1. Pajjiżna għamel qabżiet kbar f’dawn
l-aħħar snin. Fuq dan ma hemmx
dubju. Biss, kif ilkoll nafu, biex timxi
‘l quddiem trid tassigura li dak li għandek għadu qiegħed jaħdem tajjeb u,
anzi, tipprova ttejbu. Ftit ġimgħat ilu,
editorjal ta’ “The Economist” iddiskuta kemm id-demokraziji huma fraġli f’numru
ta’ pajjiżi fil-kontinent Afrikan. Dak
li qrajt żammni naħseb fuq ċerti paralelliżmi.
Dan għax hemm ingħad hekk: “African
democracy has stalled, or even gone into reverse. Too often, it is an illiberal sort of
pseudo-democracy in which the incumbent demonises the opposition, exploits the
power of the state to stack the electoral contest in his favour and removes
constraints on his power.” Jekk
inqegħduh fil-kuntest tagħna nistgħu naraw tixbihat kbar ħafna.
Difiża tagħna
2. Ngħid dan għax ħafna huma dawk li
jinkwetaw meta jaraw li t-tessut demokratiku tagħna qiegħed jiġi mnaqqar. Nistgħu nkunu sejrin tajjeb ħafna fil-kotba
tal-istatistika ekonomika, imma din ma tista’ tkun qatt ta’ kumpens
għat-tneħħija għat-tneħħija tad-difiżi u garanziji tagħna. Għax il-linja anti-demokratika taf tibda
proprju minn dawn it-tlett passi. Passi
li m’aħniex ‘il bogħod minnhom f’pajjiżna.
L-ewwel, li tkerrah u tgħid li l-Oppożizzjoni hija forza ta’
negattività. It-tieni, ta’ kif il-poter
tal-Istat isir dak tal-partit biex jiġu maħtura l-ħbieb tal-ħbieb u aġevolati
dak li ħaddieħor jista’ jindika bħala “fat cats”. It-tielet, ta’ kif tneħħi l-kontrolli li
l-istituzzjonijiet demokratiċi jkollhom billi tneħħi lil min huwa tajjeb u
tqiegħed lil min huma biss tal-partit tiegħek.
Ohio
3. F’dan
il-Ħadd inħallu warajna ‘l Awwissu, ix-xahar li fih għandna d-dmir li niftakru
fit-Tieni Gwerra Mondjali u dak li fissret għalina. Il-ħmistax ta’ Awwissu jibqa’ marbut
mal-Konvoj ta’ Santa Marija. Kif diversi
bastimenti sabu ruħhom attakkati, uħud waslu u oħrajn intilfu. Iktar kif it-tanker “Ohio”, b’miraklu żgur,
fost l-ikbar f’dak iż-żmien mimli b’petrol, minkejja li ntlaqat divesi drabi
mill-baħar u mill-ajru, abbandunat mill-ekwipaġġ u xorta rnexxielu jidħol
fil-Port il-Kbir. Irnexxielu minkejja
kull ma seta’ jiġi kkalkulat mill-għorrief tal-gwerra biex jagħti solljiev u
salvataġġ sabiex stajna nkomplu niddefendu lilna nfusna minn dak li kien ġej
għal fuqna. Fl-istorja hemm ħafna linji
żgħar li jiġbdu lejn naħa jew oħra, il-bilanċ ġie favur tagħna.
Faċli jmorru naħa jew oħra
4. Issa
dħalna f’dak ta’ Settembru, li huwa marbut mal-identità nazzjonali tagħna. It-8 ta’ Settembru, jum li fih niftakru
fil-liberazzjoni tagħna, l-ewwel mill-attakk tat-Torok fl-1565, u wara t-tieni
konflitt mondjali meta t-Taljani ċedew l-armi.
Wara l-21 ta’ Settembru, marbut mal-Indipendenza tagħna u l-bidu ta’
ħajja ġdida għalina. Missirijietna
ħadmu, stinkaw, iġġieldu, tilfu ħajjithom u ġidhom biex dawn jinkisbu. Biex permezz tagħhom f’dawn il-gżejjer
ingawdu l-libertà, id-drittijiet fundamentali u d-demokrazija. Ma kinitx triq faċli. Kien hemm ostakoli varji u l-bilanċ bejn
il-libertà u l-iskjavitù, ir-rebħa u t-telfa kienu dejjem diffiċli. Faċli jmorru naħa jew oħra.
Kbirna u sbiħna
5. Kien
hemm min fostna li ma kellux fiduċja f’ħutu l-Maltin u l-Għawdxin li kellu
l-Partit Nazzjonalista. Ma ħasibx li ser
inkunu kapaċi nagħmlu suċċess mill-indipendenza. Mentri l-istorja wriet li din kien hemm u
għad hemm. Fuq l-indipendenza bnejna
diversi setturi oħra. Fuqha stajna
nidħlu bħala membru sħiħ fl-Unjoni Ewropea.
Għandna stat modern li kapaċi jfendi għal rasu, fejn id-deċiżjonijiet
jittieħdu mill-poplu ta’ dawn il-gżejjer.
Il-post inbidel f’dawn l-aħħar tnejn u ħamsin sena. Kbira u sbiħna. Il-kultura tagħna hija iktar b’saħħitha. Il-wirt nazzjonali tagħna, anzi, jidher u
spikka ferm iktar. Illum għandna iktar
għarfien ta’ dak li aħna u l-valur sħiħ li ġenerazzjonijiet ta’ influwenza
nisranija ħallitilna għat-tajjeb tagħna.
Tisħiħ u tkabbir
6. Dan
kollu seħħ minħabba numru ta’ fatturi, però forsi tnejn ftit iktar. L-ewwel, id-demokrazija. It-tieni, ħidmet il-ħaddiem Malti ta’ kull
klassi. Ngħid dan għax hawn min jaħseb
li d-demokrazija mhix daqshekk importanti li titħaddem u li tiġi difiża
bl-għeruq u x-xniexel. Hemm min huwa
parti minn dawk fis-soċjetà li jimmaġinaw li l-iktar importanti huwa t-teħid
tal-poter permezz tad-demokrazija u wara tħaddimha kif trid. Biss, irid jingħad li dan huwa żbaljat,
speċjalment għal pajjiżna.
Id-demokrazija hija u għandha tibqa’ parti mill-identità nazzjonali
tagħna, mill-kunċett ta’ patrijottiżmu.
L-istorja tagħna turi li minkejja l-fatt li diversi antenati kellhom
ix-xewqa u ħadmu għall-indipendenza, din setgħet tiġi fis-seħħ fis-seklu passat
minħabba t-tisħiħ u t-tkabbir ta’ iktar pajjiżi li jħaddmu din is-sistema.
Rispett mill-oħrajn
7. Wara
t-Tieni Gwerra Dinjija x-xenarju nbidel.
Inbidel għax qabel, mingħajr demokrazija, kien hemm l-irjieħ mogħtija
għad-dittaturi militari. Pajjiżna kien
maħkum proprju minħabba din il-loġika mingħand kull min kellu d-dominju
tal-Mediterran u d-dinja minn Ruma, sal-Kavallieri u l-Ingliżi. Mingħajr demokrazija nkunu qegħdin inżarmaw
il-ġebla tax-xewka tagħna. Hija li
tippermettilna t-tgawdija tal-indipendenza u dik li minkejja ċ-ċokon tagħna
ġġibilna r-rispett ta’ pajjiżi oħra avvanzati.
Meta narmu d-demokrazija tagħna nkunu qed niċċekknu fix-xejn.
Rigress tal-pseudo-demokrazija
8. Hu
f’dan li għandna dmir ikbar lejn il-ħaddiema ta’ pajjiżna. Dak li akkwistajna llum huwa mertu ta’ dawk
li kuljum jaħdmu. Kienu huma li sostnew
il-forza tal-bidla lejn l-indipendenza u lejn l-Unjoni Ewropea. Id-demokrazija hija tagħhom, u min jaġixxi
b’mod anti-demokratiku jkun qiegħed imur direttament kontra l-klassi
tal-ħaddiem. Pajjiżna seta’ jikber
f’kull settur, inkluż dak ekonomiku, għax hemm id-demokrazija u mhux il-kontra. Mingħajr demokrazija nitilfu dak li għandna,
inkluż l-indipendenza tagħna. Proprju
għalhekk li hija kienet u tibqa’ l-garanzija għall-ħajja u l-futur tagħna
fil-progress veru u mhux fir-rigress tal-pseudo-demokrazija li qegħdin naraw u
mmissu magħha ma’ kull jum.
No comments:
Post a Comment