ONOR.
CARMELO MIFSUD BONNICI: Sur President, jien
nieħu pjaċir nisma’ dawn it-tipi ta’ diskorsi li jsiru min-naħa l-oħra
tal-Kamra però rrid nistaqsi: Jekk
kemm-il darba s-sitwazzjoni hija daqshekk sabiħa u daqshekk tajba, allura
l-Ministru għall-Finanzi kif ħass li għandu jiġi hawnhekk u jippreżenta Abbozz
ta’ Liġi li fih madwar mitt faċċata ta’ miżuri finanzjarji? Mhux se ngħid li dawn huma kollha miżuri
ġodda imma bażikament hawnhekk qed inżidu l-ispejjeż u t-taxxi li jridu jħallsu
n-nies.
Ngħid aktar dan għax is-sena l-oħra l-Gvern għamel
żiemel tal-battalja mill-kwestjoni taċ-ċittadinanza u dendel il-karotta li
ċ-ċittadinanza għandha prezz ukoll u m’għandniex għalfejn inkunu daqshekk nies
ta’ prinċipju bħalma qed ikunu dawk tan-naħa tal-Oppożizzjoni. Qalilna li hemm triq fin-nofs u li ċ-ċittadinanza
nistgħu nġibu ħafna flus minnha. U fuq
dik l-aspettattiva ttieħdu numru ta’ deċiżjonijiet għaliex kienu qed jaraw
il-flus li se ndaħħlu minn fuq iċ-ċittadinanza bħala s-soluzzjoni għal diversi
problemi finanzjarji li kellna fil-pajjiż.
Inkun onest u ngħid li jien bqajt skantat meta
l-Ministru għall-Finanzi ġie u ppreżenta l-Abbozz ta’ Liġi li għandna quddiemna
għax jien pretendejt li b’dak li smajna fuq iċ-ċittadinanza ma kienx se jkun
hemm bżonn li jitressaq Abbozz ta’ Liġi li jitlob lill-Parlament idaħħal
fis-seħħ kwantità kbira ta’ tikkek u anke taxxi ġodda biex jagħmlu tajjeb – din
hija l-interpretazzjoni tiegħi – għad-diversi miżuri li l-Gvern qabad u ħa fuq
l-aspettattiva li se jdaħħal kwantitajiet kbar ta’ biljuni fuq iċ-ċittadinanza
u fir-realtà baqa’ ma daħħalhomx.
Barra minn hekk, jinkwetani l-fatt li f’dan
l-Abbozz ta’ Liġi hemm diversi affarijiet li ma sarux kif għandhom isiru. Ma rridx nikkritika u jkun hemm min jieħu
għalih, però meta taqbad l-Abbozz ta’ Liġi u tidħol fih fid-dettall, u jien
hekk imdorri nagħmel, issib li hemm ħafna cut and paste. Issib li hemm miżuri li fihom xi forma ta’
tibdil u hemm miżuri oħra li ma fihom ebda tibdil mil-liġi kif inhi llum. Dan l-Abbozz ta’ Liġi tressaq quddiemna bħala
dokument kbir mimli miżuri li l-Gvern se jieħu biex iżid ħafna tikkek ʼl hemm u
ʼl hawn li permezz tagħhom se jkun jista’ jibbilanċja l-baġit tiegħu.
Sur President, ma rridx ngħid li f’ċerti setturi
qed naraw atti ta’ disperazzjoni jew atti ta’ malajr jew nuqqas ta’ esperjenza
għax dan huwa baġit ieħor f’din il-leġiżlatura, però rrid ngħid li jien
ninkwieta meta nara li m’hemm l-ebda linja ta’ ħsieb fiskali li biha wieħed
jista’ jara li l-Gvern għandu raġun li qiegħed iżid id-dħul fuq ċerti linji,
jew li l-Gvern għandu raġun li qabad ma’ żewġ setturi partikolari u qed iżid
fuqhom.
Hawnhekk hawn minn kollox u hawn anke
sitwazzjonijiet redikoli ma’ sitwazzjonijiet ta’ serjetà kbira. Dan l-Abbozz ta’ Liġi fih kwantità kbira ta’
miżuri li huma biss bżar fl-għajnejn u naħseb li dan ma jagħmlilniex ġieħ, la
lill-Ministru għall-Finanzi li huwa magħruf kemm huwa persuna tal-affari tiegħu
u nieħu l-okkażżjoni biex ngħaddielu l-lunghi giorni tiegħi, u lanqas
lill-Istat Malti. Nittama li ħadd ma
ressaq dawn il-miżuri quddiem il-Kummissjoni Ewropea – li l-kelliem ta’ qabli
tant qal kemm din tiċċertifika u x’tagħmel u x’tgħid – bħallikieku dawn se
jwasslu għall-bilanċ li permezz tiegħu wieħed jista’ jġib l-affarijiet
tajbin!
Jien imdorri nħares lejn il-liġijiet u anke
nikkritikahom, u nikkritikahom b’sens tajjeb mhux b’sens ħażin, u allura
ninkwieta meta nara li l-affarijiet f’ċerti postijiet saru bil-cut and paste,
f’ċerti postijiet saru mingħajr ma wieħed kellu linja tajba u ċara ta’ dak li
kellu jagħmel u f’20% ta’ dan id-dokument addirittura nsibu miżuri li
bażikament dejjem tressqu separatament.
Qiegħed nirreferi b’mod partikolari għad-diversi emendi li saru
għat-tariffi tal-Qorti.
Saru numru ta’ emendi għat-tariffi tal-Qorti u
mill-artiklu 6 ʼil quddiem hemm kwantità kbira ta’ tibdiliet f’dak li jiġi
preżentat fil-Qorti. Fuq dawn diġà kelli
opportunità nitkellem meta konna qed niddiskutu l-liġi dwar il-vittmi ta’ reat
u għedt li dan mhuwiex il-mod ta’ kif isiru t-tibdiliet fit-tariffi tal-qorti,
jekk xi ħadd irid ibiddel dawn it-tariffi allura għandu jaqbad u jibdilhom għax
ġol-Qorti hemm konfużjoni sħiħa bejn dawk li huma t-tariffi attwali u dak li
qed jitlob dan l-Abbozz ta’ Liġi.
Jien tkellimt u l-Gvern injora l-affarijiet
kompletament biex imbagħad sar protest ġudizzjarju minn kwantità kbira ta’
avukati, u għamlu sew għax ebda ebda avukat ma jrid jieħu r-responsabiiltà li
jippreżenta xi dokument legali b’tariffa li mhix fis-seħħ u mbagħad dak
id-dokument jiġi dikjarat null għax ma ġiex ippreżentat skont it-tariffa
tal-Qorti, u partijiet mit-tariffi li hawn prodotti f’din il-liġi daħlu
fis-seħħ u partijiet oħrajn le. Mhux
hekk biss, meta erġajt dort l-affarijiet sibt li t-tariffi marbuta mal-bord li
jirregola l-kera, mal-bord li jirregola l-kontroll tal-kiri tar-raba’, mal-bord
tal-arbitraġġ għall-artijiet li jiġu esproprjati, mar-reviżjoni tat-tribunal
amministrattiv u mal-kwestjoni tal-ismall claims tribunal għadhom ma
ġewx fis-seħħ.
Is-soltu t-tariffi jinbidlu b’emendi għal rashom
mingħajr ma jiddaħħlu bħala miżuri tal-baġit u allura l-argument li aħna
ressaqna, u li mbagħad ġie konkretizzat bi protest ġudizzjarju, jgħodd mhux
biss għal parti mit-tariffi imma jgħodd għat-tariffi kollha tal-Qorti. Għaldaqstant nerġa’ nieħu l-opportuntà biex
ngħid li dawn id-diversi tariffi li hawn għandhom jiddaħħlu fis-seħħ għax meta
tmur il-Qorti biex tippreżenta att diġà qed jintaxxaw skont dawn il-miżuri
tal-Baġit.
Dan huwa ta’ inkwiet għalina, bħalma huwa wkoll
ta’ inkwiet il-fatt li hawn kwantità kbira ta’ emendi biex jiżdiedu t-tariffi
ta’ dawk li huma ċertifikati ta’ twelid, ċertifikati li għandhom x’jaqsmu ma’
żweġijiet, meta wieħed jagħmel awtentikazzjonijiet ta’ dokumenti għal skopijiet
ta’ affarijiet barranin u fir-reġistrazzjoni tal-passaporti. Hawn kwantità kbira ta’ miżuri li se jolqtu
lin-nies u se jolqtuhom fil-bżonnijiet tagħhom ta’ kuljum. Aħna ma nirrealizawx kemm in-nies ikollhom
bżonn ta’ ċertifikati, bħaċ-ċertifikat tat-twelid, jew iċ-ċertifikat tal-mewt
eċċ. u dawn ma jiġux bżonnhom darba u daqshekk iżda jiġu bżonnhom fuq bażi
kontinwa.
L-istess għal dak li għandu x’jaqsam maż-żidiet
fit-tariffi tal-passaporti. Din hija
verament inkredibbli għax meta kienu fl-Oppożizzjoni kienu jikkritikaw iż-żieda
li kien hemm biex issa mhux talli regġħu żdiedu talli daħlu kriterji ġodda li
qabel ma kenux jeżistu. Fl-opinjoni
tiegħi dawn qegħdin iżidu l-piż fuq in-nies inutilment u bir-rispett kollu, ma
naħsibx li kienu neċessarji. Daħħalna
kwantità kbira ta’ kategoriji li huma marbutin mal-passaporti u ma naħsibx li
se jolqtu lil dawk li se jikkwalifikaw għall-iskema taċ-ċittadinanza imma se
jolqtu lin-nies komuni u b’mod partikolari lil dawk il-Maltin ta’ barra li
bl-emendi li konna għamilna għandhom il-possibilità li japplikaw biex jingħataw
passaport Malti. Naħseb li dawn l-emendi
qegħdin iżidu għal xejn piżijiet kbar fuq in-nies komuni.
Mhux biss, apparti l-passaporti, apparti l-Qorti u
apparti ċ-ċertifikati għandna wkoll żidiet marbuta mar-reġistrazzjoni
tad-dokumenti, kemm fir-Reġistru Pubbliku kif ukoll għar-reġistrazzjoni
tal-artijiet. Jekk il-Gvern qiegħed
jipprova jagħmel miżuri biex iħeġġeġ li jkun hemm aktar bejgħ u xiri ta’
kuntratti, kif iddaħħal aktar miżuri li jżidu fil-piżjiet ta’ min se jidħol
f’kuntratt? Għaldaqstant naħseb li dawn
il-miżuri mhumiex neċessarji u kif kienu, kienu tajbin, ma kienx hemm il-bżonn
li wieħed iżidhom.
Hemm ukoll ħafna tibdil fil-liċenzji
tal-Pulizija. Jien rajt il-liċenzji li
jaqgħu taħt il-Police Act u nista’ ngħid li apparti li dawn saru bil-cut
and paste u kwantità kbira minnhom bejn wieħed u ieħor kulma qed jiżdiedu
huma 40c jew 50c, iż-żidiet huma mifruxa fuq kollox.
Li hemm ukoll interessanti, u fl-opinjoni tiegħi
ta’ inkwiet, huwa li ċerti affarijiet tħallew l-istess meta ladarba xi ħadd
kien qiegħed idurhom kellu jew imisshom jew għall-inqas ineħħihom
kompletament.
Hemm tnejn partikolari li laqtuni lili u nibda
bil-kwestjoni tal-badges tal-kundutturi tal-karozzi tal-linja. Jien naħseb li l-badges tal-kundutturi
tal-karozzi tal-linja ilhom li spiċċaw żmien twil u llum m’għadniex naraw
kundutturi fuq il-karozzi tal-linja bħalma konna naraw qabel, però fil-paġna
953 għandna li biex wieħed jagħmilha ta’ kunduttur ta’ omnibus bil-mutur
irid iħallas 58c fis-sena, biex wieħed jagħmilha ta’ spettur tal-biljetti ta’
omnibus bil-mutur irid iħallas €1.16c u għal badge biex tintlibes minn
spettur tal-biljetti għal omnibus bil-mutur wieħed irid iħallas 47c. Apparti l-fatt li dawn għadhom l-istess kif
inhuma llum, se mai dawn lanqas kellhom jidħlu f’dan id-dokument u
jitneħħew kompletament.
Però l-aktar waħda li ma nistax nifhem hija
t-tariffa biex wieħed jagħmilha ta’ pumpier fiċ-ċinematografija. Din kienet tagħmel sens fi żmien it-talkis! Din qabel kienet €1.16c u llum saret
€1.30c. Mela jekk hawn xi ħadd li jrid
jagħmilha ta’ pumpier fiċ-ċinematografija dan il-Gvern ukoll qiegħed jieħu
ħsieb li jżidlu l-ħlas! Jien xħin rajtha
din ħsibtu li kien żball ta’ cut and paste imma le, il-Gvern qiegħed
jagħmel żieda għal min irid jagħmilha ta’ pumpier fiċ-ċinematografija.
Tan-naħa l-oħra tal-Kamra jgħidulna kemm kollox
sejjer ʼil quddiem u kemm qed jiżdied ix-xogħol però l-verità hi li hemm
kwantità kbira ta’ nies li daħlu mal-Gvern.
Issa nittama li l-Gvern m’għandux f’moħħu li jdaħħal anke pumpiera
taċ-ċinematografija għax dak kien l-ewwel ħsieb li ġieni meta rajt dik
it-tariffa! Però li rrid ngħid huwa li
din għalija hija indikattiva ta’ ħaġa waħda, mhux se ngħid ta’ nuqqas ta’
serjetà biex ħadd ma jieħu għalih però qed tindika nuqqas ta’ attenzjoni
għad-dettall.
Hawn ukoll numru ta’ passi oħrajn li, fl-opinjoni
tiegħi, huma perikolużi fihom infushom u li għandhom jingħataw attenzjoni
partikolari. Qed nirreferi għal dak li
għandu x’jaqsam mal-emendi għall-Ordinanza tad-Dwana fejn qed nagħtu poteri
ġodda lill-persuni fid-dwana. Fi
klawsola 26 qed jingħad hekk:
“M’hemm ebda jedd ta’ azzjoni
kontra l-Kummissarju għal danni kkaġunati bil-ħlas tad-depożitu jew billi jkunu
nżammu l-bastimenti, il-vetturi jew mezzi oħra ta’ ġarr, żwiemel jew annimali u
ħwejjeġ oħra taħt dan l-artikolu.
Dan ifisser li l-Gvern, li suppost jagħti eżempju
liċ-ċittadini u li għandu jagħti eżempju għall-mod ta’ kif iżomm l-affarijiet,
qiegħed idaħħal artiklu fil-liġi li permezz tiegħu qed jeżenta lilu nnifsu
milli jerfa’ r-responsabilità tal-oġġetti li jkunu qegħdin fdati f’idejh? Jiġifieri jekk kemm-il darba f’xi ċirkostanzi
partikolari jkun hemm xi ħadd li jniżżel żiemel, jew li jqiegħed bastiment jew
vettura jew xi mezz ieħor f’idejn il-kontrollur tad-dwana, b’dan l-artiklu
l-kontrollur tad-dwana qed jeżenta ruħu kompletament minn kwalunkwe
responsabilità?
L-istess ninkwieta ruħi għar-rigward ta’ klawsola
27 sabiex jidħol l-artiklu ġdid 70A u din tgħid jekk:
“Uffiċjal tad-dwana li jkollu
tassew għaliex jaħseb li persuna tkun ħatja ta’ reat taħt din l-Ordinanza,
jista’ jitlob lil dik il-persuna li tagħtih:
(a) isimha u kunjoma, l-indirizz,
u dettalji oħra,
(b) dokument ta’
identifikazzjoni, u
(ċ) kull informazzjoni bħal dik
dwar l-oġġetti dazjabbli inkwestjoni, li jkunu fil-pussess ta’ dik il-persuna jew
miksubin minnha, skont ma jista’ jkun raġonevolment meħtieġ minn dak l-uffiċjal
tad-dwana.”
L-ewwel nett hawnhekk qegħdin inkissru regola
fundamentali tal-liġi għax qed nagħtu dawn il-poteri meta jkun hemm suspett
raġonevoli li xi ħadd għamel reat, jew li għandu f’idejh oġġetti li għandhom
reat, u t-tieni nett qed inkissru wkoll il-linja li dejjem ħadna li għandhom
ikunu biss membri tal-Korp tal-Pulizija li jkollhom f’idejhom dawn il-poteri
straordinarji.
Jien li tagħti dawn il-poteri lill-uffiċjali tad-dwana
naħseb li huwa legalment żbaljat u l-mod kif inhu qiegħed miktub dan l-artikolu
qed nagħtu poteri kbar u poteri eżekuttivi li tradizzjonalment kienu jingħataw
biss lill-Pulizija u hekk għandu jkun għax hemm iċ-checks and balances
fi ħdan il-Kodiċi Kriminali u fi ħdan il-Police Act biex nassiguraw li
dawn il-poteri ma jiġux abbużati.
Għalhekk, li ngħidu li uffiċjal tad-dwana, meta “jkollu tassew għalxiex
jaħseb li persuna tkun ħatja ta’ reat,” naħseb li qegħdin noħorġu barra
mill-binarju tad-dubju raġonevoli u dan lili jinkwetani ħafna għax tista’ tiġi
abbużata u tista’ tiġi użata għal skopjiet oħra. Hija diġà diffiċli biex poteri bħal dawn
nagħtuhom lil nies li nhumiex ċittadini komuni u jekk nagħmlu hekk, inkunu qed
niżbaljaw. Biex ninqeda bl-Ingliż
nikkwota:
“An officer of customs may
require any person whom such officer has reasonable cause to beleive guilty of
an offence…”
Jiġifieri hawnhekk qed ngħidu meta l-uffiċjal
jaħseb li xi ħadd ikommetta delitt jista’ jitolbu l-isem u d-dettalji u d-dokumentazzjoni
tiegħu. Naħseb li dan huwa kompletament
żbaljat u huwa poter li m’għandux jingħata.
Fuq ton differenti rrid ngħid li ninkwieta ruħi
meta nara li qegħdin indaħħlu forma ta’ żidiet f’dak li għandu x’jaqsam
mal-poloz ta’ assigurazzjoni fuq il-ħajja.
Qabel fis-sistema ġudizzjarja tagħna ma kellniex liġi li titkellem fuq
il-life insurance u konna niddependu fuq l-interpretazzjoni u fuq dak li
jingħad fil-poloz ta’ assigurazzjoni skont kif jiġu interpretati fil-liġi
Ingliża. Fil-leġiżlatura preċedenti
mbagħad konna għamilna l-emendi neċessarji fil-Kodiċi Ċivili sabiex nissudaw u
nkabbru l-liġi tal-assigurazzjoni fuq il-ħajja.
Fi klawsola 78 u klawsola 79 qegħdin inżidu l-ħlas
fuq il-poloz tal-assigurazzjoni fuq il-ħajja u naħseb li m’għandniex
għalfejn. Naħseb li hija kontra indikata
li l-Gvern minflok jgħin biex ʼil quddiem ikompli jikber is-settur
tal-assigurazzjoni matul il-ħajja jagħmel miżura li permezz tagħha jżid fil-piż
fuq dawn it-tip ta’ poloz. Ilna tant
niddiskutu u nitkellmu fuq il-kwestjoni tas-second pillar u mhux second
pillar u fuq il-kwestjoni ta’ kif inġiegħlu n-nies iġemmgħu l-flus u jidħlu
fi skemi ta’ assigurazzjoni fuq il-ħajja u mbagħad inżidu dan?!
Niġi issa għal żewġ setturi tradizzjonali
f’pajjiżna li wkoll qed jaraw żidiet.
Qed nirreferi qabelxejn għall-kmamar tan-nar. Fil-paġna 951 għandna numru ta’ żidiet li
jolqtu direttament lin-nies li jmexxu l-kmamar tan-nar. Forsi jkun hemm min jgħid li ż-żidiet huma
żgħar, kollox sew, però għandek affarijiet li huma rikorrenti. Jien ma nafx jekk is-settur tal-kmamar
tan-nar ġiex ikkonsultat fuqhom dawn, però żgur u mhux forsi li se
jolqtuh. Is-settur l-ieħor huwa dak
tas-soċjetajiet tal-banda. F’paġna 953
qed naraw li l-liċenzji fis-sena għad-daqq ta’ strumenti mużikali jew għall-użu
ta’ loud speaker jew amplifiers qed jiżdiedu. Dawn huma żewġ setturi sensittivi ħafna
fis-soċjeta Maltija u naħseb li diversi persuni se jiġu affettwati minn dawn
iż-żidiet.
Hemm ukoll il-liċenzji marbuta mal-annimali. Naħseb li hemmhekk għandek settur ieħor li ma
jidhirx li b’xi mod ġie kkonsultat.
Sur President, meta tara dan l-Abbozz ta’ Liġi
tirrealizza li warajh hemm raġuni. Jien
naħseb li jew il-Gvern forsi ġie dahru mal-ħajt u b’xi mod irid juri li se
jdaħħal kwanitajiet kbar ta’ flus u naħseb li għalhekk qed iżid ċertu
affarijiet bħal, pereżempju, it-tariffi tal-Qorti. Jien laqtitni b’mod partikolari ż-żieda
fil-ħlas ta’ meta wieħed jagħmel kawża fit-Tribunal għal Talbiet Żgħar. Bħalissa għal kawża li ma taqbiżx l-€1,500 wieħed
irid iħallas €23.29 u issa kważi
rduppjawha għal €40.
Hemm imbagħad il-punt rigward il-kwestjoni
tat-Tribunal ta’ Reviżjoni Amministrattiva.
L-emendi li qed jiġu proposti hawnhekk se jbiddlu l-ħsieb oriġinali li
kellna bħala żewġ naħat tal-Kamra li meta ċ-ċittadin jiġi biex jikkontesta
deċiżjonijiet amministrattivi meħuda miċ-Ċivil, iċ-ċittadin għandu jkollu
ammont żgħir ta’ flus biex ikun jista’ jiftaħ kawża kontra l-Gvern u
jikkontesta dawk id-deċiżjonijiet amministrattivi. Dawn l-emendi għadhom ma ġewx fis-seħħ iżda
n-nies ġol-Qorti diġà bdew japplikawhom u hawn żiediet interessanti fl-ammonti
tat-tariffi. Naħseb li l-Ministru
għall-Finanzi jrid jagħti spjegazzjoni ta’ x’wasslu biex jagħmel dawn it-tibdiliet
kollha li fil-maġġoranza tagħhom huma ʼl fuq u mhux ʼl isfel, u jgħid dawn
il-miżuri lejn xiex se jwasslu.
Wieħed jinkwieta meta jara dan l-Abbozz ta’ Liġi
għax juri li l-Gvern m’għandux strateġija politika finanzjarja tajba dwar
id-dħul mit-taxxi u l-finanzi. Forsi
jien kont iebes mal-Gvern u għedt li anke l-pumpiera fiċ-ċinematografija
żidilhom il-liċenzja, imma meta tara dan l-Abbozz ta’ Liġi tirrealizza li
l-affarijiet ma sarux kif kellhom isiru, anzi saru b’mod mgħaġġel u b’mod li
fl-opinjni tiegħi huwa żbaljat. Fl-aħħar
mill-aħħar dan jirrifletti ħażin mhux biss fuq il-Gvern tal-ġurnata imma anke
fuq l-Istat Malti aħħar għax dak li jsir hawn ġew imur quddiem
l-istituzzjonijiet Ewropej. Grazzi.
No comments:
Post a Comment