Sur President,
irridu ngħidu li dan huwa Abbozz ta’ Liġi li permezz tiegħu qegħdin
nimplimentaw dak li qbilna fuqu fil-budget.
Dak li jiġi dikjarat mill-Ministru tal-Finanzi, wara jrid jiġi tradott,
mhux fil-partijiet kollha imma f’numru ta’ partijiet, f’liġi. Din hi li aħna qegħdin niddiskutu hawnhekk
is-Sinjurija Tiegħek.
Ekonomija
Soda, f’Demokrazija Soda.
Wieħed jirrealizza,
minn dak li hawn u minn dak li sema’, li fir-realtà, dan il-gvern huwa werriet
ta’ żewġ affarijiet importanti. L-ewwel
nett, huwa werriet ta’ ekonomija soda, ekonomija b’saħħitha, ekonomija li
miexja ‘l quddiem u ekonomija li, jekk kemm-il darba jkollha direzzjoni tajba u
jkollha dawk il-miżuri tajbin biex ikomplu jqabdu n-nar, tkompli tiżviluppa u
timxi ‘l quddiem. Dak hu li
nawguraw. Fl-istess ħin, dan il-gvern
il-ġdid wiret ukoll demokrazija soda u għax aħna bnejna d-demokrazija soda,
f’dan il-pajjiż għandna ekonomija soda.
Ma jistax ikollok
sitwazzjoni fejn m’għandekx demokrazija tajba u għandek ekonomija soda. L-ekonomija soda qiegħda hemm għax għandek demokrazija li hija
soda. F’dan il-pajjiż għandna l-vantaġġ
li nistgħu ngħidu b’mod ċar li għandna istituzzjonijiet demokratiċi li jagħmlu
l-partijiet tagħhom, jaħdmu tajjeb, jiffunzjonaw tajjeb, u għalhekk minħabba l-garanziji
li bnejna tul dawn iż-żmennijiet, pajjiżna huwa fuq quddiem f’diversi
affarijiet ma’ pajjiżi oħrajn fl-Unjoni Ewropea kif ukoll fid-dinja. Ir-rating ta’ pajjiżna għar-rigward il-livell
ta’ demokrazija huwa wieħed għoli u min-naħa l-oħra r-rating tagħna
għar-rigward l-ekonomija huwa għoli.
Wieħed irid jgħid li, għal kuntrarju ta’ dak li wieħed jista’ jimmaġina,
is-sitwazzjoni evolviet f’dan il-pajjiż pożittivament, evolviet tajjeb, li
permezz tagħha għandna budget, miżuri ta’ budget li qegħdin jissodaw
l-ekonomija għax għandna demokrazija b’saħħitha.
Hidma
Tajba tal-Kollega Tonio Fenech.
Dawn il-miżuri
tal-budget huma miżuri li l-Ministru tal-Finanzi li nawgurawlu għamel sewwa li
kompla jimxi fuq l-istess linji tal-Ministru tal-Finanzi ta’ qabel. Irrid ngħid
li l-Ministru tal-Finanzi ta’ qabel, l-Onor. Tonio Fenech, ħa ħsieb li jżomm
numru ta’ prijoritajiet ċari ta’ kif u għandu jsir l-infiq f’pajjiżna. Ovvjament, kull ministeru, kull dipartiment,
jixtieq li jkollu ferm iktar flus milli attwalment jkun ġie allokat lilu
mill-ministru tal-finanzi. Ċert mhux
forsi, li l-Ministru għall-Finanzi, l-Onor. Scicluna, diġà beda jirċievi numru
ta’ tabliet, minn dipartiment varji u mingħand ministeri varji fejn kulħadd
jagħmel it-talbiet partikolari tiegħu.
Ċert li l-Ministru mhux se jitlaq jiġri jew inkella jimpressjona mill-ewwel
ruħu fuq dawn it-talbiet, u jindaga u jara l-isfont ta’ kull talba kif
issir. Però hija proċedura interna
fiċ-ċivil li ssir, ssir b’mod tajjeb, issir b’mod burokratiku, għax
il-burokrazija fiha l-aspett negattiv u l-aspett pożittiv; anzi, l-burokrazija
għandna sehem peġġorattiv u sens miljorattiv.
Però, l-burokrazija hija neċċessarja għax għandek struttura li biha
taħdem.
Zammejna Prijoritajiet Sodi.
Tul il-leġislatura li għaddiet żammejna b’mod ċar il-prijoritajiet
tal-infiq fejn irid isir, kif irid isir, u fuq liema dipartimenti jrid
isir. Il-ħames snin li għaddew kienu
ħames snin fejn il-prijorità nazzjonali tagħna kienet l-ekonomija. Lill-ekonomija rnexxilna nżommuha taħdem
il-quddiem, żammejna r-rata ta’ tkabbir f’postu, żammejna rata tal-ħolqien
tax-xogħol tajjeb u żammejna wkoll ir-rata tad-defeċit ta’ pajjiżna b’mod kemm
jista’ jkun sostnut u kontrollat. Però,
dan, biex seta’ jsir, sar għax il-Ministru tal-Finanzi kien ċar fid-direzzjoni
u fl-istess ħin kien iebes mad-diversi dipartimenti u mad-diversi ministeri,
biex iżomm x’jista’ jintnefaq u x’ma jistax jintnefaq. L-infieq li sar fil-ħames snin li għaddew
kien kontrollat, kemm fir-rikorrent kif ukoll fil-kapital. Però, minkejja dan il-kontroll u minkejja dak
kollu li ġejna kritikati fuqu, illum il-ġurnata qegħdin ngħaddu żgur
il-pajjiżna bħala wieħed sod għal dan il-Gvern ġdid, biex jaħdem u jimxi
‘l-quddiem. Ngħid li m’għandux skużi dan
il-Gvern fuq l-istat tal-affarijiet kif ġew imħollija lilu. Ġew imħollija tajjeb, ġew imħollija mod li
jista’ jaħdem ‘l quddiem, għandu l-libertà, għandu ċertu spazju ekonomiku li
jaħdem ‘l quddiem. Allura aħna nħarsu
b’mod ta’ attenzjoni għalfejn huwa sejjer, dan il-Gvern, x’prijoritajiet se
jagħżel u kif se jieħu ħsieb li jkollu verament nies li huma kapaċi
fid-dipartimenti kollha biex imexxi l-affarijiet b’mod tajjeb.
Ezekuzzjoni tal-Ordnijiet Ministerjali.
Ilkoll nafu li kellna esperjenza ministerjali li altru l-volontà
tal-ministru, altru l-ordnijiet tal-ministru, imbagħad altru l-persuni li jridu
jesegwuhom. Hemmhekk huwa determinanti
li mhux biss il-Ministru għall-Finanzi, imma l-ministri kollha, jieħdu ħsieb li
ma jagħmlux bħala prijorità li jappuntaw nies li huma sempliċement jaħsbu li
huma alleati magħhom jew jaħsbu li huma ta’ simpatiji tal-partit tagħhom, imma
jieħdu ħsieb dejjem li l-persuni li huma jagħmlu jkunu nies li għandhom
konexxenza taċ-ċivil, għandhom l-esperjenza fis-settur u kapaċi jieħdu ħsieb
imexxu ‘l-quddiem id-dipartimenti li llum il-ġurnata m’għadx għandhom
jiffaċċjaw il-problemi ta’ 30 sena ilu, ta’ 25 sena ilu. Minn mindu pajjiżna daħal-fl-Unjoni Ewropea,
l-problemi li diversi kapijiet ta’ dipartimenti jridu jiffaċċjaw huma verament
differenti u ta’ komplikazzjonijiet – biex ngħidulhom hekk – li qatt qabel ma
saru. Irrid ngħid li tul dawn is-sitt
ġimgħat – jien mhux se nitlaq niġri u nagħmel ġudizzji affrattati – rajt
diversi persuni ta’ esperjenza li jitneħħew f’ġurnata, jiġu trasferiti minn
post għall-post ieħor, nies li għandhom konoxxenza tas-suġġett, li għamlu
diversi affarijiet tajba, li kienu front
line f’diversi ġlidied kontra l-kriminalità, li f’daqqa waħda, għal raġuni
jew oħra, dawn sabu lilhom infushom imwarrbin mid-dipartiment u mqegħdin
f’dipartimenti oħrajn.
Telf ta Memorja Istituzzjonali.
Kulħadd irid joqgħod attent, għax id-deċiżjonijiet li jittieħdu f’dan
il-kamp għandhom ukoll, mhux biss rifless – biex ngħidu hekk – politiku, però
iktar minn dan għandhom rifless lejn it-trasparenza u l-kontabilità ta’ kif
ittieħdu ċertu deċiżjonijiet; id-deċiżjonijiet li permezz tagħhom ċerti nies
twarrbu minn post għall-ieħor, naħseb li ma ġewx neħuda tajjeb, ġew meħuda
malajr u wisq nibża’ li fl-aħħar tal-ġurnata huwa l-poplu Malti li se jbagħti
tad-deċiżjonijiet affrettati li ttieħdu.
Il-memorja istutuzzjonali, l-esperjenza li tinġabar, ix-xogħol kollu li
wieħed jkun għamel, dawn, f’ħakka t’għajn, f’diversi dipartimenti, speċjalment
fis-settur tal-intern ġew mitlufa f’ħakka t’għajn. Naħseb li dawn huwa żball u wieħed irid
joqgħod attent ħafna għax fin-nofs hemm il-ħajjiet tan-nies. Naħseb li wieħed irid żgur jgħaqqad żewġ
affarijiet importanti: l-ewwel, li d-demokrazija titlob li jkun hemm verament
akkontabilità ta’ għala tneħħew ċertu nies, għal-liema raġuni, u t-tieni; li
jkun hemm imbagħad attenzjoni mogħtija għal dak li għada pitgħada se jkollhom jiffaċċjaw nies li huma kompletament
ġodda f’setturi li huma setturi delikati ħafna.
Akkademja ghall-Korp tal-Pulizija.
Jien ħadt pjeċir li dan il-Ministru għall-Finanzi ħa ħsieb li jibqa’ jżomm
l-istess baġit, bejn wieħed u ieħor, rigward tas-settur tal-pulizija kif ukoll
għas-settur tal-ġustizzja. Is-settur
tal-intern u s-settur tal-ġustizzja żammew bejn wieħed u ieħor l-istess flow ta’ flus. B’dan il-flow
ta’ flus, tul l-aħħar ħames snin, aħna rnexxilna nagħmlu diversi affarijiet
tajbin. Jien ħa nitkellem fuq affarijiet
żgħar. Pereżempju, l-akkademja
tal-pulizija. Ħadt pjeċir nisma’
il-Ministru jgħid li daqt ħa jinfetaħ.
Irrid infakkar li fis-sena 2011 ħareġ il-permess tiegħu u f’Lulju jew
Ġunju 2011 beda x-xogħol li permess tiegħu l-akkademja tal-pulizija bdiet
tinbena. Fortunatament, b’mertu
tal-Kummissarju tal-Pulizija ta’ qabel, din l-akkademja tal-pulizija llum
qiegħda f’pożizzjoni li tinfetaħ.
Il-vantaġġ kbir tal-akkademja tal-pulizija huwa kbir. Jiena, waħda mill-prijoritajiet li jien kelli
bħala ministru tal-intern kienet li tissoda l-akkademja tal-pulizija, tissoda
t-taħriġ tal-membri tal-korp tal-pulizija, tissoda t-tagħlim għar-rekluti
l-ġodda, u konna ħadna ħsieb li qabel dħalna għall-proġett bħal dan li naraw
akkademji tal-pulizija barra minn Malta xi jsarfu u x’ma jsarfux. Nieħu pjeċir nara li mhux biss inżamm il-baġit
li kien għad-dispożizzjoni tal-korp tal-pulizija, imma li attwalment ġie delivered u l-akkademja tal-pulizija,
jekk kollox imur tajjeb, se tkun operattiva u se tkun operattiva f’Ta’
Kandja. Naħseb li dan huwa tajjeb li
jsir.
Registrar tal-Interrogazzjonijiet Progett Taghna.
L-istess ħadt pjeċir li l-proġett li kellna sabiex l-interrogazzjonijiet li
jsirut fid-depot tal-puliżija jidbew jiġu reġistrati b’video. B’appartat modern
illum ahna konna dħalna f’proġett, li
dak il-proġett sostnejnih u qed nieħdu pjeċir li diġà huma installati dawn il-videos, jiġifieri l-interrogazzjoni li
ssir tiġi reġistrata; li huwa pass importanti li aħna dħalna għalih. Irrid ngħid li nieħu pjaċir nara li kien għad hemm u baqa’ jinżamm f’dan il-baġit
numru ta’ flus sabiex il-korp tal-pulizija jkompli jagħmel it-tibdil li żgur
minn-natura tiegħu huwa neċċessarju.
Nappella b’mod partikolari lill-Ministru għall-Finanzi biex fis-snin li
ġejjin iżomm dejjem f’moħħu li l-korp tal-pulizija m’għandux jiġi relegat u
l-kapital tiegħu ma jibqax jinżamm fil-livelli li aħna bil-mod il-mod
tellajnih.
Progetti Futuri ghandhom pediment sod.
Però, dak huwa għall-futur. L-istess
irrid ngħid għar-rigward tall-ġustizzja.
Il-qrati tagħna, irid ngħid li għamilna ħafna xogħol, sar ħafna xogħol
ġol-qorti li ppermetta żewġ affarijiet importanti; ippermetti li nkabbru
l-infrastruttura tal-qorti u fl-istess ħin li nieħdu ħsieb li ndaħħlu iktar
mekkaniżmi li permezz tagħhom aħna nkunu nistgħu nnaqqsu fid-dewmin tal-kawżi
ġol-qorti. Infakkar li fis-snin li
għaddew daħħalna numru ta’ miżuri li ppermettew li diversi każijiet jonqsilhom
iż-żmien li qabel kienu jieħdu biex jiġu deċiżi. L-ittri uffiċjali eżekuttiva hija a case in point. L-issudar taċ-ċentru tal-arbitraġġ is a case in point. L-istess, l-introduzzjoni taċ-ċentri ta’
medjazzjoni. Kif ukoll dak ta’ kif jiġu
eżegwiti s-sentenzi tal-qorti; dak li aħna nsejjħu l-mandati.
Qorti Diga Teknologikament Avvanzata.
Hawn irrid ngħid li pajjiżna, anke fuq l-aspett ta’ teknoloġija huwa
avvanzat ħafna. Nappella biex dak li sar
tajjeb li baqa’ jżomm l-istess flus għad-diżpozzjoni tal-qorti sabiex
l-infrastruttura tal-IT li hemm hemmhekk tkompli tiġi ssudata. Irrid infakkar li ġol-qorti llum hemm
infrastruttura li hija verament avvanzati u llum hemm ukoll apparat
kompletament ġdid li kien irnexxilna nġibu l-fondi għalih, li permezz tiegħu,
ġol-qorti għandek backup systems li
huma ferm iktar qawwija u faċilitajiet li huma ferm aqwa minn ta’ pajjiżi
oħrajn. L-istess għandu jingħad
għar-rigward l-użu tat-teknoloġija u l-informatika; li wieħed jinforma b’mod
realistiku dak kollu li l-qorti qiegħda tagħmel xahar wara xahar. Irrid infakkar li aħna fost il-ftit pajjiżi,
jekk mhux l-uniku pajjiż fl-Ewropa li kull xahar ninfurmaw kemm daħlu kawżi
ġodda, f’kull qorti, ngħidu kemm-il kawża ġiet deċiża, kemm-il kawża ġiet
ċeduta. Mhux biss, għandna wkoll sistema
li darba kull sitt xuhur noħorġu l-istatistika ta’ kemm kawżi ilhom pendenti u
quddiem min ilhom pendenti. Allura,
l-informatika li għandna hija verament avvanzata u ferm iktar ‘l quddiem minn
ta’ stati u ta’ pajjiżi oħra.
Rapport Zbaljat mill-Kummissjoni Ewropeja.
F’dan is-sens, jekk tippermettili Onor. Ministru, xtaqt nagħmel parentiżi
żgħira u ngħid li rajt li l-Kummissjoni Ewropea reċentament ippubblikat dak li
sejjħet The EU Justice Score Board – A
Tool to Promote Effective Justice and Growth. Irrid nuri d-diżapprovazzjoni tiegħi għall-mod
ta’ kif il-Kummissjoni wasslet biex toħroġ dan ir-rapport. Fl-opinjoni tiegħi dan huwa rapport li ma
humiex ta’ livell li wieħed kien jippretendi.
Ċert li kieku kont jien ministru kont nagħti żewġ kelmiet
lill-Kummissjoni fuq il-mod ta’ kif waslet għall-figuri tagħha. L-istess jgħid rapport jgħid li huma sabu
diversi diffikultajiet għall-mod wasslu biex jieħdu d-data:“The comparability of
data is a challenge as the national justice system and procedures vary
significantly and some Member States do not use standard definitions for
monitoring data.” Jien rajt fuq fuq dak li hawn f’dan ir-rapport. Bir-rispett kollu naħseb li dan ir-rapport ma
jagħmilx ġieħ lill-Kummissjoni għax m’huwiex verament jirrispetta
l-figuri. Jitkellem pereżempju, dan
ir-rapport fuq time needed to resolve
administrative cases. Dan qegħdin
nitkellmu fuq każijiet tas-sena 2010.
Hawnhekk, il-Kummissjoni waslet – ma nistax nifhem b’liema mod –
għall-konklużijiet li l-każijiet quddiem it-tribunal amministrattiv jieħu 2,500
ġurnata biex jiġu deċiżi. Dan meta
t-tribunal amministrattiv daħal fis-seħħ fl-2009! Allura dan ifisser li t-tribunal kien iku
attiv fl-2010, għal sena waħda! L-iktar
li setgħet iddum kawża fit-tribunal ta’ reviżjoni amminstrattiva kien ta’ 365
ġurnata u mhux 2,500 ġurnata!
Audit mill-Kunsill tal-Ewropa.
Dan apparti mill-fatt li dan ir-rapport kull ma qiegħed jagħmel huwa li
jikkopja ħafna mill-informazzjoni fis-CEPEJ
li hija l-organizzazzjoni li hemm fil-Kunsill tal-Ewropa, li jien ħallejt
lill-Ministru ta’ waraja, l-Onor. Manuel Mallia, li qed nieħu pjeċir narah
hawnhekk, minkejja li m’għandekx l-isem ta’ ministru tal-ġustizzja, però xorta
waħda. Però,
niġbed l-attenzjoni tal-Ministru li aħna konna bdejna rapport mas-CEPEJ, li
ebda pajjiż membru fil-Kunsill tal-Ewropa ma kien għamel. Aħna konna tlabna li jsir audit tal-qrati ta’ pajjiżna u kien diġà
sar l-ewwel rapprot preliminari. Konna
tlabnih fl-2009 u hemm numru ta’ rakkmandazzjonijiet li kienu ħarġu fir-rapport
preliminari, imbagħad wara kien hemm rapport ieħor li permezz tiegħi suppost
ġie rapport fis-sena 2012.
L-informazzjoni li għandi hija li hemm dan ir-rapport li wkoll ġie
preżentat. Però dan ir-rapport qed
jerġa’ jieħu informazzjoni minn dak li qalet is-CEPEJ, li hija stess taċċetta
li għandha diversi pajjiżi li ma jagħtux l-informazzjoni tajba, ma jagħtux
l-informazzjoni preċiża u m’hemmx linearità fir-rapporti. Fl-opinjoni tiegħi dan huwa rapport li ma
jagħmilx ġieħ lill-Kummissjoni u wieħed għandu jieħu ħsieb li b’xi mod jew
ieħor jgħaddi dan il-messaġġ lill-Kummissarju Vivian Reding, għax m’għandux
ikun li jkun hemm dawn it-tipi ta’ rapporti.
Bini gdid ghall-Qorti tal-Familja.
Xtaqt ukoll ngħid li hija ħaġa tajba li jibqa’ jsir l-investiment
fl-infrastruttura wkoll ġewwa l-qorti.
L-infrastruttura ġewwa l-qorti hija importanti minħabba l-fat li fil-budgetary measures tal-2012 kien hemm
ċar li tidħol fis-seħħ il-qorti li tieħu ħsieb u tispeċjalizza l-każijiet ta’
droga. Dak il-proġett kien, kif kont
ħallejtu jien, li l-qorti li llum hija tal-familja, tiċċaqlaq minn hemm, titla’
iktar ‘l fuq, niftakar fejn kien hemm il-Berġa tas-Sanità, u tidħol hemmhekk
il-Qorti tal-Familja l-ġdida. Ir-realtà
kienet mill-ewwel li l-Qorti tal-Familja tant ġibdet xogħol lejha, kif ġiet
varata li hija stess sabet lilha nnifisha f’pożizzjoni inadegwata. Hemm spazju biżżejjed, hemm diġà numru ta’
pjanti li saru, humiex tajbin jew le issa dak jarah il-Ministru, jien kont
rajthom li fuqhom wieħed jista’ jibda jibni, però, dak huwa pass verament importanti.
L-istess,
nimmaġina li x-xogħol ġol-bini ta’ wara l-qorti baqa’ jsir u permezz tiegħu se
jkollok ukoll numru ta’ spazji ġol-qorti li jiġu liberati u numru ta’ mħallfin,
maġistrati jew staff li jkunu jistgħu
jiċċaqilqu l-parti ta’ wara tal-qorti u fl-istess ħin ikun hemm post iktar
deċenti u preżentabbli, kemm fejn jaħdmu, kif ukoll fejn jiltaqgħu ma’ diversi
persuni distinti minn barra minn Malta.
Jien, tul iż-żmien li domt Ministru kelli l-opportunità li jkolli numru
ta’ ministri tal-ġustizzja li ġew hawn Malta u ltaqgħu wkoll mal-Prim Imħallef,
kif ukoll numru ta’ Prim Imħallfin minn pajjiżi oħrajn. Ovvjament, iktar ma jkun hemm minn dawn
il-passi ‘l quddiem, tant aħjar.
Intern u Gustizzja Pedestalli tad-Demokrazija.
Allura, għidt konnu u għidt dan kollu fuq il-ġustizzja u fuq l-intern għax
dawn huma żewġ pedestalli tad-demokrazija.
Mingħajrhom pajjiżna jitlef ħafna mit-tessut demokiratiku tiegħu. L-indipendenza tal-qrati tagħna hija għolja
ħafna, hija b’saħħitha ħafna. Hekk għandha
tkun u hekk għandha tibqa’. Allaħares
xiħadd imur lura milli b’xi mod jagħmel xi interferenza fix-xogħol
tal-ġudikatura. Jien, bħala ministru
kont ħadt ħsieb li nnaqqas kwalunkwe ħaġa li kienet reżidwu minn żmien l-antik
li fih il-ministru tal-ġustizzja seta’ b’xi mod jkollu kontroll fil-ħidma
tal-indipendenza tal-ġudikatura. Allura,
li huwa żgur huwa li l-pajjiż qiegħed ‘l quddiem, qiegħed sod. Nittamaw li jibqa’ sod. Nittamaw li jibqa’ jiġi ssudat
b’deċiżjonijiet politiċi li huma tajbin u li jibqgħu jissudaw lill-ekonomija u
jibqgħu jissudaw id-demokrazija.
No comments:
Post a Comment