ID-DWAL TAT-TRAFFIKU DEMOKRATIKU?

1. Waħda mill-problemi li, d-demokrazija moderna u żviluppata li għandna llum, għandha quddiemha hija marbuta mal-abbiltà tagħha li żżomm rabta fir-rappreżentanza bejn min jivvota u min jiġi vvutat. Il-fus tal-kwistjonijiet, li f’mumenti jsiru kumplikatissimi, ġej minn kemm iċ-ċittadini fis-soċjetà preżenti jirnexxilhom iżommu lilhom infushom parteċipi fid-deċiżjonijiet li jittieħdu. L-informazzjoni hija, m’hemmx dubju għodda vitali, però waħedha mhix biżżejjed. Mhix għax altru tinforma, altru tagħti dettalji tal-problema li pajjiż jaffronta u altru fuq in-naħa l-oħra l-abbiltà li tieħu sehem u li taghti l-ispazju għall-parteċipazzjoni attiva.

2. Id-demm ħaj fid-demokrazija huwa marbut ma’ kemm il-votant jibqa’ jirnexxilu mhux biss jeżerċita d-dritt tal-vot f’elezzjoni imma li jibqa’ attiv wara. Verament ma tistax tkisser is-sistema tad-demokrazija indiretta tagħna, imma anqas ma għandek twassal il-pendlu n-naħa l-oħra, dik fejn il-parteċipazzjoni diretta sseħħ limitatament. Ma hemmx bżonn komplikazzjonijiet żejda li numru ta’ drabi l-apparat amministrattiv joħroġ bih. Il-kuncett ta’ parteċipazzjoni demokratika ħafna drabi jrid jiġi tradott lura bi proposti mmirati lejn deċiżjonijiet maġġuri, mentri fir-realtà r-resident jippreferi jkun involut f’dawk li jolqtuh direttament u li jkunu minuri għall-pajjiż imma qawwija għalih.

3. L-emendi għall-Att dwar il-Kunsilli Lokali, li ġew preżentati fil-Parlament u diskussi huma diretti lejn din il-linja ta’ ħsieb. L-approvazzjoni tagħhom f’Settembru, meta jerġgħu jibdew is-seduti tal-Kamra tad-Deputati għandha tkun pass ieħor ‘il quddiem f’din id-direzzjoni. Il-mekkaniżmi li nbnew huma ndirizzati lejn iktar kontenut fis-sustanza demokratika tagħna. Iċ-ċittadin mhux biss ser ikollu xenarju aqwa ta’ kif jaħdem il-Gvern fuq bażi lokali, imma wkoll fir-rapport tiegħu fid-deċiżjonijiet li l-Kunsilli jieħdu. B’emenda tajba, kull persuna ser ikollha issa d-dritt li titlob lit-Tribunal Amministrattiv ta’ Reviżjoni li numru ta’ deċiżjonijiet jiġu mħassra jew mibdula. Dan għax il-Kunsilli jieħdu huma wkoll passi amministrattivi illi mhux dejjem jaffettwaw tajjeb lil dak u lill-iehor.

4. F’dawn il-jiem ġie f’idejja ktejjeb tajjeb ta’ l-awtur Sven Lindqvist bl-isem “Bench Press”. Il-ktieb idur mal-ġimnażja u kif l-apparati fihom żviluppaw. Biss huwa miżgħud b’riflessjonijiet interessanti fuq kważi kollox. F’mument minnhom jgħid: “Democracy promised influence, participation, even power.” però jikkonkludi li dan għalih ma seħħx. Ħaseb li jista’ jieħu sehem iżda sab li huwa attur passiv u għandu biss illużjoni ta’ parteċipazzjoni. Iressaq bħala eżempju x’jiġri meta tagħfas il-buttuna sabiex id-dwal tat-traffiku jieqfu biex iċ-ċittadin jipprova jaqsam. Jirbaħ fuq il-karozzi u juri li s-soċjetà tħares l-ewwel lejn il-bniedem.

5. Huwa jgħid: “Ostensibly, it gives us the power to stop the traffic. But in actual fact, the alternation between red and green lights is pre-programmed. The lights change wholly automatically, no matter how many pedestrians press the button. As soon as you realize this, you stop pressing.” Suġġett trattat b’daqshekk kreattività u li jwassal il-messaġġ, nammetti, li ftit iltqajt miegħu. Kemm, kif u meta persuna f’soċjetà tħossha li qed tieħu sehem ma jridx jiġi minimizzat. Anzi, l-effett primarju ta’ dan il-kliem qiegħed dirett proprju sabiex wieħed juri kemm passi “żgħar” fir-realtà jfissru ħafna iktar għall-bniedem f’soċjetà fejn flok ikollu l-impressjoni li qed jinbela’, jifhem li m’huwiex.

6. F’pajjiżna fortunatament is-sinjali tat-traffiku għadhom iwieġbu għall-buttuna mingħajr dewmien. Iċ-ċittadin jużahom u jaqsam bi preċedenza fuq it-traffiku. Hekk ukoll huma intenzjonati l-emendi li tressqu mill-Gvern fuq il-Kunsilli Lokali. Il-valur tad-demokrazija, ta’ dik parteċipattiva, baqa’ bihom jiżdied. Mhux biss fid-dritt ta’ l-għażla ta’ min jirrappreżenta fit-teħid tad-deċiżjonijiet fuq livell ta’ demokrazija amministrattiva, iżda wkoll fil-valur ta’ dawk li jittieħdu. Direzzjoni ċara li l-bniedem kien u baqa’ ċ-ċentru ta’ l-attenzjoni ghalina fil-Partit Nazzjonalista. Il-buttuna tal-bidla hemm baqgħet, kapaċi, għad-disposizzjoni tal-poplu li biha jibqa’ jaqleb minn fuq kulur għall-ieħor. Appena jinqaleb fuq l-aħmar jaqsam il-poplu.

Dan l-artiklu kien ippubblikat fil-ġurnal Il-Mument tal-Ħadd 26 ta’ Lulju 2009.