ONOR. CARMELO MIFSUD BONNICI: Sur President,
illum qegħdin niddiskutu Abbozz ta’ Liġi li fih innifsu ma fiehx ħafna
komplikazzjonijiet, anzi huwa wieħed sempliċi, u allura forsi din
id-diskussjoni tista’ sservina bħala forma ta’ preludju qabel ma niġu biex
niddiskutu l-Estimi tal-Korporazzjoni ta’ Xogħol u Taħriġ fejn hemmhekk wieħed
ikun jista’ jidħol ferm aktar fid-dettall.
Jien
smajt dak li qal il-Ministru b’attenzjoni, u rrid ngħid li huwa qed jaqbad
id-direzzjoni t-tajba biex permezz tagħha wieħed ikun jista’ jiddiskuti ftit
aktar fil-fond dwar fiex tikkonsisti d-dinja tax-xogħol illum, x’tip ta’ xogħol
qed jinħoloq fis-settur Malti u x’tip ta’ xogħol irridu li jiġi maħluq matul
is-snin li ġejjin. Naqbel miegħu perfettament li l-edukazzjoni u x-xogħol jimxu
id f’id, u hemm ħafna x’isir f’din id-direzzjoni. Però jien naħseb li l-konċett
sħiħ tax-xogħol jimmerita li jkollna diskussjoni nazzjonali għalih ħalli
mbagħad il-Parlament ikun jista’ jilleġiżla kif għandna nħarsu lejn ix-xogħol,
x’xogħol għandna u lejn liema direzzjonijiet irridu nieħdu lin-nies li qed
jaħdmu f’pajjiżna matul is-snin li ġejjin.
Dan
l-Abbozz ta’ Liġi fih żewġ aspetti, li l-ewwel wieħed huwa kożmetiku. Huwa veru li l-Korporazzjoni ta’ Xogħol u
Taħriġ ilha teżisti u forsi allura għandha bżonn facelift - bħalma wara
kollox ikollhom bżonn nies ta’ ċerta età, speċjalment dawk li jkunu involuti
fil-politika u jkunu jridu jibqgħu jidhru li għadhom ta’ ċerta età jew jaħarbu
l-età li jkollhom - u allura l-isem “Korporazzjoni ta’ Xogħol u Taħriġ” qed
jinbidel għal isem li huwa simili ta’ diversi istituzzjonijiet simili barra
minn Malta. Aħna m’aħniex se nqattgħu
xagħarna fuq jekk isem il-Korporazzjoni għandux jinbidel. Però mbagħad hemm
l-aspett tas-sustanza, u l-aspett tas-sustanza ta’ Jobsplus jitwieled minn
dokument li sar mill-UĦM, liema dokument ġie kkummissjonat lil żewġ persuni,
lil Clyde Caruana, li llum imexxi l-Korporazzjoni ta’ Xogħol u Taħriġ, u
lill-ekonomista Mark Theuma. Fil-fatt
wieħed jista’ jgħid li permezz ta’ dak li kienu ħarġu bih il-UĦM saret
diskussjoni politika importanti sabiex wieħed iħares ‘il quddiem bil-għan li
jibni an active labour market policy.
L-active labour market policy huwa pass
importanti, però, bħala kritika - u mhux bħala nuqqas ta’ adeżjoni - ikolli
nirrimarka li kont nistenna li forsi wieħed kien se jieħu l-opportunità li
jlaħħam dak li għandna fil-liġi tal-Korporazzjoni ta’ Xogħol u Taħriġ. Jien
infomat li l-kumitat konċernat diġà qed jiltaqa’ u qed jiċċaqlaq ‘il quddiem, u
din hija xi ħaġa tajba li wieħed irid jagħtiha importanza. Però naħseb li
l-fatt li qegħdin inbiddlu biss l-isem tal-Korporazzjoni għal Jobsplus jista’
jkun li qed iwassal biex nitilfu l-opportunità li nlaħħmu l-liġi ftit aktar
sabiex dak li qed isir taħt l-active
labour market policy ikollu ftit aktar direzzjoni ċara dwar dak li aħna
rridu li l-Korporazzjoni tagħmel matul is-snin li ġejjin.
Sur
President, is-sena li għaddiet jien diġà kelli l-opportunità nqajjem dan
il-punt u nistaqsi fejn se nieħdu lill-Korporazzjoni ta’ Xogħol u Taħriġ, li
llum għandha esperjenza twila u hija mimlija b’ħafna nies li għandhom
esperjenza kbira. Hemm bżonn li din
il-Korporazzjoni tittieħed lejn territorju ġdid, lejn dak it-territorju li
verament għandna bżonn fid-dinja tax-xogħol f’pajjiżna. Madankollu, minn dak li rajt fl-Abbozz ta’
Liġi li għandna quddiemna kulma qed nagħmlu hawnhekk huwa li qegħdin sempliċement
nibdlu l-isem għal Jobsplus, jiġifieri s-sustanza tal-liġi se tibqa’ l-istess.
Meta
wieħed jaqra d-dokument li kien tfassal mill-UĦM, li kif qal sewwa l-Ministru,
kien hemm qbil dwaru mill-partijiet kollha, liema qbil sar proprju lejlet
l-elezzjoni fejn kien hemm pożizzjoni ċara minn kulħadd, kien hemm numru ta’
affarijiet li kienu qegħdin jirriżultaw mid-dokument li għamlu ż-żewġ persuni
li kitbuh, u naħseb huwa tajjeb li wieħed jipprova jħares ftit aktar ‘il
quddiem lejn dak li aħna rridu biex nimxu ‘l quddiem f’dan is-settur. Fatt interessanti huwa li dan id-dokuemnt
jgħid affarijiet li forsi xi kultant wieħed ma jkunx qed jagħtihom importanza.
Pereżempju, fost affarijiet oħra dan id-dokument jgħid, u hawn se nikkwota
bl-Ingliż, li:
“Over the years
the employment rate of males in Malta has endured an extensive setback due to a
number of early retirement schemes and extensive restructuring measures. Consequently in 2008 the male employment
ratio of EU27 nearly caught up with Malta’s. However, since 2010 the male
employment ratio in Malta started to recover. In contrast, the female
participation rate of Malta experienced a rapid surge over the past decade
following the introduction of family friendly measures and government tax
credit incentives to females returning back to work. These optimistic
developments are expected to persist in the coming years.”.
Ikkwotajt
silta proprju mill-ewwel parti ta’ dan id-dokument għax naħseb li din il-parti
turi li fil-passat diġà kien tpoġġa ċertu pedament u kienu diġà ttieħdu ċerti
miżuri, u llum qegħdin naraw li l-iżvilupp li qed isir fis-settur tax-xogħol
għandu l-mertu tal-pedament li sar preċedentement. Madankollu, fl-opinjoni
tiegħi hemm bżonn neżaminaw in-natura tax-xogħol li qed noħolqu kemm
għas-settur maskili kif ukoll għas-settur femminili b’lenti akbar.
Jien
naħseb li l-ewwel kwestjoni hija dik tan-natura tax-xogħol, it-tieni kwestjoni
hija tal-persuni li jaħdmu fid-dinja tax-xogħol, u t-tielet kwestjoni
tirrigwarda l-kwalità tax-xogħol kif ukoll id-dinjità sħiħa marbuta
mal-postijiet tax-xogħol li aħna qegħdin noħolqu. Minn dak li rajt mill-mistoqsijiet
parlamentari li għamilt lill-Ministru jirriżulta li l-parti l-kbira
tax-xogħlijiet li qed jinħolqu għan-nisa mhumiex qed jinħolqu fis-setturi li aħna
l-Membri ta’ din il-Kamra nixtiequ li jkollna.
Biżżejjed ngħid li aktar minn 70% tan-nisa part-time li qed jidħlu fid-dinja tax-xogħol qed isibu lilhom
infushom jaħdmu fl-anqas livell tas-settur tal-impjiegi, u dan jgħodd ukoll
għal kważi 50% tan-nisa li huma mpjegati full-time.
Għalhekk permezz ta’ dawn id-dibattiti wieħed irid
iqajjem kuxjenza nazzjonali dwar it-tip ta’ xogħol li aħna qegħdin noħolqu
f’pajjiżna, u wieħed jinduna kemm dan huwa importanti aktar u aktar meta jaqra
dan id-dokument verament interessanti li sar mill-UĦM, għax dan id-dokument
jispirana biex inħarsu ‘l quddiem ħalli nkunu nistgħu nimxu aktar. Ovvjament il-kwestjoni tat-taħriġ u
tas-snajja’ li wieħed għandu jkollu hija vitali. Dan id-dokument ikompli jgħid hekk:
“Over the past decade economic growth in Malta has been triggered by a
growing workforce rather than through productivity gains. As highlighted
earlier, if employment growth over the past seven years were to persist until
2020, then Malta would reach an employment ratio of 69.0%. The increase in labour supply will to an
extent generate additional wealth and economic growth. Nevertheless, this will not put the standard
of living of Malta on a par with EU 27 average.
As discussed, the discrepancy between living standards arising due to
the gap in the quality of human capital as the European workforce is much more
skilled compared to Malta’s. Based on
the current trend of skilled development, Malta will not converge with EU 27
average before another 33 years.”.
Jien naħseb li dan huwa l-ewwel punt minn diversi
punti fundamentali. Jiġifieri f’dan
il-pajjiż il-produttività tagħna minn xiex qed tkun iġġenerata? X’inhi l-kwalità tax-xogħol tagħna? U x’inhu dak li qed iċaqlaq lis-soċjetà u
lill-ekonomija ‘l quddiem? Dak li ntqal
fid-dokument, jiġifieri li “the increase
in labour supply will to an extent generate additional wealth and economic
growth” naħseb li qegħdin nesperjenzawh illum, għax għalkemm illum hawn
aktar nies jaħdmu minħabba li n-numru ta’ nisa jaħdmu żdied, kif żdiedu wkoll
in-nies li minbarra li għandhom full-time
job għandhom part-time job,
komplessivament irridu nqisu sew x’inhu l-valur ekonomiku li dawn il-persuni
qegħdin jieħdu lura d-dar.
Il-punt tal-Ministru jien fhimtu meta qal li meta
wieħed jitrabba f’familja fejn il-ġenituri ma jaħdmux jista‘ jkun li dan ikun
qed jitrabba f’mentalità ta’ dipendenza. Però naħseb li llum il-ġurnata
fis-soċjetà tagħna għandna forma ta’ klassi ġdida li b’xi mod jew ieħor irridu
niddiskutu u niddibattu, dik li wieħed jista’ jsejħilha bħala “underclass” ta’ nies li qegħdin
imwaħħlin hemm isfel u ma jistgħux jitilgħu ‘l fuq. Il-Ministru żgur li huwa konxju ta’ dan. Issa kemm il-Ministru għandu ħin għal dan
hija kwestjoni oħra, anke għax din hija issue
li titlob ħafna u ħafna aktar attenzjoni minn ministeri differenti minbarra
mill-Ministeru tiegħu.
Kif nafu, minkejja li l-Ministeru tal-Ministru
Bartolo huwa l-Ministeru għall-Edukazzjoni u x-Xogħol, parti mir-responsabbiltà
tal-qasam tax-xogħol ma taqax taħt il-Ministeru għall-Edukazzjoni u x-Xogħol imma
taqa’ taħt ministeri oħrajn. Jien għamilt din il-kritika drabi oħrajn ukoll
għax kont nippreferi li kieku l-qasam tax-xogħol kien jaqa’ kollu taħt
ministeru wieħed, u għamilt din il-kritika proprju għax lid-dinja tax-xogħol
irridilha l-ġid u allura nħoss li din il-ħaġa għandha ssir, però f’dan
il-mument m’iniex se nidħol fiha. Li
rridu niddibattu f’dan il-mument huwa x’konċett ta’ xogħol għandna. Jiġifieri aħna qed inħarsu lejn ix-xogħol
sempliċement mit-termini tas-suq, fejn allura qed naraw x’qed joffri s-suq u
mbagħad naraw fejn bniedem jista’ jaħdem, jew inkella qegħdin inħarsu ‘l
quddiem biex nagħmlu miri ġodda għan-nies?
Ngħarraf lill-Ministru li aħna ħadna nota ta’ dak
li qal fid-diskors tiegħu u nieħdu pjaċir li dak li semma jimxi ‘l quddiem. Però l-Ministru jaqbel miegħi meta ngħid li
hemm bżonn jittieħdu miżuri oħra, u l-aktar li hemm bżonn hu li wieħed jaħseb
sew fejn irridu mmorru aħna bħala soċjetà.
Bħalissa aħna ħloqna kategoriji varji ta’ xogħol, imma rridu naċċettaw
li fid-dinja tax-xogħol għandna żewġ strati, dawk li huma marbuta ma’ min
jaqla’ salarju tajjeb, ma’ min jaħdem fid-dinja finanzjarja u ma’ min jaħdem
fid-dinja tal-iGaming, u mbagħad
għandna kwantità kbira ta’ mpjiegi - aħna nikkalkolaw li hemm nofs il-workforce Maltija - li qegħdin l-aktar
‘l isfel, u forsi hemmhekk il-miżuri li qed isiru llum mhumiex tajbin biżżejjed
għal dak li rridu naslu għalih aktar ‘il quddiem.
Sur President, jien semmejt u faħħart il-fatt li
dan l-Active Labour Market Policy
Counselling and Action Committee diġà beda jiltaqa’, però naħseb li hemm
bżonn li dan il-kumitat jistabbilixxi l-miri tiegħu għas-sena 2020 filwaqt li
wieħed jagħfas biex ikollna politika nazzjonali li fiha aħna nkunu ċari. Hawnhekk
forsi wieħed jista’ jistaqsini:
Il-politika nazzjonali tagħna mhijiex li noħolqu x-xogħol? Iva, li noħolqu x-xogħol, però naħseb hemm
bżonn nagħmlu diskussjoni aktar qawwija dwar fejn irridu li s-soċjetà u d-dinja
tax-xogħol jiċċaqilqu ‘l quddiem, speċjalment dawk li jinsabu fil-parti t’isfel
tas-soċjetà.
Riċentement jien erġajt qrajt dak li kien kiteb
Galbraith fil-ktieb tiegħu fuq il-kultura, The
Culture of Contentment, u naħseb li l-Ministru huwa well aware minn dan. Jiena
li nibża’ hu li kemm mill-aspett soċjali u kemm mid-dimensjoni politika li
tħaddan, is-soċjetà tagħna qed timplimenta din il-forma ta’ politika fuq bażi
nazzjonali fejn, kif jgħid Galbraith stess, il-kwestjoni tal-faqar u ta’ dawk
li qegħdin in-naħa t’isfel nett huma ta’ theddida għas-soċjetà affluwenti li
hija kuntenta fil-pożizzjoni tagħha.
Għalhekk wieħed irid jara t-tip ta’ xogħol li aħna għandna, jiddiskuti
jekk ix-xogħol fis-soċjetà tagħna huwiex sempliċement qed jinħoloq u jiġi konċepit
biss bħala bażi ta’ ideat neoliberalisti jew kapitalisti li fihom il-bniedem
....
Għax anke jekk aħna hawn ġew ngħidu li l-bniedem
mhuwiex għas-servizz tal-ekonomija, fir-realtà hemm ir-realpolitik li, permezz tagħha, il-bniedem fis-soċjetà Maltija –
hemm parti sew minnhom - qed isib lilu nnifsu billi qed joħloq ix-xogħol għal
strata aktar ‘il fuq mingħajr ma qed jieħu xejn lura. Din l-idea li meta jkun hemm xi ħadd hemm fuq
tant jagħmel flus li jibda jwaqqa’ l-loqom tal-ikel minn idejh biex jeħodhom
min qiegħed taħtu, f’ħajti rari ħafna rajtha ssir! Fil-maġġoranza tal-każi, jekk il-gvern ma
jaġixxix fid-dimensjoni tal-ġustizzja soċjali sabiex lil min hu minn taħt
itellgħu ‘l fuq - u għandna realtà ta’ nies li huma minn taħt - jew inkella
jgħinhom to make ends meet, ikun qed
jiżbalja.
Fil-fatt, dan id-dokument li kien sar mill-UĦM
jgħid proprjament dan li ġej:
“The potential benefits stemming from the active labour market are not
limited to the labour market. Indeed
this could be considered as a means to an end for other social and economic
issues in Malta. Due to the ageing
factor, the Maltese potential working age population will continue to shrink in
coming years. As a result, labour hourly
productivity must increase in order to counter both the drop in the labour
force and to sustain higher economic growth. One of the major functions of this
committee is to upgrade the skills of the workforce and ask to contribute to
higher productivity. The development of
human capital is a very effective way of curbing down precarious jobs as well.”.
Jien qed niċċita siltiet minn dan id-dokument
interessanti mhux għax nemmen li wieħed ma jistax jiċċaqlaq minn dak li hemm
miktub, imma għax inħoss li huwa dokument li jqanqal stimolu u diskussjoni.
Sur President, mill-2013 sal-lum wieħed ikun jixtieq
jara ftit aktar laħam mad-direzzjoni ta’ dak li qed nagħmlu, u jien wisq nibża’
li għalkemm hemm concerted effort u
rrid infaħħar il-fatt li se tinġieb din sistema elettronika minn barra li se
tgħin il-proċess ta’ kif isiru l-placings
.... Għalkemm biex inkun onest miegħek,
Ministru, wieħed għad irid jara sewwasew x’se tipproduċi din is-sistema għax
ġieli jkun hemm xi ftit differenza bejn dak li jidher u bejn dak li
jitħaddem! Jien persważ li dan huwa pass
fid-direzzjoni t-tajba, imma hemm bżonn kwalità aħjar ta’ xogħol, kif hemm
bżonn ukoll li aħna naġixxu għal din il-kwalità aħjar ta’ xogħol. Ftit taż-żmien ilu jien kont tkellimt fuq
is-27,000 persuna li għandna jaħdmu fis-settur tagħna minn pajjiżi oħrajn. Jien
m’għandi xejn kontra li dawn il-persuni jiġu jaħdmu f’pajjiżna biex
l-abbiltajiet tagħhom jitħalltu u jiżdiedu mal-abbiltajiet tagħna jew inkella
biex jimlew xi settur li aħna m’għandniex biżżejjed abbiltajiet fih.
Però nħoss li għandna naraw jekk hemmx xi forma
ta’ verità f’dak li qed jingħad mill-ħaddiema tagħna, jiġifieri jekk dawn
il-persuni, li ħafna drabi jiġu jaħdmu f’pajjiżna minħabba li ma jkunux sabu
xogħol f’pajjiżhom u għal xi raġuni jew oħra jkunu komdi bis-salarji li qed
jiġu offruti għalihom hawnhekk, humiex qegħdin iniżżlu l-kwalità tax-xogħol
tagħna indirettament. Din hija xi ħaġa
li jien inħoss li hija tassew importanti li niżnuha, għax jien ninkwieta ruħi
meta niltaqa’ man-nies u dawn jgħiduli li fuq naħa waħda aħna l-politiċi dejjem
jgħidu kemm l-ekonomija sejra tajjeb u kemm qed niksbu riżultati tajbin - u
hekk jidher skont l-istatistika - u min-naħa l-oħra huma, li ta’ kuljum qed
imorru jaħdmu, qed isibu diffikultà kbira biex jgħixu huma u jgħajxu
lill-familji tagħhom.
Dan id-dokument isemmi wkoll is-settur tal-prekarjat. Dwar dan is-settur diġà ttieħdu ċerti miżuri,
però apparti mill-fatt li wieħed ma jistax jgħid li l-problemi li jeżistu
fis-settur tal-prekarjat se jiġu solvuti kollha kemm huma permezz ta’ xi miżura
waħda partikolari, naħseb li hemm diversi punti oħrajn li wieħed irid
jindirizza, għax jien wisq nibża’ li minflok ma dan is-suq qed joħloq impjiegi full-time, minflok ma dan is-suq qed
joħloq impjiegi fejn il-ħaddiema
jkollhom salarji ogħla mill-minimum wage u
minflok ma dan is-suq qed joħloq impjiegi li jkollhom ukoll l-overtime, dan is-suq qed jibqa’ komdu
jara n-nies jiġu mpjegati f’dan is-settur tas-self-employed on a part-time
basis bil-konsegwenza li l-ħaddiema ta’ dan is-settur minflok mhu qed jaraw
ċaqliq ‘il quddiem fil-ħajja tagħhom, qegħdin isibu lilhom infushom imwaħħlin
fil-pożizzjoni partikolari tagħhom.
Din hija sfida kbira, però naħseb li meta ġie
varat l-Active Labour Market Policy
Counselling and Action Committee taħt il-Ministeru għall-Edukazzjoni u
x-Xogħol mis-Sur Clyde Caruana, kien hemm numru ta’ punti li wieħed seta’
jlaħħamhom faċilment. Pereżempju, punt
minnhom hu “long-term needs of the labour
market”. Dan il-punt fih innifsu
huwa tajjeb, imma x’qegħdin nifhmu b’“long-term
needs of the labour market?! Qed
isir studju fuq dak li hemm bżonn isir fiż-żmien li ġej? Għax imbagħad min-naħa l-oħra jien ninkwieta
ruħi meta nara d-dokument li ġie ppreparat mill-MEA fejn fih qed naraw talbiet ġodda biex persuni li mhumiex Maltin
jiġu jaħdmu fis-settur tax-xogħol tagħna mill-aktar fis.
Jien naħseb li rridu naraw jekk aħna rridux
nibqgħu fil-linja politika tal-lum, jiġifieri dik li nkomplu nżidu ħaddiema li
ġejjin minn barra minn xtutna, li mhux neċessarjament ġejjin biex l-abbiltajiet
tagħhom jitħalltu u jiżdiedu mal-abbiltajiet ġodda tagħna jew inkella biex
jimlew xi settur li aħna m’għandniex biżżejjed abbiltajiet fih. Forsi l-ewwel
ħaġa li wieħed għandu jagħmel fis-settur tal-prekarjat jew tax-xogħol part-time hu li jifred biex almenu
l-Maltin li qed jaħdmu f’dan is-settur ikollhom kondizzjonijiet aħjar u mhux
il-barranin jingħataw kondizzjonijiet aħjar minn dawk li għandhom
il-Maltin.
Jien informat ukoll li f’ċerti postijiet, bħal Heritage Malta, is-security guards barranin jingħataw aktar overtime milli jingħataw il-Maltin, u għalhekk wieħed irid joqgħod
ftit aktar attent biex jara x’inhu jiġri sewwasew on the ground fid-dinja tax-xogħol. Xtaqt inkun naf ukoll xi
affarijiet żgħar bħal, pereżempju, jekk il-Korporazzjoni hijiex se tiċċaqlaq
minn fejn hi, kif kien intqal, jiġifieri jekk hijiex se tmur fejn illum hemm
is-Science Centre jew inkella hijiex se tibqa’ Ħal Far għax hemm diversi
ħaddiema li jixtiequ jkunu jafu dan.
Nixtieq nifhem ukoll x’inhu jiġri fl-istess
Korporazzjoni, għalkemm dan huwa suġġett li nistgħu niddiskutuh ukoll aktar ‘il
quddiem meta niġu biex niddiskutu l-Estimi tal-istess Korporazzjoni, għax
ninnota - u ninsab ċert li l-Ministru lanqas biss jaf b’din il-ħaġa jew mhuwiex
konxju minnha - li hemmhekk ġew impjegati nies on a position of trust biex jagħmlu xogħol ta’ messaġġiera jew ta’ security officers, u dan meta fl-istess
Korporazzjoni għandek nies li ilhom impjegati hemmhekk, jafu x-xogħol tagħhom
tajjeb u kienu qed jittamaw li jingħataw sena jew sentejn ta’ estensjoni wara
l-età tal-pensjoni. Madankollu jidher li
issa ntilfet l-esperjenza u l-abbiltà ta’ dawn il-ħaddiema, u din hija xi ħaġa
li wieħed żgur irid jaraha aktar ‘il quddiem.
Wieħed ma jistax ma jfaħħarx il-konċett ta’
Jobsplus kif elenkat fid-dokument li għamlet il-UĦM u ma jabbraċċjahx biex
jiddiskutih aktar ‘il quddiem. Però jien
naħseb li l-Korporazzjoni tkun qed tiżbalja jekk se tibdel sempliċement isimha
biss u mhjiex se tlaħħam aktar l-affarijiet.
Nittama wkoll li minbarra dan l-Abbozz ta’ Liġi li għandna quddiemna,
aktar ‘il quddiem ikollna abbozz ta’ liġi li fih naraw ferm aktar proposti
għall-futur, speċjalment għan-nies li llum qed jaħdmu part-time, għan-nies li kienu u għadhom jaħdmu part-time u għal dawk in-nisa li ħarġu jaħdmu biex jgħinu
lill-irġiel tagħhom jgħajxu lill-familja.
Huwa tajjeb li t-tfal jaraw lill-ġenituri tagħhom
jaħdmu, però qed niltaqgħu wkoll ma’ sitwazzjonijiet fejn it-tfal mhumiex jaraw
lill-ġenituri tagħhom! Jien ċert li l-Ministru ltaqa’ ma’ każijiet
fil-kostitwenza tiegħu fejn il-membri tal-familja jinġabru kollha d-dar
fit-8.00pm jew fid-9.00pm għax wara li r-raġel jispiċċa mill-full-time job tiegħu, imur jaħdem part-time u jkollu l-mara tagħmel part-time job ukoll, jiġifieri dawn
jispiċċaw ma jiltaqgħux matul il-ġurnata u jiltaqgħu biss tard filgħaxija
bil-konsegwenza li t-tfal qegħdin ibatu min-nuqqas tal-preżenza tal-ġenituri
tagħhom. Għalhekk, għalkemm huwa veru li t-tfal f’familja fejn il-ġenituri
tagħhom ma jaħdmux jitilgħu b’anqas żelu għax-xogħol, min-naħa l-oħra llum qed
tibda tinbet ċerta rabja wkoll għax hemm familji li ma jistgħux isibu xogħol li
jagħtihom stabbilità u saħħa f’dak li jagħmlu, speċjalment meta, kif semma
tajjeb il-Ministru, ikollok nies li jkunu qed jaħdmu f’linja partikolari u
jitilfu x-xogħol tagħhom.
Pereżempju, Ministru, ippermettili ngħidlek li
jien ninsab inkwetat fuq il-ħaddiema ta’ De La Rue. Fil-fatt għamilt numru ta’ mistoqsijiet
parlamentari f’dan ir-rigward u fir-risposta li ngħatajt qaluli biex inżomm
il-prudenza. Jien żammejt ħafna prudenza
f’din il-kwestjoni, però f’De La Rue għandek ukoll realtà ta’ ħaddiema li ħadmu
hemm għal perjodu twil ta’ żmien, li għandhom ukoll skills partikolari u fi żmien sena jew sentejn oħra se jsibu lilhom
infushom barra t-triq b’diffikultà kbira biex jidħlu lura fid-dinja
tax-xogħol. Wieħed ma jistax jgħid lil
dawn in-nies sempliċement li l-gvern Malti ikkrea ħafna xogħol u allura huma
jistgħu jiksbu x-xogħol li jridu.
Issa anke hawnhekk, jien m’iniex konvint mija
fil-mija li kull min qed ibiddel ix-xogħol tiegħu qed jagħmel dan għax qed isib
xogħol aħjar ta’ kwalità aqwa u bi dħul akbar.
Kull bniedem għandu d-dritt li jaħdem kif ukoll li jesprimi l-bżonn li
x-xogħol tiegħu jkun aqwa. Ovvjament
hemm min jaħseb li meta n-nies jirrifjutaw ix-xogħol, dak ifisser sempliċement
li huma nies għażżenin, imma dan mhuwiex neċessarjament il-każ. Hemm nies li jħossu li huma għandhom iżommu
d-dinjità personali tagħhom u li jekk huma kienu jagħmlu ċertu tip ta’ xogħol
li għalih kienu jaqilgħu ċerti flus, allura x-xogħol alternattiv li jiġi offrut
lilhom għandu jkun wieħed fejn min iħaddimhom ikun jista’ jżidilhom id-dħul
tagħhom u fl-istess ħin jirrispettalhom id-dinjità tagħhom.
Din hija parti mill-isfida li lkoll għandna f’dan
il-pajjiż, però ovvjament bħalissa l-piż qiegħed fuqek, Ministru! Issa jien
nifhem li s-sitwazzjoni preżenti ntirtet mill-ħames snin ta’ qabel meta kien
hemm ċerti ċirkostanzi ekonomiċi, però llum iċ-ċirkostanzi ekonomiċi tal-pajjiż
inbidlu b’mod li wieħed għandu jipprova jaġevola aktar lin-nies li qegħdin
fil-faxex t’isfel. Jien mort għand nies
li mhumiex segwaċi tal-Partit li jien niġi elett taħt ismu, u dawn ukoll
esprimew ir-rabja tagħhom għal ċerti konsulenzi li jingħataw lil ċerti nies.
Dan huwa punt li jżid ir-rabja li hemm fil-parti t’isfel tas-soċjetà tagħna.
Sur President, lill-Ministru għamiltlu xi ftit
battuti matul dan id-diskors, però aħna naqblu ma’ dan l-Abbozz ta’ Liġi.
Peress li, kif taf is-Sedja, illum jaħbat it-38 anniversarju mill-mewt ta’ Aldo
Moro, li għandu jkun dejjem ta’ ispirazzjoni għalina, xtaqt nikkonkludi dan
l-intervent billi sempliċement niċċita xi ħaġa żgħira bit-Taljan, li kienet
il-lingwa tiegħu. Fil-fatt huwa kien qal
hekk:
“Il lavoro è l’operosa richiesta di vivere della persona umana, questa
personalità del lavoro che serve l’uomo, che fa l’uomo libero è indissolubile
dal suo concetto. La persona nel lavoro
rivendica il diritto e afferma il dovere di vivere.”.
Grazzi.
No comments:
Post a Comment