Proġetti importanti għalina

1. Il-pajjiż, hemm min isib kull okkażjoni sabiex imaqdru. Jgħid kemm kollox għadu ma sarx u kemm dak li sar messu sar aħjar, però f’ebda mument ma jirrikonoxxi kemm fil-fatt dan inbidel ta’ taħt fuq. Il-wirt kulturali, l-ambjent sħiħ tagħna huma llum ferm u ferm aqwa milli qatt kienu. Fortunatament għalina, it-territorju huwa mogħni bi kwantità ta’ siti storiċi li jiffurmaw parti importanti mill-wirt tagħna.

2. Mhux biss dan, imma biċċa biċċa, sistematikament skond xi flaħna bħala Stat, ħadna ħsieb li nimbarkaw fuq proġetti li permezz tagħhom ippreservajna dak li kien hemm u mexxejna sabiex nirrestawraw dak li stajna. F’dawn is-snin kollha li ilu fil-Gvern il-Partit Nazzjonalista, f’ebda mument ma żammejna lura minn dawn il-passi. Dan kellu żgur prezz li ħallasna, biss illum ħadd ma jista’ jiċħad li mertu tad-determinazzjoni ta’ diversi Ministri, għandna iktar biex niftaħru.

3. Ħadna ħsieb li ma nillimitawx irwieħna għal belt jew raħal partikolari, iżda avvanzajna kemm stajna f’kemm siti possibbli. Ma hemmx dubju li dak li sar huwa evidenza li l-Gvern huwa konvint li l-wirt kulturali tagħna jrid jiġi ppreservat u, anzi, mkabbar. It-Tieni Gwerra Mondjali ħalliet ħerba f’diversi bliet u rħula tagħna. Huwa magħruf li t-tkissir u t-tifrik li rajna ħalliena b’ħafna diffikultajiet. L-ewwel, ma kellniex il-possibilità li nibnu kollox lura kif kien; it-tieni l-pajjiż ried iħares ‘il quddiem u jagħmel priorità: jibni djar għal min tilef tiegħu sabiex jerġa’ jġib kemm jista’ jkun normalità.

4. Fuq kif sar il-proċess ta’ rikostruzzjoni hemm min għandu tifħir u hemm oħrajn li jidhrilhom li mhux kollox kien ippjanat kif kellu jkun. Ir-realtà hija li dak li nbena, illum ma jistax jitwaqqa’. Dak li sar jikkondizzjona, anzi aħjar, id-deċiżjonijiet li ttieħdu f’dak il-mument rabtu lilna. Biss il-punt, il-fus ta’ dak l-istat tal-affarijiet kien aktar marbut ma’ kemm dak li kien qiegħed isir sar b’doża ta’ kreattività u gosti tajba jew inkella sarx sempliċement minn viżjoni purament utilitarja.

5. Ftit (tgħoddhom fuq idejk) huma s-siti li kienu mibnija qabel dak il-konflitt mondjali, li llum għadhom mhux imtella’. Ir-realtà hija li aktar ma għadda ż-żmien, aktar dak li tħalla barra spiċċa jkerrah dak li nbena u li ġie restawrat. Din il-ġimgħa l-poplu tagħna jitlaq fiha b’ġabra ta’ disinji li l-Perit Renzo Piano qiegħed iressaq għall-kunsiderazzjoni tagħna. Pjanti, viżjoni kompletament ġdida ta’ kif is-sit tat-Teatru Mwaqqa’ jista’ jittrasforma ruħu lejn il-bżonnijiet tagħna tal-lum u fil-futur.

6. Ma hemmx dubju li ser iressaq lill-pajjiż lejn dibattitu. Diskussjoni ta’ dak li għandu jsir minn post li llum qiegħed ikerrah sew lill-Belt. Mingħajr ma rridu għandna f’rasna qasma fil-post li għażilna bħala l-kapitali tagħna. Diviżjoni f’sezzjonijiet, qisha l-Belt tibda minn wara t-Teatru Mwaqqa’. M’għandniex kunċett sħiħ ta’ post storiku li huwa kollu magħqud u li mill-bidu tiegħu sal-aħħar huwa sħiħ. Hemm bżonn, wara dawn is-snin kollha, li dak li ma sarx fil-passat isir illum. Isir bil-viżjoni, veduti ta’ issa, mingħajr nostalġiji sterili tal-passat. Wasal il-mument li niddeċiedu fuq dan u hemm bżonn li dan ma jdumx ma jsir. Ladarba l-post jinbena, l-Belt kapitali tagħna tieħu lura r-ruħ. Inqisu sewwa, ma hemmx dubju, nisimgħu u niddiskutu kemm huwa possibbli, imma fl-aħħar nimxu ‘l quddiem. Dan huwa proġett importanti għalina. Ma għandniex nipposponuh aktar.

Dan l-artiklu deher fil-ġurnal Il-Mument tal-Ħadd, 28 ta’ Ġunju 2009.