix ċert li qed inwieġbu għalihom f’dawk li jridu jibqgħu parti.

Aħna fil-PN parti mill-proċess ta’ bidla

8.     Id-dinja, huwa mill-iktar ċar, hija mimlija bi proċessi ta’ bidla.  Kemm qed nifhmuhom aħna, u lesti nkunu parti minnhom jiddependi minna.  Għalhekk hemm bżonn ta’ iktar attenzjoni u preparazzjoni min-naħa ta’ pajjiżna, kif ukoll minna fil-Partit Nazzjonalista.  Bħalma konna f’diversi mumenti fil-passat, hekk ser nibqgħu fil-mument.  Għax il-ġid ta’ pajjiżna huwa għal qalbna.  Il-ġid nazzjonali, l-interessi tagħna huma dak li naħdmu għalihom.  Proprju għalhekk li f’dan il-partit nemmnu li l-bidla hija importanti.

Is-Sewwa.

 

1.   F’ċerti mumenti narani li nħoss li naqset wisq il-fiduċja fis-sewwa.  Niftakar meta wieħed neguzjant, fiż-żmien meta konna fl-Oppożizzjoni u kien Mintoff fil-Gvern, kien ġie u qal lil missieri: “Xi tridu tgħidu biha, din li vvinta Fenech Adami, li s-Sewwa jirbaħ żgur?  Bis-sewwa tmorru l-Ġenna, forsi, imma mhux Kastilja!”  Fil-fatt, kif nafu, Eddie Fenech Adami spiċċa biex mar Kastilja bis-Sewwa, u dam hemm mhux ħażin.  Ra ma’ wiċċu.  La rebaħ bil-qerq, u lanqas tilef bil-qerq.  Rebaħ fil-fier u, meta tilef, tilef ukoll bil-fier, u mbagħad reġa’ rebaħ bil-fier.  Għal xi żmien, il-pajjiż kien reġa’ ġieb ruħu jemmen fis-Sewwa.

2.   Bil-kelma ‘sewwa’, nifhmu biha l-verità, u nifhmu biha ir-rett.  Is-sewwa kontra l-gideb, kontra l-qerq, kontra t-tgħawwiġ, kontra t-tbagħbis.  Timxi rett tfisser timxi b’ġustizzja.  Tagħmel dmirek sewwa jfisser tagħmlu kif suppost, kif tgħid ir-regola.  Ħadd ma jippretendi li l-bniedem ma jiżbaljax, jew li jagħmel dejjem kollox bil-perfezzjoni.  Jekk anki l-magni kultant imorru żmerċ, aħseb u ara l-bniedem, li jibdel fehemtu l-ħin kollu, u jsib it-tentazzjoni tiġri warajh.  Iżda jekk bniedem idaħħal f’moħħu li jeħtieġ li jżomm l-ordni u jagħmel dak li huwa mitlub minnu, almenu jiżgarra inqas.  Diżgrazzjatament, hawn min jemmen li ma jirbaħx ħlief bil-qerq.

3.   Kien hawn għorrief li għallmu hekk: Macchiavelli wieħed minnhom.  Iżda wkoll hawn ħafna iktar numru ta’ injoranti li jaħsbu dan.  U hawn iktar minn dawn, għaliex il-qerq iqarraq: ħafna jaraw it-trijonf tal-qarrieq, u jitqarrqu.  Mhux l-injorant biss jaqa’ fit-tentazzjoni.  Il-qarrieq jidħol fir-radda u jibda jaħseb li ma hemmx triq oħra.  Jibda jara lil min jemmen fis-sewwa bħala imbeċilli.  U tispiċċalu l-fiduċja li huwa jista’ jasal għas-suċċess bis-sewwa.

4.   Meta pajjiż jibda jitlef il-fiduċja fis-sewwa, toktor il-korruzzjoni.  Anzi, il-korruzzjoni tibda ssir normali, anke fl-affarijiet iż-żgħar.  Il-laxk jidħol f’kollox.  Id-dritt jidher skruplu żejjed, ir-rett jibda jinħass strett għall-eċċess.  Ma tista’ tafda xejn.  Kulħadd jissuspetta f’kulħadd.  Kulħadd jitgħajjar.

5.   Fil-ħajja politika tibda tidħol l-idea li ħadd, lanqas ħadd, ma jagħmel xejn għax dmir tiegħu, jew għax jaħseb li hekk huwa sewwa.  Biex tinqeda tkun trid tħallas, biex jivvutawlek trid tixtri lin-nies bil-favuri.  Ngħid il-verità kultant id-deputat (u anki l-Ministru, kif kont jien għal numru ta’ snin), ikollu jindaħal biex iċ-ċittadin jieħu dak li ħaqqu, mingħand l-amministrazzjoni pubblika.  Id-deputat kultant jiddefendi liċ-ċitadin kontra l-inġustizzja, kultant kontra t-traskuraġni jew id-dewmien inutli.  Ġieli tiddefendi anki lil min ma jivvutalekx, jew għax hu ta’ fehma kontra, jew għax m’għandux vot, jew jivvota band’oħra.  Ngħid is-sewwa, kultant ikollok tgħid lil min jippretendi xi inġustizzja, li inti ma tgħinx l-inġustizzja.  Mhux id-deputati kollha jagħmlu dan.

6.   F’pajjiżi oħra, fosthom fl-Italja, din jgħidulha l-kwestjoni morali.  Frażi li beda juża Berlinguer, li kien il-Kap tal-Partit Komunista Taljan.  Jekk tużaw il-poter b’ġustizzja u għall-ġid komuni, jew jekk tużahx għall-gwadann inġust, tiegħek u ta’ sħabek.  Dan jgħodd għal kull żmien u għal kull Gvern.  U min ikun Kap ta’ Gvern, jew anki Kap ta’ partit, jidħol ukoll fir-responsabbiltà għal sħabu.

7.   Fl-Istati Uniti saru jgħidulha l-arti ta’ manufacturing consent.  Aktarx din hi s-sengħa ta’ kif tippreżenta r-realtà biex iġġibha qrib tiegħek.  Il-politika tuża l-propaganda.  Iżda hemm limiti għall-gideb u għat-tgħawwiġ.  Limiti morali, barra minn limiti prattiċi.  Il-qerq ġieli jitwemmen.  Ġieli le.  Hawn esperti ta’ din il-kwalità ta’ preżentazzjoni.  Ġieli jinkrew, daqqa minn naħa, u daqqa minn oħra.  Fiha battalja biex tneħħi l-maskra tal-qerq.  Kienu jgħidu, ċinikament: “vulgus vult decipi”.  Il-poplu  jrid min iqarraq bih.  Mela qarraq bih.  Jiena ngħid li l-poplu huwa mxennaq għall-verità: għajb għal min iqarraq bih biex jisraqlu l-vot.  U mbagħad juża l-poter, flok għall-ġid tal-poplu, għall-interess ta’ xi ħadd partikolari.

8.   Il-problema morali m’għandhiex tinteressa biss lill-Kapijiet tal-partiti Komunisti (għall-iskopijiet tagħhom), jew lill-Arċisqfijiet biss (għax dak xogħolhom u dmirhom).  Għandha tinteressa lil kulħadd, iżda l-iktar lil min bħalissa għandu r-responsabbiltà ta’ dan il-pajjiż.