Għaddew hdax-il-sena mill-jum meta Maurice V. Debono ingħaqad lura mal-Ħallieq tagħna. Għandi diversi memorji tajba tiegħu li ser nibqa’ nżomm f’qalbi. Qiegħed inqiegħed għad-dispożizzjoni ta’ kulħadd l-artikolu li kont ktibt għalih.
TLIFNA ĦABIB U RAĠEL TA’ VERU – “Il-Mument” Il-Ħadd, 7 ta’ Jannar 2007
1. Nikteb dan l-artikolu b’qalb sewda u id tqila. Dan għax matul il-lejl tal-Ġimgħa rċevejt l-aħbar kerha li Maurice Debono kien ġie msejjaħ lura fi ħdan il-Ħallieq tagħna. It-telefonati tul dawk is-sigħat qatt ma kienu ħbieb tiegħi għax ħafna drabi wasslu messaġġi li tibqa’ tixtieq li ma rċevejt qatt. Il-vuċijiet ta’ uliedu neħħewli kull sens ta’ spazju u ħin. Ma stajt norqod xejn, stajt biss nerġa’ nġib quddiem għajnejja l-esperjenzi sbieħ u koroh li għaddejna flimkien miegħu. Dawk il-mumenti fil-ħajja li kelli x-xorti nqatta’ ma’ bniedem li kien jixgħel quddiem kulħadd bl-eżempji t-tajba.
2. Maurice kont ili nafu. Trabbejt niltaqa’ miegħu fl-ambjent Bormliż tagħna. Mill-Quddies tas-7.30 a.m. f’Santa Tereża fejn xi drabi kont inservi ta’ abbati sa xi laqgħa fid-dar tagħna hu kien ikun hemm, dejjem bi tbissima fuq wiċċu jitkellem b’mod pożittiv. Kellu serenità kbira li mingħajr ma trid kont tibda titkellem u tiddiskuti miegħu. Moħħ miftuħ, u kellu snin ta’ studju warajh bi preparazzjoni fil-fond li ftit issib bħalha. Raġel preżenti fuq diversi livelli, fl-Università, fil-parroċċa, fil-partit, fil-kappella ta’ Santa Margerita hu kien dejjem l-istess persuna. Umli għall-aħħar mingħajr suppervja ta’ xejn, anki jekk mimli bl-intelliġenza u bl-għerf. Min ried seta’ jkellmu, hu min hu, ġej minn fejn ġej.
3. Niftakru fis-snin tal-prova. Meta bejn l-1981 u wara sad-disgħinijiet kien jokkupa l-kariga ta’ President tal-Kumitat Sezzjonali tal-partit f’Bormla. Ma kienx joqgħod lura, deċiżjoni tittieħed tajjeb. Mhux biss ma kienx tal-kmand iżda kien iġib lill-membri warajh bl-eżempju. Jekk hemm bżonn narmaw, inżarmaw, insajru, innaddfu, induru għat-tesseri, inħabbtu l-bibien, norganizzaw l-attivitajiet hu kien ikun hemm b’idejh imxammrin. Jiġri x’jiġri kont taf li hu hemm qiegħed u xemx jew xita se jsegwi triqtu. Għadu preżenti ħdejja waqt il-meeting f’Tal-Barrani. Ma kienx hemm kantunieri għalih, ir-raġuni ma tridx forza. Għalhekk kien sod fil-prinċipji, biss mhux koċċut għax kellu mod ta’ kif iwassalhom li tħoss li qed tieħu dak li hu tqil bħala ħafif.
4. Niftakru ġej id-dar tagħna hu u martu Emelda fl-elezzjoni ta’ l-1976. F’dawk il-jiem meta l-votazzjoni kienet issir fuq tlett ijiem. Kont iltqajt miegħu diġà fis-serbut li kien jinġabar quddiem l-iskola primarja jien u tielgħa mill-Quddies. Il-memorja hi tant ċara li għadni narah iktar tard jiddeskrivi lil missieri fl-istudju kif, ħabta u sabta, żewġ bravi tal-partit l-ieħor daru għalih u għal martu. L-aggressjoni vjolenti kellha numru ta’ raġunijiet. Ippruvaw ibeżżgħu, jtellfu u anki jieħdu l-ġiżirana u s-salib tad-deheb li kellu l-ħin kollu ma’ għonqu. Ma kien jum faċli xejn u darna kienet saret bejn fortizza u sptar tant qalgħu xebgħat u daqqiet ġirien tagħna li riedu biss jeżerċitaw dritt leġittimu tagħhom. Bqajt nammira iktar lil Maurice mhux talli ma kabbarhiex, iżda ċekkinha. Anzi kellu t-tbissima f’wiċċu mimli sodisfazzjoni li xorta rnexxielhom jagħtu l-unu lil missieri. Mhux qatgħulu qalbu jew beżżgħuh iżda ssoda iktar fid-determinazzjoni tiegħu.
5. Kelli x-xorti niltaqa’ spiss miegħu. Iktar u iktar għax ħija u jien trabbejna ma’ wliedu li għandhom kważi l-istess età tagħna. Kien jixtiqilna l-ġid qisna wliedu wkoll. Sejrin l-iskola, ġejjin lura jew qed nilagħbu l-ballun, kont tarah iħares bħar-ragħaj it-tajjeb iserraħ moħħu minn ħaġa u minn oħra. Mingħajr ma taf, mhux bil-fittaġni jew l-indħil, iżda bil-kelma preċiża. Waħda mill-isbaħ memorji tiegħi kienet meta l-kumitat immexxi minnu organizzali festin fil-każin għax kont ilħaqt avukat. Stmani ta’ ibnu. Għad għandi mdendlin fid-dar dak li tani l-kumitat u dak li tawni hu u martu. Hemm baqgħu l-inkwadri, mimlija mħabba jfakkruni.
6. Min jaf kemm waqaft nitkellem miegħu iktar u iktar meta fl-1982 sirt tesserat tal-partit u bdejt norganizza l-kumitati sezzjonali taż-żgħażagħ fid-distrett. Kont insibu ta’ għajnuna kbira bil-pariri tiegħu. U għandi dejn kbir lejh għax kien iħajjarni kemm jista’. Kellu fiduċja f’ħidmieti u kull nhar ta’ Ħadd kien jaqra dan l-artiklu u jgħidli wara. Anzi, avolja kont żgħir, għadni student, ma kinitx tkun l-ewwel darba meta missieri jinqabad naħa jew oħra u hu dlonk jimbuttani biex nitkellem f’xi konferenza floku. Hemm baqa’ miegħi anke jekk wara l-1987 kont ħrabt kemm stajt mill-kalċi tal-ħidma politika imma hu xorta kien iħajjarni lura fiha. Għadha ċara sal-lum f’moħħi meta f’dak il-jum li f’Bormla ħarġet l-aħbar li missieri kien se jsir President tar-Repubblika, sibtu mill-ewwel wara l-bieb ta’ l-uffiċċju jgħidli: “Issa int.” U kelli diffikultà xejn żgħira biex ma ngħidlux le.
7. Niftakru wkoll fl-Università ta’ Malta. Meta ta’ student kont niltaqa’ hemm ukoll miegħu u hemm skoprejt iktar u iktar kemm kien qara u studja. Hemm f’dak il-post li spiċċa b’popolazzjoni żgħira tarah għaddej kont. U niftakru nieħdu kafè flimkien jew ma’ l-inseparabbli John Camilleri u Carmel Cacopardo. Huma t-tlieta fil-kunsill, isostnu lil xulxin. Kienu qishom tliet muskettieri. Jidħlu minkejja li kienu fil-minoranza u joħorġu b’wiċċhom daħqan. Jissieltu għas-sewwa bħalma għamlu għall-ħaddiema fil-famuża Mnarja. Hemm kien jidher dejjem ċar li Maurice kellu moħħu miftuħ għall-ideat u d-diskussjoni iżda ladarba kien ikun persważ, kien jimxi kull triq. Hi x’inhi, iżda b’konvinzjoni. Hekk għamel ukoll meta bħala l-uniku kunsillier lokali tal-partit spiċċa Viċi Sindku maħtur mill-kunsillieri l-oħra li ma kienux miegħu għax tant kien spiċċa apprezzat fil-pariri tiegħu.
8. Bormla kien iħobbha verament. Kien mimli bi proposti u suġġerimenti ta’ x’għandu jsir naħa jew oħra u ħadem għal dan. Għalhekk ir-rabta miegħu kompliet maż-żmien tissoda dejjem iktar. Iva nammetti għandi ħafna memorji sbieħ tiegħu. Maurice kien bniedem li ħadem f’beltu, fil-partit u fil-pajjiż. Biss qalbu kienet tal-knisja. Uliedu José u Juan, patrijiet fl-Ordni tal-Karmelitani Skalzi, huma xhieda ħajja ta’ dan. Għandi ħafna iktar x’ngħid u dan l-artiklu żgur li m’hux biżżejjed biex jagħmillu ġieħ. Nagħlaq billi ngħid li ma hemmx dubbju li se jħalli vojt kbir magħna iżda llum jien ċert li qiegħed fi ħdan il-Ħallieq, daħkan bħal dejjem fil-preżenza ta’ Santa Tereża l-Kbira, San Ġwann tas-Salib u Santa Tereżina.
1. Nikteb dan l-artikolu b’qalb sewda u id tqila. Dan għax matul il-lejl tal-Ġimgħa rċevejt l-aħbar kerha li Maurice Debono kien ġie msejjaħ lura fi ħdan il-Ħallieq tagħna. It-telefonati tul dawk is-sigħat qatt ma kienu ħbieb tiegħi għax ħafna drabi wasslu messaġġi li tibqa’ tixtieq li ma rċevejt qatt. Il-vuċijiet ta’ uliedu neħħewli kull sens ta’ spazju u ħin. Ma stajt norqod xejn, stajt biss nerġa’ nġib quddiem għajnejja l-esperjenzi sbieħ u koroh li għaddejna flimkien miegħu. Dawk il-mumenti fil-ħajja li kelli x-xorti nqatta’ ma’ bniedem li kien jixgħel quddiem kulħadd bl-eżempji t-tajba.
2. Maurice kont ili nafu. Trabbejt niltaqa’ miegħu fl-ambjent Bormliż tagħna. Mill-Quddies tas-7.30 a.m. f’Santa Tereża fejn xi drabi kont inservi ta’ abbati sa xi laqgħa fid-dar tagħna hu kien ikun hemm, dejjem bi tbissima fuq wiċċu jitkellem b’mod pożittiv. Kellu serenità kbira li mingħajr ma trid kont tibda titkellem u tiddiskuti miegħu. Moħħ miftuħ, u kellu snin ta’ studju warajh bi preparazzjoni fil-fond li ftit issib bħalha. Raġel preżenti fuq diversi livelli, fl-Università, fil-parroċċa, fil-partit, fil-kappella ta’ Santa Margerita hu kien dejjem l-istess persuna. Umli għall-aħħar mingħajr suppervja ta’ xejn, anki jekk mimli bl-intelliġenza u bl-għerf. Min ried seta’ jkellmu, hu min hu, ġej minn fejn ġej.
3. Niftakru fis-snin tal-prova. Meta bejn l-1981 u wara sad-disgħinijiet kien jokkupa l-kariga ta’ President tal-Kumitat Sezzjonali tal-partit f’Bormla. Ma kienx joqgħod lura, deċiżjoni tittieħed tajjeb. Mhux biss ma kienx tal-kmand iżda kien iġib lill-membri warajh bl-eżempju. Jekk hemm bżonn narmaw, inżarmaw, insajru, innaddfu, induru għat-tesseri, inħabbtu l-bibien, norganizzaw l-attivitajiet hu kien ikun hemm b’idejh imxammrin. Jiġri x’jiġri kont taf li hu hemm qiegħed u xemx jew xita se jsegwi triqtu. Għadu preżenti ħdejja waqt il-meeting f’Tal-Barrani. Ma kienx hemm kantunieri għalih, ir-raġuni ma tridx forza. Għalhekk kien sod fil-prinċipji, biss mhux koċċut għax kellu mod ta’ kif iwassalhom li tħoss li qed tieħu dak li hu tqil bħala ħafif.
4. Niftakru ġej id-dar tagħna hu u martu Emelda fl-elezzjoni ta’ l-1976. F’dawk il-jiem meta l-votazzjoni kienet issir fuq tlett ijiem. Kont iltqajt miegħu diġà fis-serbut li kien jinġabar quddiem l-iskola primarja jien u tielgħa mill-Quddies. Il-memorja hi tant ċara li għadni narah iktar tard jiddeskrivi lil missieri fl-istudju kif, ħabta u sabta, żewġ bravi tal-partit l-ieħor daru għalih u għal martu. L-aggressjoni vjolenti kellha numru ta’ raġunijiet. Ippruvaw ibeżżgħu, jtellfu u anki jieħdu l-ġiżirana u s-salib tad-deheb li kellu l-ħin kollu ma’ għonqu. Ma kien jum faċli xejn u darna kienet saret bejn fortizza u sptar tant qalgħu xebgħat u daqqiet ġirien tagħna li riedu biss jeżerċitaw dritt leġittimu tagħhom. Bqajt nammira iktar lil Maurice mhux talli ma kabbarhiex, iżda ċekkinha. Anzi kellu t-tbissima f’wiċċu mimli sodisfazzjoni li xorta rnexxielhom jagħtu l-unu lil missieri. Mhux qatgħulu qalbu jew beżżgħuh iżda ssoda iktar fid-determinazzjoni tiegħu.
5. Kelli x-xorti niltaqa’ spiss miegħu. Iktar u iktar għax ħija u jien trabbejna ma’ wliedu li għandhom kważi l-istess età tagħna. Kien jixtiqilna l-ġid qisna wliedu wkoll. Sejrin l-iskola, ġejjin lura jew qed nilagħbu l-ballun, kont tarah iħares bħar-ragħaj it-tajjeb iserraħ moħħu minn ħaġa u minn oħra. Mingħajr ma taf, mhux bil-fittaġni jew l-indħil, iżda bil-kelma preċiża. Waħda mill-isbaħ memorji tiegħi kienet meta l-kumitat immexxi minnu organizzali festin fil-każin għax kont ilħaqt avukat. Stmani ta’ ibnu. Għad għandi mdendlin fid-dar dak li tani l-kumitat u dak li tawni hu u martu. Hemm baqgħu l-inkwadri, mimlija mħabba jfakkruni.
6. Min jaf kemm waqaft nitkellem miegħu iktar u iktar meta fl-1982 sirt tesserat tal-partit u bdejt norganizza l-kumitati sezzjonali taż-żgħażagħ fid-distrett. Kont insibu ta’ għajnuna kbira bil-pariri tiegħu. U għandi dejn kbir lejh għax kien iħajjarni kemm jista’. Kellu fiduċja f’ħidmieti u kull nhar ta’ Ħadd kien jaqra dan l-artiklu u jgħidli wara. Anzi, avolja kont żgħir, għadni student, ma kinitx tkun l-ewwel darba meta missieri jinqabad naħa jew oħra u hu dlonk jimbuttani biex nitkellem f’xi konferenza floku. Hemm baqa’ miegħi anke jekk wara l-1987 kont ħrabt kemm stajt mill-kalċi tal-ħidma politika imma hu xorta kien iħajjarni lura fiha. Għadha ċara sal-lum f’moħħi meta f’dak il-jum li f’Bormla ħarġet l-aħbar li missieri kien se jsir President tar-Repubblika, sibtu mill-ewwel wara l-bieb ta’ l-uffiċċju jgħidli: “Issa int.” U kelli diffikultà xejn żgħira biex ma ngħidlux le.
7. Niftakru wkoll fl-Università ta’ Malta. Meta ta’ student kont niltaqa’ hemm ukoll miegħu u hemm skoprejt iktar u iktar kemm kien qara u studja. Hemm f’dak il-post li spiċċa b’popolazzjoni żgħira tarah għaddej kont. U niftakru nieħdu kafè flimkien jew ma’ l-inseparabbli John Camilleri u Carmel Cacopardo. Huma t-tlieta fil-kunsill, isostnu lil xulxin. Kienu qishom tliet muskettieri. Jidħlu minkejja li kienu fil-minoranza u joħorġu b’wiċċhom daħqan. Jissieltu għas-sewwa bħalma għamlu għall-ħaddiema fil-famuża Mnarja. Hemm kien jidher dejjem ċar li Maurice kellu moħħu miftuħ għall-ideat u d-diskussjoni iżda ladarba kien ikun persważ, kien jimxi kull triq. Hi x’inhi, iżda b’konvinzjoni. Hekk għamel ukoll meta bħala l-uniku kunsillier lokali tal-partit spiċċa Viċi Sindku maħtur mill-kunsillieri l-oħra li ma kienux miegħu għax tant kien spiċċa apprezzat fil-pariri tiegħu.
8. Bormla kien iħobbha verament. Kien mimli bi proposti u suġġerimenti ta’ x’għandu jsir naħa jew oħra u ħadem għal dan. Għalhekk ir-rabta miegħu kompliet maż-żmien tissoda dejjem iktar. Iva nammetti għandi ħafna memorji sbieħ tiegħu. Maurice kien bniedem li ħadem f’beltu, fil-partit u fil-pajjiż. Biss qalbu kienet tal-knisja. Uliedu José u Juan, patrijiet fl-Ordni tal-Karmelitani Skalzi, huma xhieda ħajja ta’ dan. Għandi ħafna iktar x’ngħid u dan l-artiklu żgur li m’hux biżżejjed biex jagħmillu ġieħ. Nagħlaq billi ngħid li ma hemmx dubbju li se jħalli vojt kbir magħna iżda llum jien ċert li qiegħed fi ħdan il-Ħallieq, daħkan bħal dejjem fil-preżenza ta’ Santa Tereża l-Kbira, San Ġwann tas-Salib u Santa Tereżina.
1 comment:
Nsellimlu bhala wiehed mill-ahjar presidenti ta' l-APAN .Li halla l-frtt bil-ghaqal tieghu. Bniedem gentlom ,intelligenti habrieki u onest. J'Alla jkollna iktar nies bhalu.T
Post a Comment