1. Tul din il-ġimgħa ċċelebrajna Jum
il-Ħaddiem. Ma hemmx monopolju ta’ ebda
partit. Il-Partit fil-Gvern kien għamel
żmien jipprova jibgħat il-messaġġ li huwa l-uniku difensur, huwa l-uniku
sostenitur u huwa ffurmat biss mill-proletarjat. Attentat li ma rnexxiex. Il-Partit Nazzjonalista huwa ffurmat minn
maġġoranza qawwija ta’ ħaddiema. Hekk
kien fil-passat, u hekk baqa’. Jekk
għadux il-mument, iż-żmien li fih wieħed jinżel fit-toroq b’dimostrazzjonijiet,
b’meetings pubbliċi, huwa punt differenti.
Hekk għażel il-Partit Soċjalista Malti.
Jekk hekk huwiex il-metodu t-tajjeb biex wieħed jirrifletti aħjar fuq
il-pożizzjoni tal-ħaddiem. Fuq
il-kwalità u l-valur li x-xogħol qiegħed jingħata f’din is-soċjetà tagħna. Jekk id-dinjità tal-bniedem hix tiġi
rispettata. Dan, naħseb, li jkun iktar
aħjar li għandna niddiskutu.
Rerum Novarum
2. Tul din il-ġimgħa, fuq dan ma stajtx ma
naħsibx li jekk kellu jitwieled u jinħatar mill-ġdid il-Papa Ljun XII, kien
jerġa’ jikteb din l-enċiklika. L-enċiklika
Rerum Novarum, li dehret għall-ewwel
darba fil-15 ta’ Mejju 1891, fetħet staġun ġdid. Wieħed li fetaħ il-bibien sabiex id-dottrina
soċjali tal-Knisja Kattolika tinbena.
Ngħid dan għax il-pożizzjoni tallum, li fiha ħafna elementi minn dak li
kien hemm mija u tmienja u għoxrin sena ilu, reġgħet nibtet lura. Qed ngħixu f’soċjetà fejn l-ekonomija hija
dominanti. Qed ngħixu f’xenarju Malti
fejn il-bniedem huwa għas-servizz tal-ekonomija f’dimensjonijiet ferm u ferm
kbar. Id-dinjità tal-ħaddiem qegħda,
pass wara pass, tintilef. Min għandu
l-kapital, min għandu s-saħħa fis-suq ekonomiku qiegħed jiddomina mill-ġdid.
Liberaliżmu, Soċjaliżmu
3. Il-Partit fil-Gvern, illum, qiegħed
f’pożizzjoni ferm iktar kumplikata milli kien.
Waħda li ma ġietx fuqu, imma waħda li ġieb fuqu nnifsu. Ftit xhur ilu, niftakar, li fid-diskors
tal-Budget, il-Ministru tal-Finanzi kien iddikjara, b’mod mill-iktar ċar, li
l-liberaliżmu hija t-triq tagħhom. Dak
li nbeda fil-politika ta’ dan il-Gvern huwa mwieled minn ħsieb li fih, diversi
kapitalisti, iħossuhom komdi żżejjed.
Meta l-Gvern kien qiegħed jiddikjara li huwa “pro-business” kien,
fil-fatt, jissiġilla din id-deċiżjoni.
Ma kienx qiegħed jgħid li huwa favur assistenza lil min huwa fid-dinja
ekonomika u huwa żgħir. Id-dikjarazzjoni
ma saritx favur dawk il-ħwienet jew kumpanniji mmexxija minn familji. Saret favur min għandu ħafna u kapaċi, mhux
bil-kompetizzjoni ġusta, imma bl-imbuttaturi politiċi, li jsir iktar sinjur.
Naqset il-ġustizzja soċjali
4. F’ebda mument ma smajna li l-Gvern kien beda
programm politiku soċjalista. F’ebda
mument ma kellna “road maps” politiċi sabiex min qiegħed isfel jitla’ iktar ‘il
fuq. Fil-fatt, kien biss il-Ħadd li
għadda li l-Prim Ministru għamel dikjarazzjoni li, fir-realtà politika,
m’għandhiex rabta mal-fatti li huwa xi forma ta’ soċjalista. Dawk li qegħdin ‘l isfel u fin-nofs
tas-soċjetà tagħna jafu biċ-ċar li ma kellniex liġijiet li tawhom għajnuna
diretta fil-problemi li qed imissu.
Il-paga tal-ħaddiem ma ċċaqilqitx ‘il fuq. Anki jekk kien hemm ħafna li tkellmu li taħt
dan il-Gvern il-pagi kienu ser jiżdiedu u jsiru bħal tal-aqwa ħaddiema
fl-Ewropa, dan baqa’ ma seħħx. Minflok,
il-ġustizzja soċjali ġiet abbandunata favur forom ġodda ta’ “skjavitù”.
Il-ħaddiem barrani
5. Kienet, u għadha, l-istrateġija ta’ dan
il-Gvern li jinġiebu f’pajjiżna diversi ħaddiema minn barra. Dan mingħajr forma ta’ attenzjoni, ta’
preparazzjoni u direzzjoni. Waqgħu kull
forma ta’ passi ta’ razjonalizzazzjoni.
Il-vit infetaħ tant, li ma nafux l-ilma fejn qiegħed jaqa’. F’pajjiżna, ir-realtà hija li ħadd ma jaf
kemm hawn ħaddiema barranin. Hawn dawk
li huma regolati u protetti bil-liġijiet soċjali tagħna. Imma hawn ferm aktar li mhumiex. Hawn ħafna li jitħallsu b’rati baxxi, sfruttati
mmens. Hawn diversi abbandunati jgħixu
f’kundizzjonijiet verament diżumani.
L-aħbarijiet, kif nafu, jsemmgħulna dan kontinwament. Dan l-istat ta’ fatt qiegħed iwassal sabiex
il-pagi għandhom il-ġustifikazzjoni ekonomika biex ma jiċċaqilqux. Dan l-istat ta’ fatt qiegħed iwassal għal
żidiet sproporzjonati fil-kirjiet li jrid iħallas, xahar wara xahar,
il-ħaddiem.
Dinjità umana
6. Waqt li ċċelebrajna l-ħmistax-il sena
mid-dħul tagħna fl-Unjoni Ewropea, irridu niftakru li għamilna dan proprju
sabiex ngħollu l-livell fl-għixien tal-klassi tal-ħaddiema. Aħna, li ridna nsiru parti mill-Unjoni, nafu
b’dan. Napprezzawh ferm iktar minn min
ma riedx, u qalbu għadha ma ġietx fejn għandha tkun. Proprju għalhekk li rridu nħarsu ‘l
quddiem. Hemm bżonn programm li jbiddel
din il-linja politika. Hemm bżonn li
naċċettaw mill-ġdid id-dottrina soċjali tal-Knisja, fonti ta’ għerf li għandna
nagħrfu u nħaddnu mill-ġdid. Nibnu fuq
il-kunċett li għalina, kull persuna fis-soċjetà hija importanti. Hadd ma huwa indispensabbli, kif ħadd mhu
dispensabbli. Dmirna huwa dak li naħdmu
sabiex inbiddlu għall-aħjar, għal kulħadd.
Proprju għalhekk li nibqgħu ninsistu li naħdmu għal min huwa lura, għal
min għandu bżonn. Proprju għalhekk li
wieħed irid jgħid il-verità, sabiex dak li nagħmlu, u dak li nibnu, jġib ‘il
quddiem id-dinjità umana fil-ġustizzja soċjali.
No comments:
Post a Comment